Механикадан
жүктеу/скачать 3,47 Mb. Pdf көрінісі
|
5 Зертханалық жұмыс, Линзалар
|
3.1 Жылдамдықтар лездік центрін анықтау тәсілдері Берілген уақытта жылдамдығы нөлге тең болатын жазық фигураның нүктесі жылдамдықтардың лездік центрі делінеді. Бұндай нүкте жазық фигурада бар екендігін көрсетеміз. 10.7 сурет 10.8 сурет Айталық, жазық фигураның бірер-бір О нүктесінің жылдамдығы және де О нүкте төңірегіндегі оның айналмалы қозғалысының бұрыштық жылдамдығы берілген болсын (10.7-сурет). О нүктені полярлық нүкте деп таңдап, осы нүктеден айналу қозғалысы бағытында -ге перпендикуляр етіп сызықты жүргіземіз. (10.6) ға сәйкес: Мұнда болып, -ге қарама-қарсы бағытталады және болады. Нәтижеде , келіп шығады. Демек, жазық фигураның нүктелерінің жылдамдықтарына жүргізілген перпендикуляр сызықтардың қиылысатын нүктесі ЖЛЦ болады (10.8 сурет). Р нүктені полярлық нүкте деп алсақ, А және В нүктелердің жылдамдықтары төмендегідей болады: , болғандықтан: (10.13) (10.13) тен: (10.14) Жоғарыда айтылғандардан төмендегі қорытындылар келіп шығады: 1. Жазық фигураның екі нүктесіндегі жылдамдықтарының бағыты белгілі болғанда, ЖЛЦ анықталады. 2. Жазық фигураның бір нүктесіндегі жылдамдығының мөлшері және осы нүктеден ЖЛЦ- іне дейінгі қашықтық берілгенде, жазық фигураның бұрыштық жылдамдығы табылады. 3. Жазық фигураның кез-келген нүктесінің жылдамдығын анықтау үшін оның бір нүктесіндегі жылдамдықтың мөлшері және екі нүктесінің жылдамдықтарының бағыты белгілі болуы керек. Жазық фигураның ЖЛЦ төмендегі жағдайларда оңай анықталады: 1) Егер жазық фигура бірер қозғалмайтын бет үстінде сырғанамай қозғалса, жазық фигураның қозғалмайтын бетке түйісіп тұрған нүктесі оның ЖЛЦ-і болады. 2) Егер жазық фигураның А және В нүктелерінің жылдамдықтарының модулдері белгілі болып, олар өзара параллель және АВ -ға перпендикуляр болса, осы жылдамдықтар ұштарын біріктіретін сызықты АВ -мен қиылысқанға дейін жалғастырамыз. Нәтижеде алынған Р нүкте ЖЛЦ-і болады (10.9 сурет, а, ә). 10.9 сурет а ә Егер êê болса, дене ілгерілемелі қозғалыста болып, жылдамдықтар центрі шексіздікте жатады (10.10 сурет, а, ә). |