Экономикалық мазмұндағы есептерді пайдаланып оқушылардың ойлау әрекеттерін қалыптастыру

Экономикалық мазмұндағы есептерді пайдаланып оқушылардың ойлау әрекеттерін қалыптастыру

1-есеп

Оқушылардың көпшілігі алдымен 2-метрлік қашадан 10 алған тиімді деп ұйғарады. Бұл жауапқа олар қанағаттанбайды, себебі онда есеп шартында неге 3-метрлік қаша берілген деген сұрақ туады. Бұл сұрақ оқушыларға ой қозғайды. Оқушылар есептің басқа мүмкін жағдайларын іздестіреді.

Таңдау тәсілмен оқушылар есептің барлық мүмкін жағдайларын анықтайды. Есептің жауабын кестемен берген, есепке анализ жасауға ыңғайлы.

1-кесте

р/с	2-метрлік			3-метрлік			Қоршау ұзындық.	Қоршау құны
	саны	ұзындық	бағасы	саны	ұзындық	бағасы
1	10	20 м	500 т				20 м	500 т
2	7	14 м	350 т	2	6 м	140 т	20 м	490 т
3	4	8 м	200 т	4	12 м	280 т	20 м	480 т
4	1	2 м	50 т	6	18 м	420 т	20 м	470 т

Оқушыларды тек қана өз бетімен алдағы мақсатқа жетуді ғана үйретпей, оларда есепті шешуде шығармашылық ізденісін қалыптастыру керек. Мұндай ізденісті қалыптастырудың бір тәсілі оқушылардың шешкен есебінің тәсілдері тиімді емес екеніне анализ жасап қорытындылау керек. Бұл есептің шартындағы салыстыру жағдайлары (қашалар түрі) көп болса, онда таңдау тәсілмен шығару өте көп уақытты алады, ал кейде тіпті мүмкін емес. Енді оқушы қай қашаны көп пайдаланған тиімді деген ойға келеді. 2 метрі 50 теңге болса, 1 метрі қанша тұрады деген сұраққа 1 метрінің құнын салыстыра келе 3 метрлікті қолданған тиімді екенін байқайды. 3 метрліктен қанша алу мүмкіндігі бар екенін есептей келе 6-3 метрлік, ал 1-2 метрлік алған тиімді екеніне көз жеткізеді. 6*3+2=20 м

6*70+50=420+50=470 м.

Осы сияқты оқушылардың өздері ашқан «кішкене жаңалық» олардың танымдық белсенділігін арттырады.

2-есеп

Конфет дайындайтын екі фирма өз өнімдерін үш жақта орналасқан магазиндерге тасуы тиіс. Бірінші фирмада 120 т конфет бар, ал екіншісінде 130 т конфет бар. Бірінші магазинге 80 т, екінші магазинге 70 т, үшінші магазинге 100 т конфет керек. Бірінші фирманың бірінші, екінші, үшінші магазиндерге конфет тасымалдау құны сәйкесінше 150 теңге, 130 теңге, 90 теңге ал, екінші фирмадан бірінші, екінші, үшінші магазинге сәйкесінше тасымалдау құны 100 теңге, 70 теңге, 50 теңге болса, тасымалдаудың ең тиімді жоспарын құр.

Есептің шартын кесте арқылы берген тиімді.

2-кесте

	І-магазин	ІІ-магазин	ІІІ-магазин	Барлық конфет
І-фирма	150	140	90	120
ІІ-фирма	100	70	50	130
	80	70	100

, , , ,

Таңдау тәсілінің тиімсіз екендігін осы есептен көруге болады.

z₁=100 болса онда z₂=0

x₁=20, х₂=80

у₁=70, у₂=100

Мұндай есептер оқушылардың логикалық ойын дамытуға мүмкіндік береді.

3-есеп

Бір адам 3 тауықты 460 теңгеге сатып алды. Бірінші тауық 4 күнде 3 жұмыртқадан, екіншісі 3 күнде 2 жұмыртқадан, үшіншісі 2 күнде 1 жұмыртқадан туады. 5 жұмыртқаны 50 теңгеден сатса тауықтардың құны қанша уақытта өтеледі.

Бұл есепті де оқушылар таңдау әдісімен шығарады.

3-кесте

І-тауық	ІІ-тауық	ІІІ-тауық
4 к – 3 ж 8 к – 6 ж 12 к – 9 ж	3 к – 2 ж 6 к – 4 ж 9 к – 6 ж 12 к – 8 ж	2 к – 1 ж 4 к – 2 ж 6 к – 3 ж 8 к – 8 ж 10 к – 5 ж 12 к – 6 ж

Сонда 12 күнде 3 тауық 9+8+6=23 жұмыртқа туады. 5 жұмыртқа 50 теңге тұрса 10 жұмыртқа 100 теңге тұрады. Онда 46 жұмыртқа керек. Ал 12 күнде 23 жұмыртқа болса 24 күнде 46 жұмыртқа болады. Сонда тауықтардың құны 24 күнде төленеді.

Қазіргі заманғы оқыту және тәрбиелеу әдісі ғылымның ең негізгі бағыты – экологиялық білім беруді ұйымдастыру болып табылады. Мұндағы басты міндет – табиғатты пайдалануда өнегелілік және құқықтық принципті сақтау, өз қоршаған ортасын қорғауға үйрету.

4-есеп

5-есеп

6-есеп

Шешуі:

Жауабы: 120 кг.

7-есеп

Құрамында 70% суы бар алманы кептіргенде массасы 60%-ға кеміді. Сонда кептірген алмада неше пайызы су болады?

Жаңа терген алмадан х кг болсын.

Жаңа терген алма: 70% су, 30% құрғақ зат.; (0,3х)-құрғақ зат.

Құрғақ алма:

кг – құрғақ алма массасы.

(кг) – құрғақ алмадағы су массасы.

Жауабы: 25 .

8-есеп

Товардың 1 кг-ы 2,2 мың теңге тұрады. Магазин бұдан 10% пайда көреді. Егер 1кг-ды 1,8 мың теңгеге сатса 43 мың теңге зиян шегеді. Товар құны қанша?