Тақырып 5. ЕББҚ бар балалар топтары: анықтамасы, жіктелуі, сипаттамасы Тақырып сұрақтары: 1. ЕББҚ бар балаларды оқытудағы қиындықтардың себептері
2. ЕББҚ бар балалардың 1 тобы. Тізімдеу және сипаттау
3. 2 ЕББҚ бар балалар тобы. Тізімдеу және сипаттау
4. 3 ЕББҚ бар балалар тобы. Тізімдеу және сипаттау.
Дәріс тезистері. ЭЫДҰ (экономикалық ынтымақтастық және даму ұйымы) ЕББҚ бар балалардың үш тобын қарастыруды ұсынады, бұл топтарды жіктеу оқушылардың оқуында қиындық тудыратын себептердің 3 тобына және олардың салдары ретінде ерекше білім беру қажеттіліктеріне негізделген.
ЕББҚ бар балалардың 3 тобы (ерекше білім беру қажеттіліктері) :
1)даму кемістігі бар балалар (Disabilities);
2) оқу қиындықтары бар балалар (бір немесе одан да көп пәндер), мінез-құлық және эмоционалды проблемалары бар балалар (Difficulties);
3) Ерекше білім беру қажеттіліктері бар балалар қолайсыз өмір сүру жағдайларына байланысты - әлеуметтік, психологиялық, экономикалық, лингвистикалық, мәдени себептерге байланысты пайда болады (Disadvantages).
ЕББҚ бар балалардың 1 - тобының балалары-психофизикалық дамуы бұзылған (мүмкіндігі шектеулі) балалар. Олар даму бұзылыстарына байланысты ПМПК-ға қорытынды әкеледі: есту қабілетінің бұзылуы, көру қабілетінің бұзылуы, интеллектінің бұзылуы (ақыл-ойы дамуының кемістігі), сөйлеудің ауыр бұзылуы, тірек-қимыл аппаратының бұзылуы, психикалық дамудың кешігуі (ПДТ), эмоционалды-еріктік бұзылулар, күрделі бұзылулар (есту қабілетінің жоғалуы).
ЕББҚ бар балалардың 2 - тобының балалары - оқуда, мінез-құлықта және эмоционалды проблемаларда нақты қиындықтары бар балалар. Ақыл-ойы сақталған оқушыларда кездесетін ерекше қиындықтар. Жеке оқу дағдыларын игеруде көрінеді: жазу, оқу немесе санау (дисграфия, дислексия, дискалькулия және т.б.). Бұл қиындықтар, әдетте, уақытша болып табылады және оларға мамандардың көмегі болған жағдайда жойылады. Мінез-құлық және эмоционалдық проблемалар дамудың ерекше проблемаларына (гиперактивтілік пен көңіл жетіспеушілігінің синдромы, аутизм спектрінің өрескел бұзылуы және т.б.), сондай-ақ қолайсыз психологиялық факторларға (отбасындағы тәрбиенің бұзылуы, ата-ана мен отбасылық қарым-қатынастар) байланысты болуы мүмкін, бұл құрдастарымен және мұғалімдермен (ұялшақтық, енжарлық, оқшаулау немесе жанжал, қыңырлық, агрессивтілік).
ЕББҚ бар балалардың 3 - тобының балалары - әлеуметтік-психологиялық, экономикалық, тілдік, мәдени себептерге байланысты ерекше білім беру қажеттіліктері туындайтын білім алушылардың балалары. Бұған аз қамтылған отбасылардан шыққан немесе балаларды тәрбиелеу мен дамыту, әлеуметтік қауіпті отбасылардың (алкоголизммен, нашақорлықпен ауыратын ата-аналар және т. б.) микросоциалдық және педагогикалық немқұрайлылығы, сондай-ақ жергілікті қоғамға бейімделу қиындықтары бар балалар (босқындар, мигранттар, қоныс аударушылар) немесе нашар түсінетін және мектепте оқыту тілінде сөйлемейтін балалар және т. б.жатады.
Білім алу үшін арнайы жағдайлар - ерекше білім беру қажеттілігі бар адамдардың (балалардың) оларсыз жалпы білім беретін оқу бағдарламаларын меңгеруі мүмкін болмайтын арнайы оқу бағдарламалары мен оқыту әдістерін, техникалық және өзге де құралдарды, кедергісіз ортаны, мамандардың көмегін және өзге де көрсетілетін қызметтерді қамтитын жағдайлар.
Әдебиеттер: Елисеева И.Г., Ерсарина А.К. Жалпы білім беру мектептеріндегі ерекше білім алуды қажет ететін балаларға психологиялық-педагогикалық қолдау көрсету: әдіс.нұсқаулық/ Елисеева И.Г., Ерсарина А.К. - Алматы: ТП ҰҒП О, 2019. – 92 б.
Жубакова С.С. Теория и практика инклюзивного образования: учеб.пособие / С. С. Жубакова. - Алматы: Эверо, 2017. - 148с
Жубакова С.С., Байменова Б.С. Инклюзивное образование: учебно-метод. пособие / С. С. Жубакова, Б. С. Байменова. - Алматы: Эверо, 2017. - 100с.
Байменова Развитие инклюзивного образования в Казахстане и за рубежом: учебное пособие / Б.С.Байменова. – Алматы, 2017. – 148с.
Искакова А.Т., Закаева Г.З., Шестакова Е.В. Адаптация и модификация образовательного процесса в инклюзивной среде. Учебно-методическое пособие. – Алматы., 2016. – 100с.
Искакова А.Т., Мовкебаева З.А., Закаева Г., Айтбаева А.Б., Байтурсынова А.А. Инклюзивті білім беру негіздері: Оқу құралы. – Алматы: 2016. – 320с.
