Лекция жинағы Пән: «Микробиология және вирусология» Мамандығы: 09120100-«Емдеу ісі»
Талшықтар орналасуына байланысты 4 түрге бөлінеді
жүктеу/скачать 1,69 Mb.
|
лекция микроб
- Бұл бет үшін навигация:
- Риккетсиялар
- Микроорганизмдер морфологиясы Прокариот жасушаларыныың құрылымы
| Талшықтар орналасуына байланысты 4 түрге бөлінеді:
1. монотрихтар - бір талшықты бір жақ шетінде 2. амфитрихтар - екі жақ шетінде бір немесе бірнеше талшық болады 3. лофотрихтар - бір шетінде бірнеше талшықтан тұрады. 4. перитрихтар - барлық жағында орналасқан талшықтар. Пили - бактерия бетінде орналасқан түктер, олар талшықтарда қысқа және жіңішке болып келеді, белок - пилиннен тұрады, ол бактериялардың клеткілерге жабысу қызметін атқарады. Микоплазмалар. Микоплазмалар - бұл клетка қабырғасы жоқ, 3 қабатты липопротеидті цитоплазмалық мембранадан тұратын клеткі. Микоплазмалар Берги классификациясы бойынша бөлек топқа бөлінген. Олардың мөлшері бірнеше микрометрден 125 - 150 мкм дейін, түрі сопақша, жіпше, жұлдызша тәрізді болып келеді. Риккетсиялар Бұл мөлшері 0,2 ден 30 мкм дейін микроорганизмдер. Олар да бактериялар сияқты 2 қабат қабықшадан, цитоплазмадан, нуклеоидтаі тұрады. Пішіні шар тәрізді, таяқша тәрізді, жіпше тәрізді болады. Олар тек тірі клетка ішінде дамиды. Оларды тасымалдаушылар - кенелері биттер, бүргелер. Актином ицеттер. Актиномицеттер немесе сәулелі саңырауқұлақтар – ұзын, бұтақтанатын мицелилері болады. Актиномицеттер басқа микроорганизмдер сияқты табиғатта кең тараған және олардың маңызы зор болады. Топырақта олар әр түрлі заттардың айналымына белсене қатысады. Бірқатар актиномицеттерден науқасқа шипа дәрілер алынада. Микроорганизмдер морфологиясы Прокариот жасушаларыныың құрылымы Бактериялар (от грек. bacterion -таяқша) –бұл табиғатта кеңінен таралған микроорганизмдер тобы, представляющих собой большой и чрезвычайно разнообразный мир микроскопических существ. Қазіргі кезде 10000 жуық бактерия түрі бар делінген, бірақ олар миллионнан да көп деп есептелінеді. Алғашқы рет бактерияларды оптикалық микроскоп арқылы көріп баяндаған 1676 жылы голландиялық Антоний ван Левенгук, ол оны «анималькулалар» деп атады. «Бактерия» атауын 1828 жылы қолданысқа енгізген Христиан Эренберг. 1970 жылдары «бактерия» термині прокариот сөзінің (ядросы жоқ жасуша) синонимі болып келді, бірақ 1977 жылы, молекулярлы биология негізіне сүйеніп, прокариоттар архебактериялар мен эубактериялардан ажыратылды. Нәтижесінде, арасындағы айырмашылықты көрсету үшін, олар археилар мен бактериялар болып өзгертілді. Бірақ қазірдің өзіне дейін бактерия сөзі прокариоттар деп түсініледі. Бактерияларды микробиологияның «Бактериология» ғылымы зерттейді. 1. Микроорганизмдер жиынтығы мен систематиканың өзгешеліктері. Систематика – микроорганизмдердің тегі мен биологиялық ұқсастықтарының таратылуы. Систематика микрорганизмердің, оның көрінісінің қырлы сипаттамасымен шұғылдануын, дәреженің растаттыруының, олардың арасында және олардың бірлестігінің туғандығының деңгейінің түрлі классификациялық бірліктер - таксондар. Систематика мен микроорганизмдердің негізгі мақсаты: микроорганизмдер атауы, сонымен қатар таксондердің берілгені; жүйедегі организмдердің орнының анықтамасы; экстраполяция, микроорганизм белгілерінің анықтамасы, сол таксонға негізделгені.Басқа сөзбен айтқанда, систематиканың негізгі мақсаты - идентифицировать микроорганизм.
Микроорганизмдер систематикасы былай деп болжайды: бізді қоршаған түрлі микроорганизмдер өзіне тән структураға ие; бұл стуктура иерархиалы негізде, яғни әр түрлі токсондар толықтай бір-біріне бағынышты. Таксономия – (грек. - сап, тәртіп, заң) – бұл система мен классификацияға деген ұстанымдар мен тәжірибелерге үйрету. Таксондар – бұл біріңғай тәсілдермен біріккен және микроорганизмдер топтарының біріктірілуі. Әрбір токсон белгілі бір токсон категориясында болуы керек. Бұл ұстаным заманауи ғылыми систематика дәстүрінің негізінде үлес қосқаны үшін швед ғалымы Карл Линнейдің атына - Линней иерархиясы деген атқа ие болды. Микроорганизмдеді топтастыру–бұл микроорганизмдерді ерекшеліктері мен ұқсастықтарына байланысты топтарға жіктеу. Микроорганизмдеді топтастыру микробиология бөліміндегі ең күрделісі болып табылады. Заманауи микроорганизмдерді топтастыру иреархиялық ұстаным бойынша жүргізіледі. Әр түрлі иерархиялық топтардың өзіне тән атаулары бар (жоғарыдан төмен қарай):патшалық, бөлім, топ, тәртіп, отбасылық, туыстық, түр. Әрбір кез келген микроорганизм осы 7 категория құрамына кіруі керек. Патшалық (лат. regnum) – Иерархия баспалдағының ғылыми топтастырылуы бойынша микроорганизмдердің ішіндегі токсондардың негізгісі. Тарихи деректемелерде тірі организмдерді бес патшалыққа бөледі: жануарлар; өсімдіктер; саңырауқұлақтар; бактериялар; вирустар. 1977 жылда бұлардын катарына тагы екі патшалық қосылған болатын: протисттер; археилер. 1998 жылда тағы біреуі енгізілді: хромисттер.
Бөлім (лат. dvisio) - микробиологияда бір жоғарғы дәрежелерден иерархияның таксондық категорияларының бөлімі топтан жоғары, патшалықтан төмен болады.Бөлімдердің атауы, басқа таксондардың атауы сияқты,тек бір ғана сөзден құралады Топ(лат. classis) — иерархиялық топтастыру бойынша биологиялық систематика негізі болып табылады. Иерархияның систематикалық категория бойынша топ бөлімнен төмен, реттен жоғары болады.Топтардың атауы, басқа таксондардың атауы сияқты туыстықтан жоғары болып келеді Рет(лат. ordo) - иерархиялық топтастыру бойынша биологиялық систематика негізі болып табылады. Иерархиялық систематикалық категорияда топтан төмен отбасылықтан жоғары болады. Бактериологияда реттерді атау үшін–ales стандартты жалғау қолданылады. Отбасылық (лат. familia) - иерархиялық топтастыру бойынша биологиялық систематика негізі болып табылады. Иерархиялық систематикалық категорияда отбасылық реттен төмен, туыстықтан жолғары болады. Отбасылықтардың атауы ереже бойынша жүргізіледі,яғни халықаралық кодекстегі бактериялар номенклатурасына қарай.Отбасылық атау туыстық атау негізінде болады, яғни –aceae стандартты жалғауы қолданылады. Туыстық (лат. genus) - иерархиялық топтастыру бойынша биологиялық систематика негізі болып табылады. Иерархиялық систематикалық категориядатуыстық отбасылықтан төмен, бірақ түрден үлкен болады. Туыстықтың ғылыми атауы бар, ол бір ған сөзден құралады. Биологиялық номенклатуралық кодексте сөз латын түрінде болуы керек делінген, яғни латын тілінің алфавитімен жазылып, латын грамматикасына сәйкес болуы керек. Туыстық атьауы көбіне сөзден құралмайды, мысалға есімнен құралған Escherichia сөзі Эшерих ғалымның атына берілген. Туыстық атаудың негізі таксондардың отбасылық атауларына сәйкес болады. Түр (лат. species) - таксондық, жүйелі бірлікте , морфологиялық ерекше болып келетін, биохимиялық белгілері бар, Түр –ол шыныменеде өмір сүретінтіршілік бірлігі, организмдер жүйесінрің структуралыұқ бірлігі. Микроорганизмдерді топтастыруда ең маңызды да қйын мәселе түрде болып саналады. Түрге анықтама бермей топтастыру құруға болмайды. Бактерияларда түр белгілер мен сәйкестіктерге байланысты тіршілік эволюциясының негізінде, өз алдына тарихи дамуында , тіршілік етудегі маңызына тікелей байланысты болып келеді. жүктеу/скачать 1,69 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|