Қайтпайтын шығындарға орны қайта толтырылмайтын шығындар жатады.
Өндірістік шығындарды турақты және өзгермелі деп те бөледі.
Тұрақты шығындар- өндірістік факторларды пайдалануға байланысты тікелей шығындар. Мысалы:
кәсіпорынның штаттық жұмысшыларының жалақылары;
үй-жай жалдауға жұмсалатын шығындар.
Ал өзгермелі шығындарөнімдерді өндіру процесінде оның көлеміне байланысты өзгеріп отырады. Бұған:
жұмысшылардың еңбекақы төлемдері;
материалдық өнімдер мен қызметтер құрамы;
энергия, отын;
басқа да жұмсалған шығындар жатады.
Тұрақты және өзгермелі шығындар кәсіпорынның іс-әрекеттерінің уақыт аралықтарына қарай қысқа және ұзақ мерзімді болып екіге болінеді.
Қысқа мерзімді өндіріс шығыңдары кәсіпорынның өндірістік қуаттылығын өзгерте алмайды. Бұл тек материалдық және еңбек қорларын арттырады немесе төмендетеді, сондай-ақ өнім шығындары көлемін соншалықты шамада өзгертеді. Осы кезенде шығарылған өнім өзгермелі шығынға байланысты болады, тұрақты шығынның шамасы сол қалпыңда қалады.
Ұзақ мерзімді кезендерде кәсіпорынның барлық өндірістік қуатын пайдаланудың маңызы зор.
Тұрақты (ҒС) және өзгермелі шығындардың (VС) сомасы жалпынемесе барлық шығындардыкөрсетеді және ол былайша белгіленеді:
ТС= ҒС + VС .
(1)
Өнім өндіруде өнімді бір өлшемге арттыруға байланысты, қосымша шығындар шекті шыгындардеп аталады.
