Казахстанского инженерно-педагогического университета дружбы народов серия «инженерно-техническая»

1. З.И. Сюняев. Прикладная физико-химическая механика нефтяных дисперсных систем.- М..МИНХ и ГП:,1982.99 с.

2. В. M. Капустин, А. А. Гуреев. Технология переработки нефти и газа.ч.II. Физико-химическая технология переработки углеводородного сырья. - М.: КолосС, 2006.- 480 с.

3. З.И. Сюняев. Физико-химическая механика нефти и основы интенсификации процессов их переработки. – М.: РГУ НиГ им.И.М. Губкина.1979. 95 С.

4. С.Т. Танашев, У.Умбетов, Ху Вен Цен., Югай Ман Бон. Моделирование процесса атмосферно-вакуумной перегонки нефти Кумкольского месторождения. Доклады Национальной АкадемииРеспублики Казахстан №1, cтр. 60-63, 2007г.

5. С.Т. Танашев, В.Ю. Рабинович и др. Изучение процесса однократного испарения нефти в присутствии активаторов //Межвузовская конференция «Интенсификация процессов химических производств». Алматы.: 1988. С.69-72.

ӘОЖ 624.131.23

ШӨККІШ ЛЕСС ТОПЫРАҚТАРДЫ НЫҒЫЗДАУ ӘДІСТЕРІНІҢ ЕРЕКШІЛІКТЕРІ
Абенов А.А.- аға оқытушы Абдурахманов С. Т729-13 тобының студенті.

Қазақстан инженерлі–педогогикалық халықтар достығы университеті, Шымкент қ, Алдияров Ж.А.,Шертаев Б.Т. - т.ғ.к.,доцентер

М.Ауезов атындағы Оңтүстік Қазастан Мемлекеттік Университеті Шымкент қ.
Резюме

В статье приведены результаты усовершентвование технологии сушествуюшего гидровзрывного способа уплотнения лессовых грунтов на незастроенных территориях и на застоенных территориях откачкой из скважин воды после взрывов ускорит немного начало строительства на нем.

Summary

In this articlepresents the results of a studykinetics changing of strengthcharacteristics andporestructure of slagalcaliconcretes on the basisof phosphorous andblast furnace slagsin timeafter complexhelio-thermal processing.

Қазақстанның 2030 жылдарға дейiн қабылданған Мемлекеттік индустриалды-инновациялық даму бағдарламасында, жыл сайынғы Елбасының халыққа жолдауында республиканың экономикалық және әлеуметтiк дамуының негiзгi бағыттары қарастырылған, елiмiздiң экономикасын, оның ішінде құрылыс саласын, техникалық прогресстi жеделдету негізінде қарқынды даму жолына, мемлекеттік және жеке құрылымдардың қаржы бөлуін ұлғайту, ресурстарды үнемдеу, еңбек өнімділігін өсіру мен мерзімін қысқартуға маңызды міндеттер қойылды.

Осыған орай Қазақстан Республикасының территориясының 30% құрайтын, әсіресе оңтүстік және шығыс аудандардағы шөккіш топырақтардың сипаттамаларын анықтау мен оны жою үшін жасалған тиімді әдістерді жетілдіру қолға алынған. Екінші типтегі шөккіш топырақты жерлерге салынған үйлер мен құрылыс нысандарының ірге тастары жиі бүлінеді, себебі іргетасын дайындау кезіндегітопырақтардың шөккіштік қасиеттерін жоюға арналған шаралардан нәтиже бола бермейді ал екінші рет ылғалдандыру қауіпті бүлінуге әкеліп соғады.Сондықтан да осы маңызды мәселені шешу үшін келесі өндіріс әдістері қолдану ұсынылады:

 шөккiштiктi жоюдың технологиялық әдiсiн таңдауда топырақтың шөккiштiгінiң мүмкіндігінше толық мөлшерін сол қалыпында анықтаудың тиімді тәсілінің жоспарын жасау;

 құрылыссалынған және салынбаған территорияларда лесс топырақты сiлемдердi нығыздауға гидрожарылыс технологиялық тәсiлiн пайдалану, оны одан әрі жетiлдiру;

Бұрыннан белгілі гидрожарылыс технологиясымен лесс топырақты сілемдерді нығыздауда келесі негізгі екі технологиялық процесс іске асырылған:

-нығыздалатын лесс топырақтың сілем учаскесіндегі шөккіш топырақ қабатын суландыру;

-суланған лесс топырақтың макроқұрылымын тереңдік жарылыс арқылы бұзу.

Лесс топырақты суландыру үшін алдымен арнайы ұңғымалар бұрғыланды және ұңғымаларға су берілер алдында олардың қабырғаларын құлаудан сақтау мақсатында қиыршық тастармен толтырылады. Тереңдік жарылыстарды іске асыру үшін транспорттық құбырлар түрінде контейнермен және жарылғыш зат үшін жарылыс камерасы контейнерімен жабдықталған арнайы ұңғымалар бұрғыланады.

Соңғы кезде алаңның вертикаль өстері бойынша жарылысқа арналған контейнерлер орналастырылған, ал контейнер мен ұңғыма станоктар арасындағы кеңістік қиыршық таспен толтырылып, ол арқылы лесс топырақ суландырылып, біріктірілген ұңғымалар қолданылады. Осы аталған варианттарда бөлек және біріктірілген ұңғымалар құрылымында тек жоғарыда аталған екі процесс іске асырылады: топырақты суландыру және суланған топырақта тереңдік жарылыстарды іске асыру.

Тереңдік жарылыстардан кейін, топырақтың макроқұрылымы бұзылғаннан соң, топырақтың суландырған суы жоғары деңгейге көтеріліп, нығыздалатын учаскенің немесе сілемнің жоғарғы қабаты батпаққа айналады, нәтижесінде құрылыс жұмыстарының басталуына кедергі болады. Бұрыннанқолданылатын гидрожаралыс технологиясының айтарлықтай маңызды кемшілігін жою үшін т.ғ.д., проф. А.Л.Филахтовпен т.ғ.к., доцент Н.К.Мұраталиннің жетекшілігімен осы технологияны жетілдіру жұмыстары жүргізілген болатын. Бұл тәсіл бойынша ұңғымаларда нығыздалатын лесс топырақтың суландыру мен тереңдік жарылысты жүргізумен қатар, суландырылған лесс топырақ сілемінен үйлесімді біріктірілген ұңғымалар көмегімен суды сыртқа ағызу іске асырылады.

Жаңа әмбебапты ұңғыманың маңызды ерекшелігі - оның көмегімен негізгі үш құрылыс процесі тізбегін қамтамасыз етуі, атап айтқанда: лесс топырақты суландыру, онда тереңдік жарылыстарды іске асыру және жарылыстан соң жоғары қабаттарға көтерілетін су мөлшерін алаңның сыртына ағызу. Осы әмбебапты ұңғыманы қолданудағы жұмысты жүргізу технологиясының ұтымдыжаңалығы келесі суретте көрсетілген. (1-сурет).

1-ұңғыма; 2-жарылыс камерасы; 3-тор; 4-фланец;

5-транспорттық құбыр; 6-тігіс; 7-қиыршық тас; 8-құм;

9-нығыздалатын топырақ бетінің деңгейі; 10-ұңғыма басындағы үйме

Лесс топырақты суландыратын суды жіберу контейнер айналасында төселген қиыршық тас қабаттары арқылы емес, ұңғыманың тік өсі бойынша орналастырылған жарылыс затқа арналған контейнер арқылы жүзеге асырылады. Ол үшін жарылыс камерасының жоғарғы бөлігінде тор (3) жарылыс камерасына (2) фланец (4) арқылы транспорттық құбырға бекітіледі (5), оған қиыршық тас (7) тасталып, құбыр сыртындағы ашық кеңістік ірі дәнді құммен толтырылады.Транспорттық құбыр (5) нығыздалатын сілемнің (9) беткі деңгейінен 0,7 м-ге шығарылып орнатылады, жарылыстардан соң және суды сыртқа ағызғанда құмның шөгуін алдын алу үшін транспорттық құбыр айналасына құмнан (10) үйінді жасалады.

Лесс топырақты негізді жаңа жетілдірілген гидрожарылыс технологиямен нығыздау өзіне тән төменде келтірілген процестерден тұрады және келесі ретте орындалады:

-талап етілген арақашықтықтарда квадраттық тор бойынша табиғи ылғалды лесс топырақта 00-2 типті машина көмегімен лесс топырақ қабаты тереңділігі 0,6-0,7 м тереңдікте ұңғымалар бұрғыланады;

-қазан шұңқыр табанына 0,25-0,3 м қалыңдықта қиыршық тас қабаты төселінеді;

- ұңғымаға транспорттық құбырмен және жоғарғы жағында торлы жарылыс камерасымен жабдықталған контейнер түсіріледі;

-ұңғымадағы жарылыс камерасы камера биіктігінен 0,3-0,4м қалыңдықта қиыршық тас төселінді;

-құбырдан тыс кеңістік ұңғымадағы суды сорып алуда кері сүзгіш ретінде және лесс топырақтың суффозиясы мен жұлып алуын алдын ала қызмет ететін ірі құммен толтырылады;

- суландыру кезінде су транспорттық құбырға беріледі, ол арқылы жарылыс камерасының торлы жоғарғы бөлігі, одан кейін қиыршық тасты төсеніш арқылы топыраққа сіңеді;

- ұңғымалар арқылы лесс топырақты суландырудан соң олардың әр қайсысына транспорттық құбырлар арқылы суға төзімді жарылыс заттары орналастырылады(аммонит) және тереңдік жарылыстар іске асырылады;

-жарылыстар нәтижесінде транспорттық құбырмен нүктелі дәнекерлеумен біріктірілген жарылыс камерасы бұзылады;

- жарылыс камераның ұсақ қиыршық тасты төсеніші жарылыстың әсерінен қоршаған топыраққа жаншылады, ал оның орнына транспортты құбырдың құмды үймесі түседі және транспорттық құбырдың артық бөлігіндегі құм үймесімен толтырылады;

- транспорттық құбыр арқылы ұңғымаға алдымен құм, содан соң кері фильтр құру үшін ұсақ немесе қиыршық тастар төселеді;

- транспорттық құбырдағы төменнен кері сүзгіш арқылы және транспорттық құбыр құм үймесінен лесс топырақ қабатынан сіңірлген су сорғы арқылы сорылып алынады;

- ұңғымадан суды сорып алу барысында оның деңгейі белгілі деңгейге төмендегеннен соң транспорттық құбыр қайта қолдану үшін шығарылып алынады.

- жасалған тездетілген технологиялық тәсілдерді ендіру, және олардың топырақтың шөккіштігі бойынша анықтауға арналған механизациясы, сондай-ақ мүмкін болатын шөгудің толық мөлшері мен динамикасы техникалық деңгейді елеулі жоғарылатады, еңбекті, уақытты, энергияны т.б. ресурстарды көп есе қысқартады;

Үйдің іргелік негіздерін және көтерілген ірге тастың негіздерін кешенді зерттеу нәтижелері гидрожарылыспенен нығыздалған үй мен ғимараттардың сенімділік көрсеткіштерін қамтамасыз етеді,сонымен қатар алынған нәтижелер гидрожарылыс технологиясын құрылыс салынған аймақтарда кеңінен қолдануға мүмкіндік береді.
Әдебиеттер тізімі:

1. 
   Предпатент РК. №8836. Устройство для уплотнения грунтов / Есимов Е.К., Мураталин Н.К., Усивалиев Ж.У., Алдияров Ж.А., Иманалиев К.Е.; опубл. 14.04.2000 г .Бюл. 67.
   
2. 
   Мураталин Н.К., Иманалиев К.Е., Есимов Е.К., Уплотнение лессовых просадочных грунтов на застроенных территориях //Тезисы докл. республиканской научно-технической конференции молодых ученых и специалистов «Архитектура и строительство».- Шымкент, 2003.–С.117-119.
   
3. 
   А.С. №14692. РК. Способ уплотнения лессовых просадочных грунтов
   

УДК 665.63/.65(075.8)

Аскар Б., Әндір Б.- студенты группы Т721-13

Казахстанский инженерно-педагогический университет Дружбы народов. Шымкент
Түйіндеме

Газ конденсаты бензин және дизель фпакцияларынан тікелей бензин (85%–ке дейін) алу үшін шикізат болып табылады. Газоконденсат және мұнай газы мұнайхимия зауытының шикізаты, сондай-ақ олардан сұйытылған газдардың жекелеген компоненттерін алуға болады.

Summary

Gas condensates are raw materials to produce gasoline and diesel fractions of direct distillation (up to 85%)., however, they have low octane numbers. The condensates and petroleum gases are also the raw material for petrochemical plants, they can get the individual components of the liquefied gases.
В последние десятилетия как в СНГ, так и в дальнем зарубежье в переработку стали широко вовлекать газовые конденсаты. Основные его запасы находятся в районах Западной Сибири, Европейского Севера и Прикаспийской низменности. В районах добычи выделенный газовый конденсат подвергается стабилизации, при которой из него удаляются С₁- С₄ и частично С₅ фракции. Образующийся стабильный газовый конденсат содержит в основном бензиновые и дизельные фракции (до 360⁰С – 85%). Себестоимость добычи газоконденсата в 2-4 раза ниже себестоимости добычи нефти, а при квалифицированной переработке продукты его переработки оказываются в приблизительно 1,5 раза экономичнее нефтепродуктов. Газовые конденсаты по сравнению с традиционными нефтями более ценны еще тем, что их переработка позволяет без значительных капитальных затрат существенно улучшить такие показатели, как глубина переработки нефти и выход моторных топлив из фракций от исходного сырья. Основной способ получения топлив заключается в прямой перегонке газового конденсата на отдельные бензиновые и дизельные фракции.

В большинстве случаев бензиновые фракции обладают низкими октановыми числами и подвергаются дополнительному облагораживанию. Керосиновые и дизельные фракции газового конденсата Западной Сибири в основном соответствуют требованиям ГОСТа на товарную продукцию, а в случае получения зимних и арктических сортов топлива они подвергаются процессу депарафинизации.

В некоторых случаях из готовых конденсатов Сибири и Дальнего Востока по простейшей технологии получают непосредственно на промыслах дизтоплива, что крайне важно для обеспечения потребности в нем в труднодоступных отдаленных районов страны. Основная трудность в переработке газоконденсата, добываемого в районах Западной Сибири и Европейского Севера, заключается в обеспечении стабильности его поставок на НПЗ в виду удаленности промыслов от транспортных магистралей.

Сложные проблемы возникают при переработке газоконденсатов и легких нефтей Прикаспийской впадины (Оренбургская и Астраханская области России, Уральская и Атырауская области Казахстана). Характерная особенность их химического состава - это наличие в них аномально высоких концентрациях меркаптановой серы (в пределах 0,1- 0,7%) при содержании общей серы до 1,5%. Этот показатель позволяет выделить сернистые газоконденсаты и сопутствующие им легкие нефти в особый класс меркаптансодержащего нефтяного сырья, которые недопустимо смешивать с традиционными нефтями. Ожидаемый объем поставки на НПЗ таких видов сырья (Карачиганакский и Оренбургский газоконденсаты, Жанажолские и Тенгизские легкие нефти) в 2002 году составили около 25 млн.т. Меркаптансодержащие виды нефтяного сырья требуют более тщательной подготовки на установках их обессоливания и разработки специального комплекса мероприятий для защиты оборудования технологических установок от коррозии. Ввиду высокого содержания в бензинах, керосинах и дизельных фракциях как меркаптановой, так и общей серы они должны подвергаться гидроочистке или же демеркаптанизации процессами типа “Мерокс”, основанными на экстракции меркаптанов со щелочью и последующей регенерации меркаптансодержащих щелочных растворов.

Открытие нефтяного месторождения Кумколь положило начало целенаправленным поисковым исследованиям, а закономерности размещения залежей углеводородов послужили основанием для выявления последующих новых месторождений в южном регионе [1].

Газоконденсаты и нефтяные газы стали в последние годы важным видом сырья для нефтехимических заводов. При переработке газового конденсата можно получить индивидуальные компоненты сжиженных газов.

Увеличение объёма газа и газоконденсата, добываемых на промыслах и вырабатываемых в процессе переработки нефти, а также повышение требований к качеству моторных топлив и непрерывный рост потребностей на разнообразное углеводородное сырьё для нефтехимической промышленности стимулирует совершенствование существующих и разработку новых высоко-эффективных процессов переработки углеводородных газов. Прогресс нефтехимической промышленности неразрывно связан с интенсификацией процесса газоразделения. Так, газооб-разные парафиновые (метан, этан, пропан, бутан и пентан), олефины и диеновые углеводороды являются сырьём для получения различных продуктов: спиртов кетонов, кислот, альдегидов, окисей, пластических масс, синтетических каучуков. В связи с этим в последние годы возникла необходимость создания процесса газоразделения, обеспечивающего максимальное извлечение углеводородных компонентов. В то же время необходимость улучшения качества нефтехимических продуктов и снижение их себестоимости привела к значительному расширению ассортимента вырабатываемых газовых фракций, повышение степени чистоты.

Природные и нефтяные газы – это не только топливо и сырьё для производства этана, пропана и других гомологов метана. При очистке и переработке газа получают большие количества дешёвой серы, гелия и других неорганических продуктов, необходимых для развития ряда отраслей народного хозяйства. Учитывая высокую эффективность газового сырья и повышенный интерес к нему на мировом рынке необходимо осуществлять строительство, расширение и реконструкцию газоперерабатывающих заводов.

Природные газы и газоконденсаты влекут за собой различные механические примеси, свободную влагу и углеводородный конденсат, поэтому их необходимо предварительно осушить до заданной точки росы и извлечь из них газовый бензин (он состоит, в основном из пентана и более тяжёлых углеводородов). Осушка от воды и отбензинивание газа осуществляется с целью предупреждения образования кристалла гидратов и конденсации тяжёлых углеводородов в процессе транспортирования газа по газопроводам (газ быстро охлаждается в газопроводе до температуры грунта). Таким образом, на ГПЗ готовили газ к транспортированию и попутно получали газовый бензин, который использовался в качестве компонента моторного топлива. Раньше на заводах преобладали компрессионные методы осушки и отбензинивания газо-газ компримирование до определённого давления и охлаждали водой, в результате чего происходила конденсация паров воды и тяжёлых углеводородов (газовый бензин).

Южно-Торгайский нефтегазоносный район решает важнейшие геолого-экономические проблемы развития нефтегазодобывающей промышленности Казахстана, связанные с расширением ее географических границ и приближением сырьевой базы к центрам химической, горнодобывающей и перерабатывающей промышленности Южного и Центрального Казахстана. Ввиду весьма благоприятных для освоения географо – экономичес-ких и геологических условий ресурсы углеводородов Южно-Торгайского нефтегазоносного бассейна могут использоваться для обеспечения топливно-энергетических потребностей сопредельных промышленных районов Казахстана.

1 Т.О.Омаралиев Химия и технология переработки нефти и газа ч1. Недеструктивные процессы. - Алматы: Білім. 2001-399с.

2. А.П.Дронин, И.Н. Тугач.Технология разделения углеводородных газов. – М.: Химия.1975 - 176с .

3. М.А. Берлин, В.Г. Гореченков, К.П. Волков. Переработка нефтяных газов – М.: Химия – 1981. – 180с.

Казахстанский инженерно-педагогический университет Дружбы народов, г.Шымкент

Увеличение объема или вспучивание вермикулита в процессе обжига обусловлено наличием между чешуйками минерала микрочастиц воды. В момент нагревания вода, заключенная в замкнутое пространство мельчайших чешуек вермикулита, испаряется, а пар, стремящийся вырваться из заключения, увеличивает пространство между чешуйками. Таким образом, после испарения в вермикулите получается огромное количество мельчайших пустот. Все это и объясняет столь большое увеличение в объемах данного минерала при обжиге.

Основными свойствами вермикулита, за которые он получил столь широкое применение в строительстве являются:высокое звукопоглощение,сохранение малого веса при больших объемах,огнеупорность,низкая теплопроводность (0,04 – 0,062 Вт/м.К), не подвержен гниению, вермикулит является экологически чистым материалом.

Высокая влагоемкость — 100 г вермикулита способны впитать 400-530 мл воды;

За счет последнего качества вермикулит получил широкое применение в растениеводстве, например, в качестве наполнителя при посадке домашних растений. При посадке растений вермикулит смешивается с грунтом. При этом количество вермикулита не должно превышать 50% земельного субстрата. Наличие данного материала обеспечивает повышение рыхлости и пористости земли, нормализуется влажность. При использовании вермикулита корни растений равномерно развиваются в грунте и занимают все пространство горшка.

Ввиду низкого значения теплопроводности вермикулит получил широкое применение при теплоизоляции. Вместе с тем, что существуют вермикулитовые засыпки, применяемые для теплоизоляции, вспученный вермикулит используют в качестве наполнителя при изготовлении строительных смесей и строительных растворов.

На прилавках садовых магазинов достаточно давно появились упаковки с надписью «Вермикулит». Большинство садоводов и огородников, так же как и обычные горожане, не знают, что это за материал и зачем он нужен. Итак, вермикулит - что это такое и где его используют? Постараемся в статье ответить на этот вопрос, а также рассказать подробно о том, как и из чего его получают, и о возможностях применения этого полезного ископаемого.

Сравнение вспученного вермикулита с другими строительными материалами по теплопроводности: