Кіріспе. Фома Аквинскийдің өмірбаяны

1. 
   Кіріспе.
   
2. 
   Фома Аквинскийдің өмірбаяны.
   

• 
  Теология және ғылым.
  

• 
  Мән(маңыз) және тіршілік .
  
• 
  Материя және форма (түр).
  

• 
  Сезімталдың танымы.
  
• 
  Интелеклуальды(ойшыл) таным.
  
• 
  Ақиқат теориясы.
  
• 
  Ақиқат критериі.
  

7. 
   Этика.
   
   • 
     Жауыздық қастық проблемасы. Теодиция.
     
   • 
     Адамның еркі және құдай шапағаты
     
8. 
   Хұқтық және саяси доктрина.
   

• 
  Мемлекет қызметі (функциясы) және шығу тегі.
  
• 
  Хұқ және оның түрлері .
  

Біріншісі - ежелгі грек философиясы, ең алдымен Платон не Аристотель дәстүрінде. Екіншісі – осы философияны христиан арнасына салған қасиетті жазу. Орта ғасырдағы көптеген философиялық жүйелердің идеалистік бағытта болуы негізгі христиандық догмалармен ұсынылды, олардың ішінде негізгі мағынаға ие болғандар жеке формадағы құдай – жаратушы догмасы және «түк те еместен» әлемді жасаған құдай догмасы. Мемлекеттік өкіметтің қолдауымен бұндай қатаң діни үстемшілік жағдайда философия «дінінің қызметшісі» болып хабарланып, барлық философиялық сұрақтар теоцентризм, креационизм, провиденциализм бағытында шешіліп отырды.

Теоциетризм – (грек fheos - құдай) әлем туралы бұндай түсінікте барлық тіршіліктің көзі және себепшісі құдай. Ол әлем орталығы белсенді және оның басын жасаушы.

Теоцентризм принципі - танымдылыққа таратылған, бұнда теология білім системасының ең жоғарғы сатысында орналасқан, онан төмен теологияда қызмет ететін философия, онан да төменірек – түрлі жеке және қолданбалы ғылымдар.

Креационизм – (латын creation – жаратушы, құрушы) бұл принципке сәйкес құдай шіріптің келіп кететін, өткінші үнемі өзгерісте болатын тірі және өлі табиғатты түк те емес жасады.

Провиденциализм – (латын providenfia – құдірет, құдіретті күші) көзқарастар жүйесі бүкіл әлемдік оқиғаларға сәйкес, соның ішінде тарихты және жеке адамдардың мінез – құлқын құдайы құдірет билейді (құдіретті күш – діни көзқараста: Құдай, ең жоғары тіршілік, не оның іс - әрекеті).

Орта ғасырлық философияда минимум ретінде екі кезеңдік қалыптасуды көрсетуде болады – патристика және схоластика, олардың арасында дәл шекараны ажырату өте қиын.

Патристика – «мешіт әкесі» теолого – философиялық көзқарасының жиынтығы, антик (көне грек) философиясы және ең алдымен Платон идеяларына сүйене отырып христиандықты орнатуға кірісті.

Патристикада үш кезең ерекшеленеді: 1) апологетика, (ІІ – ІІІ ғасыр) христиандық көзқарасты қорғауда және безендіруде басты роль атқарады;

2) классикалық патристика (IV – V ғасыр) христиандық оқуды жүйелеу;

3) қорытынды кезең (VI – VIII ғасыр) догманы тұрақтандыру.

Схоластика – философиямен шұғылдану түрі, онда адамның ақыл, ес әдістері арқылы қабылданған сенімге деген идеялар мен формулаларды дәлелдеу.

Схоластика өзінің дамуында орта ғасырда үш кезеңнен өтті: 1) ерте формасы, түрі (ХІ – ХІІ ғасыр) 2) кемелденген түрі (ХІІ – ХІІІ ғасыр)

3) кешеуілдеген схоластика (ХІІІ – ХІV ғасыр)

Орта ғасырлық философияда реалистер мен номиналистер арасындағы айтысқа жетелеген рух пен материя арасындағы өткір (талас) айтыс болды. Талас табиғаттың жан – жақтылығы туралы болды, яғни табиғат туралы жалпы ұғым, жалпы ұғым екінші бола ала ма, яғни ойлау қызметінің жемісі не болмаса алғашқы реалдық (шындық) болып беріліп, өз бетімен қолданылады.

Номинализм материалистік бағыттың бастамасы ретінде қолданылады. Заттар мен табиғат құбылыстарының обьективті өмір сүруі туралы номиналистік ілім рухтың біріншілігі материяның екіншілігі жөніндегі шіркеулік догманың беделін түсіруге, қасиетті жазу мен шіркеудің беделінің әлсіруіне әкеліп соқтырды.

Реалистер кейбір табиғаттағы заттарға байланысты жалпы мәліметтердің бірінші және реалды (шын) қолданылып, өз бетінше болатындығын көрсетті. Олар жалпы ұғымға кейбір заттарға және адамға бағынбайтын жеке өмір сүруді жатқызды. Олардың түсінігінше табиғат заттары жалпы ұғымның көріну формаларын ғана көрсете алды.

Орта ғасырлық табиғаттың нақтылығы жөніндегі талас логика мен гносеологияның әрі қарай дамуына мағыналы үлес қосты, әсіресе жаңа кезеңнің ірі философтары Гоббс, Локк, Спиноза, Беркли және Юм ілімдеріне.

Ортағасырлық философия гносеологияның әрі қарай дамуы жаратылыс ғылымдары мен философиялық білімдердің негізін қалау үшін маңызды үлес қосты.