19) Көне түркі жазуының әліпбиі, графикасы, орфографиялық ерекшеліктерін «INSERT» әдісі арқылы саралаңыз.
Білемін
Білдім
Білгім келеді
Көне түркі жазуын біз «Руникалық жазу» деп те атаймыз, яғни скандинавия тілінен аударғанда «құпия, сыры ашылмаған» деген мағынаны білдіреді.
Көне Түркі жазулары немесе Көне түркі алфавиті - дыбыстық жазу түрі, яғни сөздегі дыбыстарды таңбалап жазады. Негізінен 6-10 ғасырларда үлкен аймаққа таралған.
Көне түркі жазуының ескерткіштерін зерттеген ғалымдар еңбегі туралы көбірек білу.
Әліппеге 38 таңба және сөзбөлу нышаны кіреді. Жазу бағыты дерелей, оңнан солға. Жіңішке мен жуан дыбыстылары жазуда айырылмайды, дыбыссыздардың бір бөлшегі артынан жіңішке не жуан дыбысты келгенін сыңар нышандармен белгіленген.
Көне түркі жазуының табылған ескерткіштері: Орхон, Енисей, Талас ескерткіштері.
Көне Түркі жазулары негізінен 6-10 ғасырлар аралығында Ұлы Түркі қағандығы және Көк Түркі қағандығы, Хазар қағандығы кезінде қолданылған. Таралу аймағы Моңғолия-Сібір далаларынан Тибет жеріне дейін және Еуропадағы Венгрия, Чувашия аймақтарына дейін кездесіп отырады.
Көне түркі жазуының әріп таңбалануының ерекшеліктерін қарай отырып, басқа аймақтарда және мемлекеттерде табылған руникалық ескеркіштер мұрасын салыстыру.
Орхон-Енисей ескерткіштері алғаш Орхон өзені бойынан (Екінші түркі қағандығы кезі) табылды, кейін Енисей өзенінің жоғарғы ағысында (Қырғыз қағандығы).
