Кіріспе зерттеу тақырыбының өзектілігі
жүктеу/скачать 0,93 Mb.
|
2К Развитие предпринимательства в РК
| Өндірістік кооператив. Азаматтардың бірлескен кәсіпкерлік қызметі үшін мүшелік негізде, олардың өз еңбегімен қатысуына және өндірістік кооперативі мүшелерінің мүліктік жарналарын біріктіруіне негізделген ерікті бірлестігі өндірістік кооперативі деп аталады. Кооператив мүшелері екеуден кем болмауы тиіс.
Өндірістік кооперативтің мүшелері кооператив міндеттемелері бойынша жауапты болады. Өндірістік кооперативтің меншігіндегі мүлік, егер кооперативтің жарғысында өзгеше көзделмесе, оның мүшелерінің пайдаларына олардың жарналарына барабар бөлінеді. Өндірістік кооператив өз мүшелерінің жалпы жиналысының шешімі бойынша ерікті түрде қайта құрылуы және таратылуы мүмкін. Тұтыну кооперативі. Қатысушылардың материалдық және өзге қажеттерін қанағаттандыру үшін өз мүшелерінің мүліктік жарналарын біріктіру арқылы жүзеге асырылатын азаматтардың еркін бірлестігі тұтыну кооперативі деп аталады. Заң актілерінде көзделген жағдайларда тұтыну кооперативіне заңды тұлғалар кіре алады. Тұтыну кооперативінің мүшелері жыл сайынғы баланс бекітілгеннен кейін пайда болған залалдарды қосымша жарналар төлеу арқылы үш ай ішінде жабуға міндетті. Заңды тұлғалардың қауымдастық нысанындағы бірлестігі. Коммерциялық ұйымдар өздерінің кәсіпкерлік қызметін үйлестіру, сондай-ақ жалпы мүліктік мүдделерді білдіру мен қорғау мақсатында өзара, сондай-ақ коммерциялық емес ұйымдармен бірлескен шарт бойынша қауымдастықтар нысанында бірлестік құра алады. Қоғамдық бірлестіктер және өзге де коммерциялық емес ұйымдар, соның ішінде мекемелер осы ұйымдардың қауымдастығына өз еркімен біріге алады. Бизнесті ұйымдастырудың негізгі ұйымдық-құқықтық түрі осындай. Жаңа шарттарда кәсіпорындар әрекеттің кез келген саласын таңдап оны кез келген түрде жүргізе алады. Қазір Қазақстанда мынадай ұжымдық-құқықтық формалы кәсіпкерліктер құрылуда [3]. Кесте 1 Қазақстандағы кәсіпкерлік қызметтің негізі ұйымдық түрлерінің артықшылығы мен кемшілігі[10]
Шаруашылық серіктестік - толық серіктестік. Олардың мүшелері өзара кәсіпорын құру жөнінде келісімге қол қояды. Құруға керекті серіктес мүшелердің қаражаттарын біріктіру. Серіктестіктің пайдасы, зияны пайға қарай бөлінеді. Әрбір мүше өзінің табысына пайданы қосып сонан салық төлейді. Коммандиттік серіктестік. Барлық серіктестік мүшелері серіктестік атанған іс жүргізушілер ішінен біреу немесе бірнеше мүшелері зиянның тәуекелін өздерінің қосқан үлестері мөлшерінде жауапкершілікке алады. Шектелген жауапкершілікті қоғамдар. Оның мүшелері қоғамның міндеттемелеріне жауап бермейді, ал зиян тәуекеліне өздерінің үлестерімен жауап береді. Қосымша жауапкершілігі бар қоғам міндеттемелеріне өздерінің заттарымен жауап береді. Ашық және жабық акционерлік қоғам. Өндірістік кооперативтер – ерікті түрде біріккен қоғамдар. Унитарлы кәсіпорын – коммерциялық мекеме, меншіктік құқығы жоқ. Унитарлық кәсіпорынның мүліктері бөлінбейді. Унитарлық кәсіпорын тек мемлекеттік немесе муниципалдық болады. Унитарлы кәсіпорын федералдық қазына кәсіпорны болып есептеледі. Ұжымдық кәсіпорындар кооперативтік немесе акционерлік түрде болуы мүмкін. Кооперативтік кәсіпорын ақшалай емес, жеке тұлғаның пайлық негіздегі мүліктік жарнасына және олардың біріккен еңбек қызметтеріне негізделеді: - акционерлік қоғам түрінің негізіндегі кәсіпорын, акционер меншігінің негізінде қызмет жасайды; - мемлекеттік және қазыналық кәсіпорындар жалпы мемлекеттік міндеттерді шешу үшін құрылады; - құрылтайшылар мүлігінің қосылуы негізінде біріккен кәсіпорындар құрылады, яғни оған шетелдердің заңды тұлғасы мен азаматтары да енеді. Кесте 2 Кәсіпкерлік қызметті белгісіне қарай нысаны мен түріне жіктеу [11]
Бір қолға біріккен фирмалар саны мейлінше көп. Тек ғана АҚШ-ның өзінде олардың саны 7 млн. құрайды. Қолдағы қаржы қорының шектеулілігі оларды бірігуге итермелейді. Сөйтіп соның салдарынан әртүрлі серіктестіктер құрылады. Қазақстан республикасы Азаматтық Кодексімен, «Шаруашылық қызметінің еркіндігі және кәсіпкерлікті дамыту туралы», «Жеке кәсіпкерлік корғау мен қолдау туралы» республика заңдарында кәсіпорын кез келген меншік түрлерінде және оның өзі құрған бірлестіктерде болу мүмкіндігі айқындалған. Қазіргі кезде нарықтық экономикасы дамыған елдерде бірнеше миллиондаған әртүрлі фирмалар қызмет атқаруда. Бұларды көптүрлі белгісі бойынша жіктеу қажет болары анық. жүктеу/скачать 0,93 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|