Мақатаев өлеңдеріндегі көркемдегіш құралдардың қызметі



бет5/5
Дата18.08.2020
өлшемі0,79 Mb.
#76334
1   2   3   4   5
Байланысты:
Көркемдегіш құралдар бірінші
06.04.2020ж.7 б сыны
Синекдоха
  • Меңзеу (синекдоха) – бүтіннің орнына бөлшекті, жалпының орнына жалқыны, көптің орнына жекені немесе керісінше ауыстырып қолдану тәсілі. Жалпыхалықтық сөйлеу тілінде мұндай құбылыстар ұшан теңіз. Мәселен, “мал-жаның аман ба?”, “үй-ішің қалай?дегенде малға немесе үй ішіне қатысты ғана емес, отбасындағы жандардың амандығы түгелдей сұралады. Сондай-ақ елдің бәрі жиылды – “тайлы-тұяғы қалмай келді”, қанша балаң бар? – “қарғаң нешеу?”, “мал басы түгел”, “бағар көбейсін” деген секілді сөз қолданыстарында меңзеу көрініс тапқан. Көркем шығармада меңзеудің алуан түрі кездеседі.
    • Абайлардай ақын қазақта туа бермейді ғой” деп айту меңзеуге мысал бола алатынын А. Байтұрсынов көрсетеді.
    • Мысалы:
    • Жасырмай ойымды айттым талай-талай,
    • Қайтейін кетті бәрі қарайламай.
    • Айтарын ашып айтқан абайламай,
    • Дариға-ай,
    • Махамбеттер, Абайлар-ай!
    • Меңзеудің тағы бір түрі “Ақылды қара қылды қырыққа бөлмек” (Абай) немесе “Толғауы тоқсан қызыл тіл” деген секілді көптік ұғымды “қырық”, “тоқсан” ретінде нақтылы сандармен көрсетуімен ерекшеленеді. Мысалы: «Жиі енеді» өлеңінде Мұқағали «қырық» деген санды жалпы ұғымда қолданып отыр.
    • Қырық түтін шығады қырық тамнан,
    • Қырық торғай ұшады шыбық, талдан
    • Қырық әже күзетіп отырады,
    • Қырық ұлдың орынын суып қалған.
    • Қыр басына қырық шал жиналады
    • Бір-біріне тартуы сый қабағы Мұқағали Мақатаев таланты қазақ поэзиясында қашан да биіктен көрінеді, ол қазақ лирикасының кең төрінде өзінің "менін" танытты.
    • Көңіл қойып тыңдағандарыңызға рахмет!


    Достарыңызбен бөлісу:
    1   2   3   4   5




    ©engime.org 2024
    әкімшілігінің қараңыз

        Басты бет