Кіші мектеп жасындағы оқушылардың оқу үлгермеушілігін болдырмаудың жолдары

ЕҢБЕККЕ БАУЛУ

АТА-АНАСЫМЕН БЕЛСЕНЕ ЖҰМЫС ЖҮРГІЗУ

Үлгермеушілік сабақ барысында қалыптасады және оның алдын алуға, күресуге болады. Нашар бағаға әкеп соқтыратын оқушы үлгермеушілігінің себептері оқу-тәрбие жұмысын дұрыс ұйымдастырмауда, мектепшілік бақылаудың мерзімді жүрмеуінде, санитарлық - гигеналық нормалардың бұзылуында жатыр. Бұлардың ішіндегі негізгілері мыналар:

- жекелеген мүғалімдер сабақтарының сапасындағы, жаңа материалды
тиісінше түсіндіре алмауы, бекіту жүмысының әлсіз жүруі, оқушы білімін
есепке алудың болмауы, мүғалімнің тиісті дәрежеде талап етпеуі;

- үй тапсырмасын орындау жұмысын дүрыс ойластырмау және
тыңғылықты тексерудің болмауы;

- мұғалімдердің өз оқушыларын дұрыс білмеуі;

Жеке жұмыстың болмауы, танымдық қызығуын дамыта алмауы;

- мектепте үлгермеушіліктің алдын алу жөнінде жүйелі жұмыстың
болмауы, мектеп әкімшілігі мен сынып жетекшілерінің, әлеуметтің ортақ
жұмыс жүргізбеуі;

- тәрбие жұмысындағы олқылықтар, оқушылардың сабақтағы нашар
тәртібі, өз міндеттерін саналы түрде түсінбеуі, мектеп әкімшілігі
тарапынан тәртіп бүзушыларға уақтылы және тиісті шара қолданбауы;

- бағалаудағы біржақтылык ;

- оқытумен тәрбие үрдісінде сабақтастықтың болмауы;

- сабақтан қалдыру, оқушының ауырып қалуы, т.б. Оқу -тәрбие ісі меңгерушісінің бұл істегі атқаратын міндеті қандай? Енді аз-кем соған тоқтала кетейік.

Ең алдымен меңгеруші мұғалім мен сынып жетекшісінің жұмысымен танысуы керек (үлгермеу себептерін айқындау, біліміндегі олқылықтардың сипаты). Оқушылардың үлгермеушілігінің себептерін зерттеу мақсатында мектепте педагогикалық басқосулар, семинар, тренингтер өткізуі тиіс.

Олардың тақырыптары:

Сондықтан біздің мектеп тәжірибесінде қальштасқан үлгермеушілікпен жүмыс үлгілерін ұсына кеткенді жөн көріп отырмыз.

1. 
   Кадрларға мінездеме беру: аты-жөні, білімі, педстажы, кәсіби
   біліктілігін көтеруі.
   
2. 
   Нашар үлгеретін оқушылардың білім, білік дағдыларының
   жағдайы:
   

Мұғалімнің аты-жөні. Пәні. Уақыты. Сынып. Сұрау кезінде:

1. 
   сыныпта достык қарым-қатынастар жағдайы жасала ма?
   
2. 
   тақта алдында жауап беру кезінде оқушыларға көмекші қүралдар
   қолдануға рүқсат етіле ме?
   

4. такырыптың негізгі бөлімдеріне ерекше мән беріледі ме?

5. 
   оқушылардың үнемі қайталанатын қателіктеріне назар аударылады ма?
   
6. 
   оқушының жауабын көтермелеу тәсілі қолданылады ма?
   
7. 
   жетістікке жету жағдайы жасала ма?
   Жаңа тақырып түсіндіру кезінде:
   

1. 
   нашар үлгермеушілерге жаңа тақырыпты баяндау жылдамдығы киындық
   туғызбай ма?
   
2. 
   жаңа тақырыптың негізгі мәселелері ерекше айтылып көрсетіле ме?
   
3. 
   мұғалім нашар үлгеретін оқушылардың жаңа тақырыпты түсіну деңгейін
   анықтап ескере ме?
   
4. 
   тақырыпка қызығу тудырытын құралдар қолданыла ма
   

5. 
   нашар үлгеретін оқушыларға әңгіме тартыла ма?
   Жаттығу кезінде:
   

1. 
   өз бетімен жүмысқа арналған жаттығулар дүрыс таңдалынды ма?
   
2. 
   нашар үлгеретіндерге өз бетімен жүмыс кезінде жедел көмек көрсетілді
   ме?
   
3. 
   оқушылардың жұмыс жылдамдығы ескеріле ме?
   

1. 
   үй тапсырмасының көлемі қаншалықты тиімді?
   
2. 
   үй тапсырмасына қатемен жүмыс енгізілген бе?
   

• 
  Нашар үлгеретін оқушылар үшін жеке тапсырмалар қарастырылған ба?
  

Оқушылардың өзіндік жұмысына тән негізгі сипаттарды анықтап беру қажет. Бірден ескертетініміз: Ол күрделі әрекет болғандықтан, бір ғана белгімен сипаттауға болмайды. Өзіндік жұмысты ұйымдастырудың негізгі шарттары мыналар: Мұғалімнің нақты тапсырмалар (нұсқаулар) беруі:

Қысқаша айтқанда, бұлар бір мағынадағы ұғымдар емес.

Белсенділік-дербестікке қарағанда мағынасы кең ұғым.

Оқушылардың өзіндік жұмысын ұйымдастыруда халық педагогикасының үлгілерін қолданудың тиімділігін тәжірибе көрсетіп отыр. Ана тілі пәніндегі “Төрт түлік” тақырыбын мысалыға алуға болады.

Қазақтың салт-дәстүрлі тойына келсек, үлгі алатын тойы да көп. Қазақ “Той дегенде қу бас домалайды” деп тегін айтпаған. “Тойдың болғанынан, болады қызық” деген. Біз өз салт-дәстүрімізді білуіміз керек.

Қазіргі оқушылар мектепке орысша сөйлеп, өз тілдерінде толық сөйлей алмайды. Біз сол үшін ұяламыз.

Бізге мәлім, мектеп есігін алғаш ашқан балалардың жас шамасы қатар болса да, түсінуі, құбылысты қабылдау қабілеттері әр түрлі екенін көріп жүрміз. Мысалы, біреуі сыпайы, тәртіпті, тіл алғыш, сезімтал, бір нәрсені тез меңгеріп кете алса, енді бірі самарқау, айтқанды қиын қабылдайтын, ал енді біреуі жалқау болып келеді. Өйткені олар әр жанүядан, түрлі дайындықпен келеді. Соның нәтижесінде әр сыныпта азда болса (сабаққа ынтасы төмен) үлгермейтін оқушылар кездеседі.

Мұндай оқушыларды толық үлгерімге жеткізу - мұғалімнің қиын да абыройлы міндеті. Бұл міндетті орындау үшін біріншіден, оқу сапасын арттырып, теория мен практиканы ұштастыра отырып, әр уақытта газет-журналдарда жарияланған методикалык жаңалықтарды, озат тәжірибені, жаңашылдар әдісін (Ш.А.Амонашивили, С.Н.Лысенкова т.б.) өз сабағында мүмкіндігінше пайдаланудамыз.

Екіншіден, әр оқушының өзіндік ерекшелігін, тұрмыс жағдайын ескеріп ата-анасымен тығыз байланыс жасаймыз. Сонымен бірге, оқушыны зерттеп, олардың білімдерін есепке алуды басты мақсат еттік. Үлгерімі төмен оқушылармен жұмыс жүргізгенде мынадай ұйымдастыру шараларының көп көмегі тиді.

- Сыныптағы балаларды зерттеу дәптерін арнаймыз. Г сыныпта 22 оқушы
бар. Дәптерге сыныптағы балалар жөнінде жалпы мәліметтерді
көрсетеміз. Окушының психологиялық ерекшеліктерін және алдағы
уақытта әр тоқсан сайын сабақ үлгерімі туралы көрсеткіштерін жазамыз.

- Топқа бөліп оқыту әдісін жиі пайдаланамыз. Оқыған оқушылардың
мінез-құлқы, ынтасы, білім деңгейі өзімізге белгілі. Сол қорытынды
бойынша оқушыларды топқа бөлеміз. І топ – “өте жақсы”; ІІ топ –
“жақсы”, ІІІ топ – “орташа”, ІV топ - үлгерім дәрежесі төмен оқушылар.
Жоғары үш топпен жүргізілетін жұмысқа тоқталмай, соңғы білім

дәрежесі төмен оқушылармен жүргізілетін жұмыс түріне тоқталмақпыз.