20
3. Сагалбеков У.М., Костиков И.Ф., Аленов Ж.Н. Малораспространенные перспек-
тивные культуры Северного Казахстана.
Кокшетау, 2003. -107 с.
4. S.Arystangulov, D.Konysbaeva, V.Gorbulya, J.Nurkuzhaev, T.Turganbaev, B.Sadykov
and Sh.Bekenova. Comparative Study and Adaptation of Promising Varieties of Safflower
(Carthamus tinctorius L.) For the Production of Fodder and Seeds in a Desert-Steppe Zone.
Bioscience
Research,2019 16(2):2034-2046.
5. Каракальчев А.С., Базильжанов Е.К., Арыстангулов С.С., Колесникова Л.И. Реко-
мендации по возделыванию смешанных посевов однолетних злаковых и бобовых кормо-
вых культур в условиях лесостепной зоны Северного Казахстана. Астана, 2017.-22с.
6. Методические указание ВНИИ кормов им. В. Вильямса. Москва, 1983.-58 с.
7. Методика государственного сортоиспытания сельскохозяйственных культур./ Под
общей редакцией Б.А.Скокбаева.- Алматы, 2002.-351 с.
аҚмола облысы, буРабай ауДаны ЖағДайынДа ЖазДыҚ аРпа
егістіктеРінДегі негізгі зиянкестеР бойынша фитосанитаРлыҚ
монитоРинг нəтиЖелеРі
К.С. Байбусенов, аға оқытушы, PhD
Ж. Айдарханова, студент
Нұр-Сұлтан қ., С. Сейфуллин атындағы Қазақ агротехникалық университеті
Арпа астығы халықаралық саудада да сұранысқа ие. Қазақстанның арпа экспортының
70%-дан астамы ТМД елдеріне шығарылады, оның ішінде негізгі және дәстүрлі сатып
алушы ел қатарына Ресей жатады [1]. Арпаның көпжылдық шөптерге жақсы бүркемелі
(жамылғы) дақыл ретінде де рөлі белгілі: шөптер жамылғыдан ерте босайды да жаздың
соңы мен күзде жақсы дамиды. Арпа Қазақстанда негізінен малға жем ретінде және
сыра қайнатуда пайдалану үшін себіледі [2]. Бұл дақылдың ақуызында лизин өте жоғары
мөлшерде
болатындықтан дән, жем және сыра қайнату өнеркәсібінде бірінші болып
қолданылатын шикізат [3-4].
Ақмола облысы жағдайында арпа дақылын көптеген агроұйымдар мен шаруашылықтар
өсіріп келеді. Олардағы арпа егістіктерінде фитосанитарлық
ахуалды және дақылды
өсіру технологиясындағы өсімдік қорғау элементтерін зерттеп, салыстырмалы баға беру,
зиянкестер кешеніне қарсы қорғау шараларының агробиологиялық негіздемесін жасау
өзекті бағыттарының бірі болып саналады [5]. Яғни, дақылдың өсіп даму кезеңдеріне
байланысты ондағы зиянкестердің түр құрамы мен өзгеру динамикасын, дақылдың зерт-
теу жағдайындағы зиянкестерге ең сезімтал кезеңдерін анықтап, дақылдың өнімділігіне
оң әсерін тигізетін тиімді қорғау шараларын жобалау болып табылады.
2018-2019 жж. Ақмола облысы,
Бурабай ауданы, «Ақылбай» АШК жағдайында
арпа дақылы егістіктерінде негізгі зиянкестер бойынша
фитосанитарлық монито-
ринг жұмыстары жүргізіліп, олардың түр құрамы және таралуы нақтыланды. Арпа
егістіктеріндегі зиянкестерді есепке алу жалпыға ортақ әдістемеге сәйкес өткізілді (6-7).
Мониторинг жұмыстарының нәтижесінде арпа егістіктерінде зиянды энтомофауна бой-
ынша астық зиянкестерінің 6 түрі анықталған (кесте 1).
Кесте 1 – Арпа егістіктерінде кездескен негізгі зиянкестер (орташа есеппен 2018-
2019 жж.)
21
Түр
Кездесуі
Швед шыбыны -
Oscinella pusilla Meig.
++
Астық бүргелері -
Chaetocnema hortensis Geoffr.
++
Астық цикадалары (алты нүктелі) -
MacrosteleslaevisRib.
+
Астық егеушіліер:
кәдімгі -
Cephuspygmaeus L.және қара
Достарыңызбен бөлісу: