О сы шақ
Осы шақтың жасалу жолдары
|
мысалдар
|
1. Нақ осы шақтың жалаң түрі отыр, жатыр, тұр, жүр деген етістіктердің жіктелуі арқылы жасалады
|
сен отыр, сен жүр, мен отырмын
|
2. Нақ осы шақтың күрделі түрі етістіктің -ып, -іп, -п, -а, -е, -й тұлғалы көсемше түрі мен отыр, жатыр, тұр, жүр деген етістіктердің көмекші етістік мәнінде тіркесуінен жасалады.
|
қарап жүр, сөйлеп отыр, көре тұр
|
3.Ауыспалы осы шақ көсемшенің
-а, -е, -й жұрнағынан кейін жіктік жалғаулары жалғану арқылы жасалады.
|
жүземін, жүресің, қалайды
|
Келер шақ
|
Келер шақтың жасалу жолдары
|
мысалдар
|
1.Болжалды келер шақ етістіктің түбіріне есімшенің -ар, -ер, -р тұлғасынан кейін жіктік жалғаулары жалғану арқылы жасалады
|
көрерміз, отырмыз
|
2.Болжалды келер шақтың болымсыз
түрі -ма, -ме, -ба, -бе, -па, -пе жұрнақтарынан соң -с жұрнағы жалғану арқылы жасалады
|
шомылмаспын, көрмеспін, сөйлеспеспін
|
3.Мақсатты келер шақ етістіктің түбіріне -мақ, -иек, -бақ, -бек, -пақ,
-пек жұрнақтарынан соң -шы, -ші жұрнақтары жалғанып одан кейін жіктік жалғаулары жалғану арықыл жасалады.
|
бармақшымын, көрмекшімін, оқымақшымын
|
4.Ауыспалы келер шақ пен ауыспалы осы шақтың жасау жолы бірдей. Бұл да -а, -е, -й жұрнақты көсемшенің жіктелуі арқылы жасалады.
|
Стамбул мен Алматының арасына ұшақтар ұшады. (осы шақ)
Стамбулдан Алматыға ертең ұшақ ұшады. (келер шақ)
|
Достарыңызбен бөлісу: |
