Лекция 0 cағат Практикалық сабақ 15 сағат ожсөж- 45 сағат CӨЖ 45 сағат Емтихан семестрде
Астық дақылдарының қара күйе ауруларының негізгі түрлері
жүктеу/скачать 3,49 Mb.
|
Астық дақылдарының қара күйе ауруларының негізгі түрлері
1-сурет. Жаздық жұмсақ бидайдың тозаң қара күйесімен жарақаттанған масағы. а – ауруға шалдыққан масақ; б – инфекция тозаңы; в – тозаң түйіршігінің өсуі. 1. Бидай қатты қара күйесі типті дамуы – тұқым өну кезінде зарардануы, инфекцияның орналасуына қарай: а) тұқым бетіндегі инфекциядан зарардануы; б) топырақта сақталған инфекциядан зарардануы; в) инфекция тұқым қауызының ішінде орналасқан (қауызды дақылдар үшін). 2. Бидайдың тозаңды қара күйесі типі типті дамуы – гүлдеу кезінде гүлдері арқылы зарардануы. 3. Бүкіл вегетация бойына зарардануы. Бұл тип бойынша жүгерінің үрме қара күйесі дамиды. 4. Дақыл өскінінің топырақ бетінен зарардануы. Тат (Uredinales) саңырауқұлақтары қатары. Бұл қатар саңырауқұлақтары шектеулі маманданған облигатты паразиттер жатады. Тат ауруның белгілері әр түрлі болуы мүмкін, алайда көбіне сары-қоңыр немесе тат түсті путулалар. Тат саңырауқұлақтардың даму циклі күрделі. Толық циклі 3 саты және 5 спора түзу кезеңінен тұрады: І – 2 спора түзу кезеңінен тұратын көктемгі, немесе эцидиалды саты. Спора түзу кезеңдерінде спермагонияларда спермацияларда, эциоспоралар эцияда түзіледі; ІІ – жазғы, немесе урединий сатысы. Бұл кезде урединияларда (уредеопустулаларда) урединоспоралар (уредоспоралар) түзіледі; ІІІ – қысқы, немесе телиостаысы. Бұл кезде телиопустулаларда телиоспоралар (телейтоспоралар) түзіледі. Телиоспоралар жетілгенде ішінде базидиоспоралары бар базийлер түзіледі. Көктемде өсімдіктер дара жынысты базидиоспоралармен зарарданған соң өз жыныс белгісіне сәйкес (+ немесе -) гаплоидты мицелий жетіледі. Бұл мицелийлерде спермагонийлер түзіледі. Әр түрлі жыныс белгілері бар спермациялар қосылып, дикариотикалық мицелийлер дамуының бастамасы болады. Оларда ішінде эциоспоралары бар эциялар түзіледі. Вегетация бойына урединоспоралардың бірнеше ұрпағы жетіледі. Күзге таман телиоспоралардың түзілуі басталады. Олар әдетте қою қоңыр түсті, сондықтан телиопустулалар қара-қоңыр, немесе қара түске дейін боялады. Тат саңырауқұлақтары телиоспоралар түрінде қыстайды. Қыстап шыққан телиоспораланың әр клеткасы базидияға өсіп шығады. Базидияда 4 базидиоспора түзіледі. Бір саңырақұлақтардың (бір қожайынды) бүкіл даму сатылары бір өсімдіктің бойында өтеді. Ал басқа бір саңырауқұлақтардың (әр түрлі қожайынды) даму циклі барысында міндетті түрде қожайын-өсімдіктерін алмастырып отырады. Көктемгі (эциалды) сатысы өтетін өсімдік аралық деп аталады. Негізгі қожайын-өсімдікте жазғы және қысқы сатылары өтеді. 3-кестеде бір қатар егістік дақылдардың бір және әр түрлі қожайынды тат ауруларының мысалы келтірілген. жүктеу/скачать 3,49 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| |||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||