Механикалық қозғалыс
§ 23.Ауырлық күші және салмақ
жүктеу/скачать 220,3 Kb.
|
§14 Энергияныњ графикалыќ кµрінісі-emirsaba.org
| § 23.Ауырлық күші және салмақ.
Салмақсыздық. Жерге жақын орналасқан денеге әсер ететін тартылыс күш салдарынан Ньютонның екінші заңына сәйкес дене еркін құлау g үдеуімен қозғала бас- тайды. Сонымен, жермен байланысты санақ жүйесіндегі кез-келген массасы m денеге күш әсер етеді яғни, P=mg бұл күш ауырлық күші деп аталады. Галилейдің жалпыланған заңына сәйкес барлық денелер тартылыс өрі- сінде бірдей үдеумен құлайды.Яғни, еркін түсу үдеуі барлық денелер үшін бірдей. Ол Жер бетіне жақындағанда 9,780м/с-ден экваторда (полюсте) 9,832 м/с аралығында өзгереді. Бұл бір жағынан жердің осі бойынша тәулік бойы айналуымен түсіндірілсе, екінші жағынан жердің полярлық және экваторлық радиустарының жуық болуымен айқындалады(6378 және 6357 км). g мәнде- рінің арасындағы айырмашылық өте аз болғандықтан, есеп шығаруда ол 9,81м/с тең деп алынады. Жердің өз осі бойынша тәуліктік айналуы ескерілмесе, ауырлық күші мен гравитациялық тартылыс күші тең болады: P=mg=F=GmM/R мұндағы М-Жер массасы, R-дене мен жердің центрі арасындағы қашықтық. Бұл формула жер бетіндегі h биіктікте орналасса, ауырлық күші кемиді, яғни P=GmM/(R+h) R-Жер радиусы. Физикада, сонымен қатар дененің салмағы деген ұғым қолданылады. Салмақ деп Жерге тартылу салдарынан денені еркін құлаудан ұстап тұратын тірекке әсер ететін күшті айтады. Егер дене g үдеуден өзгеше үдеумен қозғалған жағдайда ғана, яғни де-неге ауырлық күшінен басқа күштер әсер еткен кезде ғана дененің салмағы туралы айтуға болады. Ауырлық күшінің әсерінен ғана қозғалатын дененің күйін –салмақсыздық деп атайды. Егер дене Жердің тартылыс өрісінде а=g үдеуімен қозғалса, оған қосым- ша N күш түсіріледі және ол мына шартты қанағаттандырады: N+P=ma Онда дененің салмағы: P=-N=P-ma=mg-ma=m(g-a), яғни егер дене тыныштықта болса және бірқалыпты түзусызықты қозғалса, онда а=0 және P=mg. Ал, егер дене тартылыс өрісінде кез-келген бағыт бойынша және кез-келген траекто- рия бойымен еркін қозғалса, онда а=g, p=0, яғни дене салмақсыз болады. Мы-салы, ғарышта, ғарыш кемелерінде еркін қозғалатын денелер салмақсыз бо-лады. жүктеу/скачать 220,3 Kb. Достарыңызбен бөлісу:
|