Материалдары

296 
ҿмірде қандай нҽтижеге қол жеткізгісі келеді. Ҿкінішке орай, студенттердің кҿпшілігі ЖОО – ға неге келгенін 
тҥсініп қана қоймай, сонымен қатар жалпы қоғамдағы ҿзінің болашақ рҿлін тҥсінбейді. Студенттердің 10% – ға 
жуығы-негізінен қандай да бір жҧмыс істейтін жастар – олардың ЖОО-да неге жҽне не ҥшін оқып жатқанын 
тҥсінеді. Қалғандары диплом жоғары ақы тҿленетін жҧмысты табуға кҿмектеседі деп ҥміттенеді немесе тек 
қана "тҽж" алғысы келеді, ол олардың тҥсінігінде немесе ата-анасын тҥсінуде жастардың ҽлеуметтік мҽртебесін 
кҿтереді. Мҧндай жағдайда жиі ақылы білім алуға барады. Бір жағынан, ақылы білім беруде жаман ештеңе жоқ, 
себебі бҧл кҿптеген тілек білдіруші тҧлғаларға білім алуға мҥмкіндік береді (тіпті олар ҿздері қаламаса да, ата-
анасы қаласа да), екінші жағынан барлық студенттер білім алуға ақы тҿлеуге мҥмкіндік бермейді (оқуға деген 
ықыласы ҥлкен болса да материалдық мҥмкіндік жоқ). 
Тағы бір маңызды мҽселе оқытушылардың салғырттығы болып табылады, ол міндетті тҥрде студенттердің 
оқуға деген қарым-қатынасына ҽкеледі, нҽтижесінде білім деңгейі мен сапасына ҽсер етеді. Интернеттен сҽтті 
кҿшірілетін тестілер, бақылау жҽне курстық сабақтар арқылы "білімді" бақылауға болады, теориялық 
анықтамаларды жатқа білуге мҽжбҥрлей отырып, емтихандардың сапалы кҿрсеткішін жасанды тҥрде арттыруға 
тырысуға болады, бірақ егер адам қҧбылыстың мҽнін тҥсінбесе, практикалық жҧмыс дағдысы болмаса, оны 
маман деп атауға болмайды. Ҿкінішке орай, қазіргі кезде оқытушылар бейімділігі бойынша емес, қажет болған 
жағдайда, кҿбінесе оқыту ҥдерісіне қатысты адамдар жҧмыс істейді деп айтуға болады. Студенттер қандай 
болса да оқытушылардың ҿздеріне жҽне пҽнге деген кҿзқарасын сезінеді,бҧл да білім алуға теріс ҽсер етеді. 
Жаңа ақпараттық технологияларды дамытумен оқытушыға оқытудың жаңа технологиялары мен ҽдіснамасын 
ҥнемі жетілдіруге жҽне зерделеуге тура келеді. Алайда барлық оқытушылар бҧған ҧмтылмайды, себебі білім 
беру ҥдерісі зардап шегеді. 
Келесі мҽселе оқу орындарының тҥлектерін ғылымға жҽне оқытуға деген қызығушылықтың жоқтығы болып 
табылады. Жоғары оқу орындарының тҥлектері жоғары оқу орындарының қабырғасында қалуға ҧмтылмайды. 
Тҿмен Стипендиялар профессор-оқытушылар қҧрамының, кем дегенде ассистенттер мен аға оқытушылардың 
еңбекақысының тҿмен деңгейі сапалы оқытушылардың тапшылығына ҽкеп соғады. Жас оқытушыларды 
даярлау жҥйесі жоқ, барлық жас оқытушылар сынамалар мен қателер жасай келе оқыту тҽжірибесін 
жинақтайды. Жас қызметкерлерде оқытудың қарапайым дағдыларының болмауы, сабаққа "шығу" алдында 
қандай да бір дайындық жҥйесінің болмауы (педагогика, риторика, Психология жҽне т.б. курстары) 
аудиториямен жҧмыс істеу кезінде белгілі бір психологиялық қиындықтар негізінде жатыр, бҧл да білім беру 
сапасын арттыруға ықпал етпейді. Бҧл проблеманы шешу мҥмкін болып магистранттардың педагогикалық 
тҽжірибесін ҧйымдастыру болып табылады. Педагогикалық тҽжірибе магистрант уиверситет қабырғасында 
жҥргенде 2 апта педогогикалық практика ҧйымдастырылады. Бірақ 2 апталық практикалық сабақтар болашақ 
жас оқытушы ҥшін жеткіліксіз деп ойлаймыз. 
Оқу орындарының жеткіліксіз қаржыландыруды атап ҿткен жҿн, бҧл олардың қалыпты жҧмыс істеуіне кедергі 
келтіреді. Ескі материалдық-техникалық база оқу процесін жетілдіруге мҥмкіндік бермейді, кейде тіпті тиісті 
деңгейде сабақ ҿткізуде қиындықтар туындайды. Білім берудің консервативтілігі-тек технология ғана емес, 
сонымен қатар білім беру процесінің ҿзі де қазіргі заманның талабы болып отыр. Пҽндерді оқыту қазіргі 
заманның ҿмір жағдайларына бейімделмегендігі,бірақ ішінара бастапқы мамандану жҽне одан ҽрі біліктілікті 
арттыру жҽне қайта даярлау курстары есебінен ҿтеледі. Қашықтықтан білім беру айтарлықтай дамымаған, 
кҿбінесе ЖОО-да білім беру процесінің осы тҥрін жҥзеге асырудың техникалық мҥмкіндігі жоқ.
Жоғары оқу орындарының тҥлектері, тіпті ҥздік дипломы бар болса да, сҧранысқа ие бола алмайды, себебі 
жҧмыс беруші тҽжірибелі маманды жҧмысқа қабылдауға мҥдделі. Студентің кҿп бҿлігі болашақ мамандық 
бойынша оқу кезінде жҧмыс табады, бірақ кҥндізгі жҽне ҽсіресе тҥнгі уақытта жҧмыс міндетті тҥрде білімді 
меңгеру сапасына ҽсер етеді.Сол себепті жҧмыс жасап оқитын студенттерге қатысты кҥгдізгі сырттай оқу 
бағдарламасы болу керек деп ойлаймыз [4]. Оқытудың мҧндай тҥрі негізгі еңбек қызметінен қол ҥзбей 
мамандарды даярлау нысаны болып табылады. Оқу ҥдрісі, шын мҽнінде, кҥндізгі формадан айырмашылығы 
жоқ. Студенттер дҽрістерге, семинарларға, мастер-класстарға қатысады, курстық жҽне бақылау жҧмыстарын 
жазады, сынақтар мен емтихандарды тапсырады, ҿндірістік тҽжірибеден ҿтеді. Кҥндізгі-сырттай оқу тҥрі 
аудиториялық сабақтардың кҿп санын қарастырады, бірақ кҥндізгі оқу тҥріне қарағанда аз.
Аудиториялық жҧмыс тҧрақты қҧрамның оқу топтарымен тҧрақты дҽрістер жҽне сабақтар тҥрінде, оқушылар 
ҥшін қолайлы жҧмыс уақытынан тыс уақытта, оқу жылы бойы кешкі уақытта, кейіннен сынақ жҽне емтихан 
сессияларын тапсыру арқылы жҥргізіледі. Студенттер ҥнемі сабақтар мен лекцияларға қатысып, жоғары кҽсіби 
білім беру бағдарламасы аясында еңбек қызметін жҽне білім мен дағды алуды сҽтті ҧштастыра алады деп 
болжануда. Ҿз кезегінде жоғарыда аталған шаралар білім сапасына жағымды ҽсер етеді. 

297 
Сырттай оқу тҥріндегі сияқты, оқу материалының кҿп бҿлігі оқушылардың ҿз бетінше меңгеруіне арналған. 
Осылайша, студент қажетті материалды алуға, оны оқытушымен талқылауға жҽне жҧмыста пайдалануға 
мҥмкіндігі бар.
Бҧл комбинация тез пайдалы тҽжірибе алуға жҽне маманның дамуына ықпал етеді. 
Сондай- ақ негізгі проблемалардың бірі қосымша кҽсіптік білім беру бағдарламаларының жеткіліксіз саны 
болып табылады. Тҽжірибе кҿрсеткендей, бҧл сегмент бҥгінгі таңда ҽлсіз дамиды. Адам орнында тҧрмауы 
керек, ол ҥнемі дамуы керек, кез келген маман ҿзінің кҽсіби деңгейін ғана емес, зияткерлік деңгейін де арттыра 
отырып, біліктілікті арттыру курстарынан мезгіл-мезгіл ҿтуі керек. Ҿндірісті, технологияларды, тҽсілдерді жҽне 
т. б. ҥнемі жаңартып отыратын қазіргі ҽлемде жаңа білім мен дағдыларды алу қажет. Осының бҽрі қосымша 
кҽсіптік білім берудің ҥлкен сҧранысқа ие екендігін кҿрсетеді. Бҧл ретте білім алуға жаңа тҽсіл, оның ішінде 
қосымша кҽсіби, білім беру бағдарламаларын ҽзірлеудің мҥлдем басқа сапасы қажет екенін тҥсіну маңызды, 
сондай-ақ ересек адамдармен жҧмыс істей алатын заманауи ойлы оқытушылар қажет, бҧл кешкі білім берудің 
қажеттілігі мен ҿзектілігін тағы да кҿрсетеді. 
Кадрлардың жетіспеушілігі-қазіргі заманғы университеттердің ҿзекті мҽселелерінің бірі. Университеттердегі 
"Қайта қҧру" процесі студенттер санының кҿбеюіне ҽкеп соғуда жҽне студенттердің санының қарқынды ҿсуіне 
байланысты бҽріне бірдей сапалы білім беру мҥмкін емес. Осындай жағдайда жоғары оқу орындарына кҥмҽнді 
біліктілігі бар кҿптеген оқытушыларды жҧмысқа алуға тура келеді. Бҧл оқытушылардың екі, ҥш жҽне тіпті тҿрт 
ЖОО-да жҧмысты қоса атқаруына себеп болды. 
Біздің ойымызша тҿмендегі шараларды жҥзеге асыру арқылы білім беру саласында кейбір мҽселелерді шешу 
ҥшін ҿз ҥлесін қосады деген ҥміттеміз. 
Мемлекет университеттермен қатар профессор-оқытушылар қҧрамының белсенділігін барынша арттыруға 
ҧмтылуы керек. Бҧл ҥшін білім беру саласындағы еңбекақы деңгейін біртіндеп арттыру, гранттар мен т. б. 
ҧсыну арқылы ғылыми қызметті ынталандыру қажет.
Оқытушылар қабілетті жҽне дарынды студенттермен тікелей байланыста болуға тиіс. Бірлескен ғылыми жҽне 
зерттеу қызметі жинақталған білім деңгейінің ҿзара ҿсуіне ықпал етеді. 
Бізге жоғары мектептің абыройы мен беделін қалпына келтіру қажет. Жоғары оқу орнының оқытушысы 
халықтың алдында қҧрметке бҿленуі тиіс. Бҧл ҥдерісте басты рҿл мемлекетке тиесілі. Оқытушылар-тізбектегі 
негізгі буын. Жаңа ҧрпақтың қандай ҿсуі оларға байланысты. 
ҚР – дағы жоғары білім берудің ең ҿткір проблемасы – студенттердің экономика қажеттіліктеріне байланысты 
емес білім сапасының тҿмендігі, ал бҧл араб елдерінде орын алған жағдайға қауіп тҿндіреді - "білімді" бірақ 
жҧмыссыз жас халықтың кҿп саны. 

жүктеу/скачать 3,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: