Кұралы. Орал: М.Өтемісов атындағы БҚм у бак, ж эне баспа орталығы, 2007



Pdf көрінісі
бет65/87
Дата24.01.2023
өлшемі3,47 Mb.
#166222
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   87
Байланысты:
сімдіктер систематикасы О у ралы

Кулкайырлар катары - Malvales
Күлкайырдың арасында ағаштар. шөптесін өсімдіктер белгілі. Ең басты 
ерекшелігі: тін талшыктарының түзілуі.
Күлкайырлар түкымдасы - Malvaceae
Д үние жүзінде 80 туыс, 1500-1600 түр белгілі. Батыс Қазакстанда 6 туыс. 
7 түр тіркелген.
Тропикада агаш тектес формалар (ағаштар, бұталар), ал коныржай белдеуде 
шөптесін өсімдіктер кездеседі. Ж апырактары жай
саусак салалы. жапырак 
серіктері болады, кезектесіп орналаскан. Гүлдері актиноморфты, 5 - бөлікті. 
тостаған жапыракш алары - 5 (кейбір түрлерінде жапырак серіктері болады), 
күлтежапыракшалары - 5, аталығы көп, бірігіп өсіп түтікке айналған. Аналығы
65


- 1 (3 ,5 жемісжапыракшаларынан тұрады). Туйіні жоғары орналаскан. Жемісі 
корапша даратүкымды жаңғак. Қабығында, сүрегінде 
және тукымында тін 
талшыктардын болуы, осы тұқымдаска тән негізгі белгілердін бірі. Осыған 
байланысты көптеген мэдени талшыкты дакылдар шыккан.
М аңызды өкілдері: 
мақта - Gossypium. 
Ж абайы түрлері бүта, аласа 
ағаштар болып табылады, тропиктерде, субтропиктерде кездеседі. 60-қа жуык 
жабайы түрі белгілі. Қоңыржай белдеуде тек мэдени дақылдары өсіріледі. Олар 
біржылдык өсімдіктер. Гүлдері сары түсті, ірі, әр гүл бір күн ғана тұрады. 
Жемісі - қорапша, тұкымдары талшықты жэне өте көп (талшықтарының 
ұзындығы 20-дан 60 см-ге дейін). Әр тұқымда 7 мыңға дейін талш ы к болады. 
Талшыктары сыдырылып алынып, тоқыма талшығы ретінде колданылады. 
Талшыктары мыкты, тез боялады. Тукымынан мақта майын алады. Қазақстанда 
жэне О рталык Азияда кыскаталшыкты іріктемелер өсіріледі.
Бұйракендір - Abutilon theophrasti. 
Біржылдык өсімдік, биіктігі 4 м-ге 
дейін жетеді, сабағы тінді талшыкты, талшыктары катты, икемсіз , одан канат, 
аркан жасайды.


Достарыңызбен бөлісу:
1   ...   61   62   63   64   65   66   67   68   ...   87




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет