Кәсіпорын экономикасы пәні бойынша дәрістер жинағы

Шаруашылық қоғамдар.

1. 
   ЖШҚ – Жауапкершілігі шектелген қоғамдар: Мүшелердің жауапкершілігі олардың салымдар мөлшерімен ғана шектелген. Қатысушылар саны шектелмеген. Ең сенімсіз кәсіпорын формасы.
   
2. 
   Қосымша жауапкершілігі бар қоғам: мүшелері қоғам қарыздары бойынша бүкіл мүлігімен өз салым үлесіне пропорционалды жауап береді.
   
3. 
   АҚ: Жарғылық капитал бірдей үлестерге – акцияларға бөлінеді. Түрлері:
   

• 
  ЖАҚ: Акциялар акционерлердің көпшілігі берген рұқсатымен ғана сатылады. Қоғам мүшелері арасында ғана қолданылады.
  
• 
  ААҚ: акциялар еркін сатылады.
  

3. Өндірістік кооперативтер

4. Унитарлы кәсіпорын.

Екі түрі бар:

• 
  Шаруашылық жүргізу құқығы бар: кәсіпорын қарыздары бойынша мемлекет жауап береді.
  
• 
  Оперативты басқару құқығы бар: (қазыналық кәсіпорындар) тек мемлекет ие болады (мысалы қорғаныс өнеркәсібі).
  

Ұйымдардың келесі түрлері болады:

1. 
   Корпорация – акционерлік қоғам, жалпы мақсаттарға жету үшін бірнеше кәсіпорындардың бірігуі, кіретін кәсіпорын қарыздары үшін жауап береді.
   
2. 
   Концерн – келісімдік монополиялық бірлестік, шоғырландыру, кооперациялау, мамандану және интеграциялау артықшылықтарын қолданады. Ең ірі кәсіпорын түрі.
   
3. 
   Консорциум – ірі экономикалық бағдарламаны орындау үшін кәсіпорындардың уақытша бірігуі.
   
4. 
   Картель – нарықтарды бөлу, баға деңгейі, өнім өңдіру үлесі, төлем жасау мерзімдері және т.б. бойынша жасалынған келісім.
   
5. 
   Трест – кәсіпорындар өз дербестігінен толығымен айрылады, бір орталыққа бағынады.
   
6. 
   Синдикат – жабдықтау және өткізу сұрақтары бойынша қызметті жетілдіру мақсатымен ерікті түрде бірігу түрі.
   
7. 
   Холдинг – акционерлік қоғам түрі, өз капиталын басқа компаниялардың бақылау пакеттерін сатып алу үшін қолданады және оларға басқару жүргізеді.
   
8. 
   Қаржылы-өнеркәсіптік топтар – ірі инвестициялық бағдарламаларды іске асыру мақсатымен өз активтерін біріккен заңды тұлғалар жиынтығы.
   

1. 
   Негізгі өндірістік қорлар, түсінік беру және құрамы.
   
2. 
   Негізгі қорларға баға беру.
   
3. 
   Негізгі қорлардың тозуы, ұдайы өндірісі
   
4. 
   Негізгі қорлардың амортизациясы
   
5. 
   Негізгі қорларды пайдалануды сипаттайтын көрсеткіштер
   

1. 
   Дәрістер
   
2. 
   Сергеев И.В. Экономика предприятия. М.: «Финансы и статистика», 2000 г., 159-185 б.
   
3. 
   Грузинов В.П. Экономика предприятия. М.: «Банки и биржи», 1999 г., 150-167 б
   
4. 
   Экономика предприятия / под ред. О.И. Волкова, М.: «Инфра-М», 1997 г., 146-165 б.
   
1. 
   5. Бейсенова М., Садықбаева А. Кәсіпорын экономикасы (есептер жинағы), Алматы: «Ғылым», 2002 ж., 12-24 б
   

8. 
   6. «Кәсіпорын экономикасы» курсы бойынша практикалық сабаққа арналған есептер
   

Есеп жинағы бойынша өздік жұмысқа арналған есептер (№1, №2, №3, №4).

Қолдану мақсатына қарай негізгі қор түрлері:

1. 
   Ғимараттар (цехтер, қоймалар, т.б.);
   
2. 
   Құрлыстар (көпір, тоннель, жолдар, т.б.);
   
3. 
   Тасымалдау қондырғылары (құбырлар, электр тоғын тасымалдау желілері, т.б.)
   
4. 
   Машиналар және жабдықтар:
   

б) Жұмыс машиналары мен жабдықтары (еңбек затына әсер етеді);

в) Өлшеу және реттеу аспаптары;

г) Есептегіш техника және т.б.

5. 
   Көлік құралдары;
   
6. 
   Құрал-сайман, қызмет ету мерзімі 1 жылдан жоғары болатын басқа құралдар);
   
7. 
   Өндірістік және шаруашылық жиһаз;
   
8. 
   Жұмысшы және өнім беретін мал;
   
9. 
   Көпжылдық өсімдіктер;
   
10. 
    Жер құнарлығын өсіруге қажет күрделі шығындар;
    
11. 
    Басқа қорлар (мысалы кітапханалық қор).
    

Негізгі қорларға баға беру келесі құн түрлері бойынша жүргізіледі:

• 
  Негізгі қорлардың бастапқы құны, оларды сатып алу жылы болған бағаларға, жеткізу шығындарына және құру және қою құнына тәуелді болады.
  

= + +

• 
  Қайта есептеу құны – берілген жыл бағалары бойынша негізгі қорларды жасау немесе сатып алу құны (қайта бағасын анықтау мезетіне байланысты):
  

= *

= *

• 
  Қалдық құны бойынша – қорлардың тозуын есебке алу:
  

= —

- баланстық құны бойынша – бухгалтерлік баланстың бірінші бөлімінде жазылатын құн