Бір жыл ішінде тұтынылатын электр энергиясының құны төмендегідей формула бойынша анықталады:
3ЭЛ=Рэем* Тэем * СЭЛ * А
Мұнда,
Рэем – ЭЕМ-нің жиынтық қуаттылығы;
СЭЛ – 1 кВТ сағ электр энергиясының құны;
А – машина қуаттылығын интенсивті пайдалану коэффициенті.
ЭЕМ-нің техникалық куәлігіне сәйкес Рэем = 0,22 кВТ, кәсіпорындар үшін 1кВТ сағ электр энергиясының құны Сл = 6,02 тг, машинаны пайдалану интенсивтілігі А=0,98.
Онда электр энергиясына кеткен шығындардың есептемелік бағытталуы:
3ЭЛ = 0,22 * 1808 * 6,02 * 0,98 = 2346,6 тг.
Ағымдағы жөндеуге кеткен шығындардың есебі Ағымдағы және сақтандыру жөндеуге кеткен шығындар ЭЕМ құнынан 15% (ҚР Кодексінің 113 статья, § 2, 4-бөлім) тең қабылданады:
3кар = 0,15 * Сбал = 0,15 * 148500 = 22275 тг.
Қосымша материалдарға кеткен шығындардың есебі ДЭЕМ-ң қалыпты жұмысын қамтамасыз ету үшін қажетті материалдарға кеткен шығындар ЭЕМ құнынан 2% шамасын құрайды.
3ВМ = 0,02 * 148500 = 2970 тг.
ДЭЕМ пайдалану бойынша басқа да шығындар ДЭЕМ пайдаланумен байланысты басқа да жанама шығындар ғимараттарға кеткен амортизация аударымдардан, шетті ұйымдардың қызмет құнынан құралады және ЭЕМ құнынан 5% құрайды.
3ПР = 0.05 * 148500 = 74250 тг.
Еңбекті қорғау және техника қауіпсіздігі
4.1 Жалпы түсінік
Қазақстандағы еңбекті қорғау - өндірістегі еңбек шарттарының қауіпсіз-дігі мен тазалығын қамтамасыз етуге бағытталған құқықтық, ұйымдық, техникалық және санитарлы-гигиеналық сипаттағы шаралар кешені.
Санитарлы-гигиеналық сипаттағы шаралар-өндірістік тазалық жұмыс орындарындағы еңбек жағдайларының саулығын қамтамасыз етуге бағытталған.
Еңбекті қорғау – бұл әлеуметтік-техникалық ғылым, өндірістік қауіпті жағдайларды және кәсіптік зияндарды зерттейді, оларды болдырмау шарала-рын жасайды немесе оқыс жағдайлардың, кәсіптік аурулардың алдын алу тәсілдерін қарастырады. Толық қаіупсіз не зиянсыз кәсіпорындар мүлдем жоқ.
Еңбекті қорғаудың мақсаты – жұмыс істеушінің қауіпсіздігіне және ауырмауы үшін қолайлы жағдай жасап, еңбек өнімділігін барынша жоғары көрсете алатындай жағдайлармен қамтамасыз ету. Еңбек өнімділігі адамның денсаулығы мен жұмыс істек қабілетін сақтау, адам еңбегін жұмыс мезгілін үнемдеу, оның белсенді жұмыс істеу периодын ұзарту, өнімнің жоғары сапасын көтеріп, қоғамдық еңбекті үнемдеу, негізгі өндірістік қорларды қолда-нуды жақсарту апаттар санын азайту және тағы басқалары арқылы артады.
Еңбек жағдайларын жақсарту және оның қауіпсіздігі өндірістік жарақаттануды, кәсіптік ауруларды төмендетеді, бұл еңбекшілердің денсаулығын сақтайды және сонымен қатар қолайсыз жағдайларда жұмыс барысындағы төленетін жеңілдіктер мен қосымша ақша төлемдерін азайтады.
Азаматтардың еңбек еркінділігіне сай конституциялық құқығына байланысты туындайтын Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделген еңбек қатынастарын Қазақстан Республикасының еңбек туралы Заңы реттейді, ол Қазақстан Республикасының Конституциясына негізделген және жекелеген қызметкерлер категорялары арасында еңбек қатынастарын реттейтін Заң мен басқа да нормативтік құқықтық актілерден тұрады. Бұл Заң 1 қаңтар 2000 жылдан бері жұмыс істейді.
Еңбек жағдайларын жақсарту әлеуметтік жақсы нәтижелер береді – қызметкерлердің денсаулығы артады, жұмысы қанағаттандырады, еңбек тәр-тібі артады, өндірістік және қоғамдық белсенділік пен басқа да еңбекшілердің жоғары сатылы дамуын сипаттайтын көрсеткіштер жоғарылайды.
