Жобалауға кіріспе. Жобалау инженерлік қызметтің түрі ретінде. Жобалаудың құқықтық негіздері.
1.1 жобалауға кіріспе. Химиялық-фармацевтикалық өндірістерді жобалау-бұл ғылыми, техникалық және экономикалық шешімдерді мұқият әзірлеу. Жоспарланған құрылыс объектісін кешенді талдау және болжау негіз болып табылады. Химиялық өндірістерді жобалау-бұл мақсатты өнімді өңдеудің химиялық технологияларын анықтаудан немесе әртүрлі зерттеулерді жүргізуден басталатын және салынған кәсіпорынды іске қосумен аяқталатын, яғни GMP стандартының талаптары мен ережелеріне сәйкес келетін инженерлік, техникалық және технологиялық жобалық шешімдерді құру процесі. Химиялық-фармацевтикалық өндірістерді жобалаудың өзіндік ерекшелігі бар және дизайнерден белгілі бір химиялық процесте жалпы заңдылықтар мен арнайы білімді түсінуді талап етеді. Химия өнеркәсібінде қолданыстағы өңдеу технологияларының алуан түрлілігімен олардың негізінде өндірістің негізгі әдістері мен кезеңдері жатқанын түсіну қажет. Дәстүрлі түрде мұндай кәсіпорындарда қолданылатын негізгі процестер реакциялық, жылу алмасу, араластыру және бөлу процестері болып табылады. Жобалау кезеңдері: * тапсырыс берушіден химия-фармацевтика зауытын жобалауға арналған техникалық тапсырма; * ТЭН (объектінің техникалық және экономикалық негіздемесі); * перспективалық бизнес-жоспар; * табиғи ресурстарды ескере отырып, кәсіпорын құрылысын орналастыру аймағын, ауданын және алаңын таңдау; * химия өнеркәсібі объектілерін жобалаудың негізгі қағидаттарын, ережелері мен нормаларын ескере отырып, жобалау құжаттамасын әзірлеу Өнеркәсіптік кәсіпорынның жобасы үш негізгі бөліктен тұрады: - өндіріс технологиясы, ферманың осы және онымен байланысты салаларындағы ғылым мен техниканың жаңа жетістіктеріне негізделген өнім өндіруге арналған жабдық жүйесі ретінде. өндіріс;
- оның тұрақты дамуындағы оңтайлы технологиялық процесті, экономикалық инженерлік-құрылыс шешімінің қарапайымдылығы мен әмбебаптығын, жұмысшылардың еңбек және тұрмыстық жайлылығын, тұтастай алғанда құрылыс имиджінің идеялық көркемдік мәнерлілігін қамтамасыз ететін көлемдік-жоспарлау шешімі; -механикаландырылған Құрылыс өндірісінің шарттарына жауап беретін және құрылыстың немесе кешеннің көлемдік-жоспарлау құрылысының органикалық негізі болып табылатын технологиялық процесті ұйымдастыру және оны уақытында дамыту үшін ең жақсы жағдайларды қамтамасыз ететін ұтымды құрылыс конструкциялары мен инженерлік жабдықтар. Жобаның құрамы: 1. Бас жоспар және көлік – ауданның және құрылыс алаңының қысқаша сипаттамасы келтіріледі; ситуациялық және бас жоспар (аумақты аймақтарға бөлуді ескере отырып), алаңішілік және сыртқы көлік бойынша шешімдер мен көрсеткіштер, көлік түрін таңдау, негізгі жоспарлау шешімдері, аумақты абаттандыру жөніндегі іс-шаралар; инженерлік желілер мен коммуникацияларды орналастыру жөніндегі шешімдер; кәсіпорынды қорғауды ұйымдастыру. Бұл бөлімде сызбалар бар: * қолданыстағы және жобаланатын Сыртқы коммуникацияларды, инженерлік желілерді және қосалқы аумақтарды, санитарлық-қорғау аймағының шекарасын, ерекше қорғалатын аумақты көрсете отырып, кәсіпорынды, ғимаратты, құрылысты орналастырудың ситуациялық жоспары. Желілік құрылыстар үшін трассалардың жоспары (ішкі және сыртқы алаң), ал қажет болған жағдайда трассаның бойлық профилі келтіріледі; * жер массаларының картограммасы; * қолданыстағы және жобаланатын (ұсынылатын) және бұзуға жататын ғимараттар мен құрылыстар, қоршаған ортаны қорғау және абаттандыру объектілері, аумақты көгалдандыру, алаңішілік инженерлік желілер мен көлік коммуникацияларының орналасуы жөніндегі қағидатты шешімдер, аумақтың жоспарлау белгілері жазылатын бас жоспар. Іске қосу кешендеріне кіретін объектілер, желілер және көлік коммуникациялары ерекшеленеді.
2. Технологиялық шешімдер мыналарды қамтиды: 1) Өндірістік бағдарлама туралы деректер; 2) Өндіріс технологиясы бойынша шешімдердің сипаттамасы мен негіздемесі; 3) өнімді дайындаудың күрделілігі туралы деректер, технологиялық процестерді механикаландыру және автоматтандыру; 4)қолданылатын жабдықтың (оның ішінде импорттық) құрамы мен негіздемесі; 5) қалдықтары аз және қалдықсыз технологиялық процестер мен өндірістерді қолдану, ресурстарды қайталама пайдалану жөніндегі шешімдер; 6) өнім сапасын бақылауды ұйымдастыру жөніндегі ұсыныстар; 7) жөндеу шаруашылығын ұйымдастыру жөніндегі шешімдер; 8) жекелеген цехтар, өндірістер, құрылыстар бойынша атмосфераға зиянды шығарындылар мен су көздеріне төгінділердің саны мен құрамы туралы деректер; 9) қоршаған ортаға зиянды заттардың шығарындылары мен төгінділерін болғызбау (қысқарту) жөніндегі техникалық шешімдер; авариялық жағдайлардың туындау мүмкіндігін бағалау және оларды болғызбау жөніндегі шешімдер; 10) кәдеге жаратуға және көмуге жататын өндіріс қалдықтарының түрі, құрамы және көлемі; 11) технологиялық процестердің отын-энергетикалық және материалдық теңгерімдері; 12) технологиялық қажеттіліктер үшін ресурстардың негізгі түрлеріне қажеттілік. Осы бөлімнің негізгі сызбалары: * өндірістің негізгі технологиялық схемалары; * корпустар (цехтар)бойынша орналасу сызбалары (жоспарлары мен қималары); • технологиялық процестерді автоматтандырудың және технологиялық жабдықты энергиямен жабдықтаудың функционалдық және принциптік схемалары; * жүк ағындарының схемалары.
3. Сәулет-құрылыс шешімдері-оларда құрылыс алаңының инженерлік-геологиялық, гидрогеологиялық жағдайлары туралы мәліметтер келтіріледі. Негізгі ғимараттар мен құрылыстар бойынша сәулет-құрылыс шешімдерінің қысқаша сипаттамасы мен негіздемесі; өндірістік шу мен дірілді азайту жөніндегі қағидатты шешімдердің негіздемесі; жұмысшыларға тұрмыстық, санитарлық қызмет көрсету беріледі. Электр, жарылыс және өрт қауіпсіздігі; құрылыс конструкцияларын, желілері мен құрылыстарын коррозиядан қорғау бойынша іс-шаралар әзірленуде. Негізгі сызбалар: негізгі тірек және қоршау құрылымдарының схемалық бейнесі бар негізгі ғимараттар мен құрылыстардың жоспарлары, кесінділері мен қасбеттері.
4. Инженерлік жабдықтар, желілер мен жүйелер-бөлімде сумен жабдықтау, кәріз, жылумен жабдықтау, газбен жабдықтау, электрмен жабдықтау, жылыту, желдету және ауаны баптау шешімдері бар. Ғимараттар мен құрылыстардың инженерлік жабдықтары, оның ішінде: электр жабдықтары, электр жарығы, байланыс және дабыл беру, радиофикация және теледидар, өртке қарсы құрылғылар және найзағайдан қорғау; инженерлік желілерді басқаруды диспетчерлеу және автоматтандыру. Бөлімнің негізгі сызбалары: * жылумен жабдықтау, электрмен жабдықтау, газбен жабдықтау, сумен жабдықтау және кәріз жоспарлары мен схемалары және т. б.; * инженерлік желілердің жоспарлары мен профильдері; * негізгі құрылымдардың сызбалары; * Цех ішіндегі жылыту-желдету құрылғыларының, электрмен жабдықтау мен электр жабдықтарының, радиофикация мен сигнализацияның, инженерлік желілерді басқаруды автоматтандырудың және т. б. жоспарлары мен схемалары.
1.2 инженерлік қызмет түрі ретінде жобалау. Инженердің негізгі функцияларының бірі-белгілі бір мақсаттағы объектілерді немесе оларды өндірудің технологиялық процестерін жобалау. Жобалауды ең жалпы түрде жобалаушының (жобалаушылар тобының) берілген талаптарды қанағаттандыратын құрылатын объектіні іске асыру үшін жеткілікті техникалық шешімдерді әзірлеу үшін қажетті бағытталған әрекет процесі ретінде анықтауға болады. Жобалау жұмыстарының соңғы кезеңі объектіні өндіру үшін қажетті нысанда қабылданған шешімдерді көрсететін құжаттама жиынтығын шығару болып табылады. Жобаны орындау кезінде инженер-жобалаушы қосалқы аппаратураның, барлық көлік құрылғыларының (таспалы және бұрандалы транспортерлер, пневмокөлік және т. б.) технологиялық есептеулерін жүргізуге, сондай-ақ қажетті өнімділікті есептеуге және қоректендіргіштердің, диспенсерлердің, өлшеуіштердің, циклондардың және т. б. тиісті түрлерін таңдауға міндетті. 1.3 жобалаудың құқықтық негіздері. Конкурстық сауда-саттықтан кейін Тапсырыс беруші мен жобалаушы тараптардың құқықтық және қаржылық қатынастарын, өзара міндеттемелері мен жауапкершілігін реттейтін шарт (келісімшарт) жасасады. Шарттың ажырамас бөлігі жобалау тапсырмасы және бастапқы материалдар болып табылады. Алдын ала тапсырыс беруші жобалаушымен және басқа да мүдделі ұйымдармен құрылыс алаңын, яғни болашақ кәсіпорынның орналасқан жерін таңдайды.