Лекциялар жинағы кредит саны 5 Шымкент-2019 Құрастырған: аға оқытушы Балгимбекова У. Б

5В060200-«Информатика» мамандықтарының күндізгі, сыртқы және кешкі бөлім студенттері үшін

Шымкент-2019

Құрастырған: аға оқытушы Балгимбекова У.Б

5В060200-«Информатика» мамандықтарының күндізгі, сыртқы және кешкі оқу нысанындағы студенттері үшін «Компьютерлік желілер» пәнінен лекциялар жинағы.

Шымкент: Халықаралық гуманитарлық –техникалық университеті 2019 ж, 46 бет.
Лекциялар жинағы «Компьютерлік желілер» пәнінің оқу жоспары мен бағдарламасының талаптарына сай құрылып, курстың барлық қажетті мәліметтерін қамтиды.

Лекциялар жинағы «Техника және ақпараттандыру» кафедрасының мәжілісінде қаралды

1.Компьютерлік тораптардың қысқаша даму тарихы. .Оқу тақырыбы мен пәннің құрылымы, оның мамандықтың басқа пәндермен байланысы.

2. Компьютерлік тораптардың жіктелуі.

3.Локальды және глобальды тораптар.

Есептеу машиналарымен өзара әрекеттесу тәсілдерінің дамуының және оның мүмкіндіктерін тиімді қолдану нәтижесінде ақпаратты жинау, өңдеу, сақтау және берудегі автоматты жүйелердің сипатын өзгертетін, есептеу жүйелері мен желілері пайда болды. Бұл жүйелерді құру есептеу техникасының, электрондық кітапхананың және байланыс техникасының дамуы мен қолданылуында сапалы сілкініс болып табылады.Есептеу жүйелері мен желілері ғылымның дамуына ғана әсер етіп қоймайды, және де тәрбиемен, біліммен, қоғамдағы әлеуметтік мәселелермен байланысты процестердің жаңа сатыға көтерілуіне мүмкіндік береді. Коллективті қолданылатын есептеу орталықтарын құруда желілік архитектураны қолдану көптеген қолданушыларға алауан түрлі ақпараттық-есептеу ресурстарына қатынас жасау мүмкіндігімен қамтамасыз етеді.Жүздеген есептеу машиналарын есептеу желілеріне біріктіреді.

Мұндай күрделі есептеу желілерін талдау мен синтездеудің бір ғана жолы бар – оларды алуан түрлі элементтерге бөлшектеп, өзараәрекеттесудің құрылымдық жиынын зерттеу. Бұл мәселелер жаңа ғылыми-техникалық бағытта – есептеу желілерінің архитектурасында көрінеді.
2. Компьютерлік тораптардың жіктелуі.

Компьютерлік желі – бұл аралық ақпарат тасымалдағыштарды қолданбай, желідегі компьютерлер арасында ақпараттық алмастыруды қамтамасыз ететін, компьютерлердің және түрлі құрылғылардың жиынтығы. Барлық компьютерлік желілерді белгілік топтары бойынша жіктеуге болады:

- аймақтық орналасуы;

- ведомствалық қатыстылық;

- ақпаратты беру жылдамдығы;

- беру ортасының түрі.
3.Локальды және глобальды тораптар.

LAN (Local Area Network, жергілікті есептеу желісі, ЖЕЖ) — тапсырыс берушіге қызмет көрсетуге дейінгі тұйықталған инфрақұрылымы бар, жергілікті желі. Бұл терминмен кішкене офистік желіні, не бірнеше жүздеген гектарды алып жатқан үлкен завод деңгейіндегі желіні атауға болады.

WAN (Wide Area Network) — ауқымды аймақты алып жатқа., жергілікті желілермен қатар телекоммуникациялық желіден де тұратын, ауқымды желі. WAN мысалы — дестені коммутациялау желісі (Frame Relay), ол арқылы әр түрлі компьютерлік желілер өзара «сөйлесе алады».

БАҚЫЛАУ СҰРАҚТАРЫ

1. 
   Интерактивті байланыс дегеніміз не?
   
2. 
   Компьютерлік желі дегеніміз не?
   
3. 
   Сервер дегеніміз не?
   
4. 
   Клиенттер дегеніміз не?
   
5. 
   Желіні жіктеуде қанша термины бар, сипаттама берініз?
   

1. 
   К.С. Дүйсебекова, Ш.А. Жомартова «Есептеу желілерінің негіздері»
   
2. 
   Котус, И. Влейник - Интерфейс «человек-компьютер», 1996.
   
3. 
   Ханенко В.И. - «Информационные системы» - Л:Машиностроение, 199S.
   

1.Тораптық элементтердің топологиялық жіктелуі.

2.Негізгі түсініктер: тораптар түйіндері, кабельді сегмент, тораптық сегмент, логикалық торап, бұлттар, активті және пассивті коммуникациялық құрылғылар.

3.Физикалық және логикалық топология.

4.Бірлік ортасына қатынас құру әдістері.
ЛЕКЦИЯ МАЗМҰНЫ

1.Тораптық элементтердің топологиялық жіктелуі.

Мүмкіндігіне қарай компьютердік желілер мынадай желілерге бөлінеді, топологиясы бойынша айырмашылығы бар.

Топология – объектілерге оның көлеміне орналасуы мүмкіндігіне қарайды. Компьютерлік желілердегі топология түсінігі желідегі ЭЕМ-нің орналасу арақашықтығын білдіреді, компьютерлік желілер арқылы мәліметтер алмасу үшін мәліметтер коммуникация ұйымының мүмкіндігі. Олар 3 негізгі топологияға бөлінеді: сақина, жұлдыз, барлық шина топологиясы, типтік сияқты мінездеме береді.

2.Негізгі түсініктер: тораптар түйіндері, кабельді сегмент, тораптық сегмент, логикалық торап, бұлттар, активті және пассивті коммуникациялық құрылғылар.

Барлық компьютерлер бір кабельге жалғанған. Оның соңына терминаторлары орналасулары керек.Бұндай 10 Мегабиттік жүйе топологиясына 10Base-2 және 10Base-5 құралады. Пассивті топология, барлығы бір байланыс каналдарын қолданады және оны келісіп қолданады яғни ажыратылған уақыт бойынша. Кез келген екі терминаторлар бұзылуы осы терминаторлардың кабель жүйесінен шығу бұзылуына әкеп соғады (желі сегменті). Кез келген құрылғының іске қосылуы немесе іскетен шығуы басқаларына кедергі келтірмейді. Байланыс каналдарында тураландау барлық жүйені жұмыстан шығарады.

Барлық компьютерлер желілерде «болатын» мәліметтер алмасуға қатыспайды. Мұндай мүмкіндіктері желінің төмендетуге әкеледі яғни ауырлығын күшейтеді немесе түйін санын көбейтеді. Шинаға қосылу үшін, белсенді құралдарды қолдануға– ішкі қоректену блогының қайталаушылары (repeater) арқылы болады.

Берілген желілік топология желілік элементтерінің бұзылғанын анықтау үшін ең қалайлы: желілік адаптер, кабель немесе разъемдер.

1-Сурет. Шина топологиясы

Қарқынды топология. Барлық компьютерлер желіде барлығы дөңгелектеп орналасады. Жұмыс станциясы мен кабельдің орналасуы өте қиын және қымбат болуы мүмкін, егер олар сақина тәрізді орналаспаса, мысалы, сызықта орналасса. Жұмыс станциясы басқа жұмыс станциясына мәліметті беруі мүмкін, яғни мәліметті беру (маркер) құқығын алса.Мәліметтерді басқа жұмыс станциясымен сақина бойымен беру, бір компьютердің жұмыстан шығуы, егер желінің уақытымен жөндемесе барлығы жұмыстан шығады.

Мәліметтер алмасу туралы уақыты үлкеуі желіде түйіндер санының көбейуіне әкеп соғады.Сақинаның диометрі шектелмеген, ол желінің түйіндерінің арақашықтығы арқылы анықталады.

Сонымен қатар жоғарғы желілік топология кең қолданады яғни олар гибридты топология былай аталады: «жұлдыз-шина», «жұлдыз-шина», «жұлдыз-жұлдыз». 100 Мбиттік желі осындай топология қолданбайды, қолданатыны «Жұлдыз».

1-Сурет. Сақина топологиясы

Әр бір компьютер жекелеген порттар құрылғыларына жалғанған, олар концентраттар немесе қайталаушы (репитер), немесе хабом (Hub) деп аталады.

Концентраттар активті және пассивті болуы мүмкін. Егер құрылғылар және концентраттар арасында байланыс үзілісі болады, ал барлық қалған желілер жұмысын жалғастырады. Шынында, егер бұл құрылғылар жалғызсервер болса, онда жұмыс қиындай бастайды. Концентраттары жұмыстан шығатын болса желіде жұмыстан шығарады.

Информация (кадр) логикалық шинада, бір түйінге мәліметтерді бере отырып, сол уақытта барлық түйіндерге алу мүмкіндігін береді, бір сегментке қосылғандарға. Мәліметтерді беруді есептеу үлкейген деңгейлерінде (LLC-толығырақ) тек сол түйін(түйіндер) істеп шығады, берілген кадр сілтемесі бойынша.

3-Сурет. Жұлдыз тәрізді топология

1. 
   
   жүктеу/скачать 256,67 Kb.
   
   Достарыңызбен бөлісу: