«мектепке дейінгі балалық шақ» республикалық орталығЫ «зерек бала» мектепке дейінгі кіші жастағЫ
жүктеу/скачать 1,66 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- «Сәлеметсіңдер ме, балалар!»
- «Ойнайық та, ойлайық»
- «Табиғат аясында»
- «Ас — адамның арқауы»
- «Ұйқымызды ашайық»
- «Алақай, ойын!»
- «Ертеңге дейін...»
- ОРТАҢҒЫ ТО ПТЫҢ (4 жастан 5 жасқа дейін) БАЗИСТІК
- Білім беру саласы Ұйымдастырылған оқу іс-әрекеті
- «Денсаулық» білім беру саласыНЫҢ БАЗАЛЫҚ МАЗМҰНЫ Мақсаты
- Дене шынықтыру Мақсаты
- Міндеттері
- Мазмұны: Негізгі қимыл түрлерін дамытуға арналған жаттығулар
- Музыкалық-ырғақтық жаттығулар
- Жалпы дамыту жаттығулары
- Спорттық жаттығулар
- Валеология Мақсаты
- «ҚАТЫНАС» білім беру саласы Мақсаты
- Тіл дамыту Мақсаты
КҮН ТӘРТІБІНІҢ ҮЛГІСІ Баланың мектепке дейінгі ұйымдағы күн тәртібінің уақыты 12 сағатқа шамаланған
ОРТАҢҒЫ ТОПТЫҢ (4 жастан 5 жасқа дейін) БАЗИСТІК ОҚУ ЖОСПАРЫ
«Денсаулық» білім беру саласыНЫҢ БАЗАЛЫҚ МАЗМҰНЫ Мақсаты: баланың дене күшінің сапасы мен қозғалыс белсенділігін арттыру. Денсаулық сақтау құзіреттілігін меңгерген, өз денсаулығын жете түсініп қарайтын және салауатты өмір салтын сақтайтын тұлғаны қалыптастыру. «Денсаулық» білім беру саласының базалық мазмұны ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің төмендегідей түрлері арқылы жүзеге асады: - дене шынықтыру; - валеология Дене шынықтыру Мақсаты: баланың денсаулығын сақтау және нығайту, дене жаттығуларын жасауға қызғушылықтарын арттыру, қимылдық іскерліктері мен дағдыларын жетілдіру. Міндеттері: - жүру, жүгіру, секіру, лақтыру, лақтырып тосып алу, еңбектеу және өрмелеудегі негізгі қимыл түрлерін орындау іскерліктерін жетілдіру; - ұйымшылдыққа, дербестікке, шығармашылыққа, құрдастарымен өзара достық қарым-қатынаста болуға тәрбиелеу, икемділікке, шапшаңдыққа, шыдамдылыққа үйрету, тепе-теңдік қалпын сақтау іскерліктерін меңгерту; - барлығы бірге, бірдей қарқынмен әрекет етуге үйрету; - денесін дұрыс ұстауға, жеке бас гигиенасын сақтау дағдысы мен денсаулық сақтау негіздерін қалыптастыру; - спорттық ойындармен, жаттығулармен таныстыру; - белсенді қимыл-қозғалыс (қимылдың қосымша түрлерін соның ішінде емдік-сауықтыру бағытындағы қимыл әрекеттерін енгізу, өз еркімен қимыл-қозғалыс жасау үшін күн тәртібінен уақыт бөліп, мүмкіншілік жасау) уақытын ұлғайту; - әр халықтың қимылды ойындарына, сабақтағы спорттық құрал-жабдықтарды қолдануға қызығушылықтарын арттыру; - түрлі спорттық құрал-жабдықтармен жабдықталған, әр түрлі қимыл әрекеттерін дамытуға жағдай жасайтын қозғалыс ортасын құру. Мазмұны: Негізгі қимыл түрлерін дамытуға арналған жаттығулар Жүру: - аяқ ұшымен, өкшемен, табанның ішкі жағымен; - қолды әртүрлі жағдайда қойып адымдап және тыпырлап жүру; - аяқтың ұшын бір-біріне жалғау арқылы (алға, артқа, оңға, солға); - сапта қарқынды өзгертіп шеңбер бойымен, бағытпен; - басқа қимылдармен алмастырып жүру. Жүгіру: - жұптасып және бір қатармен; - аяқтың ұшымен, тізені жоғары көтеріп, адымдап, тыпырлап; - бағытты өзгерте отырып; - сызық арасы арқылы жіңішке жолмен; - бір қатарға қойылған заттардың арасынан «жыланша» ирелеңдеп жүгіру; - ұстап алу арқылы; - жылдам, тоқтамай баяу қарқынмен (1-1,5 мин); - орташа жылдамдықпен (арақашықтығы 40-50 метр); - оралып жүгіру 3 рет 10-20 метрден (жылдың соңында 5,5-6 секунд); - жүрумен алмастыра (40-60 метр) жүгіру. Секіру: - аяқты бірге, алшақ қойып, біреуін – алға, екіншісі – артқа қойып, бір орында тұрып жоғары; - бір орында тұрып оңға, солға бұрылып; - айналып; - бір орында тұрып 20 рет, қос аяқтап (тоқтап және жүрумен алмастырып 2-3 рет қайталау); - арақашықтығы 2-3 метрге дейін алға қарай жылжып қос аяқтап секіру; - 4-6 сызықтан (арақашықтығы 40-50 см) бір орында тұрып ұзындыққа секіру; - шеңберден шеңберге секіру; - биіктігі 20-30 см болатын тереңдікке; - биіктігі 5-10 см болатын 2-3 заттар арқылы тізбектеліп секіру; - бір орында оң және сол аяқпен кезектестіріп; - 70 см-ден кем емес бір орында тұрып ұзындыққа; - қысқа секіртпемен. Лақтыру, қағып алу, домалату: - допты, шарды бір-біріне таяқшалар, жіптер, сызықтар арасынан бір затқа тигізе отырып лақтыру; - еркін бағытқа құрсауды домалату; - допты жоғары лақтырып, қағып алу; - допты еденге ұрып, қағып алу (қатарынан 3-4 рет); - допты кеудеден қос қолмен бір-біріне лақтыру; - отырып және тұрып допты төменнен, басынан асыра бір-біріне лақтыру; - допты қос қолмен еденге ұру; - допты оң және сол қолмен еденге ұру; - затты тігінен және көлденеңінен дәлдеп 1,5-2 м арақашықтықта оң, сол қолмен лақтыру; - допты қабырғаға ұрып, қағып алу. Еңбектеу және өрмелеу: - 6-8 метр арақашықтыққа төрт тағандап еңбектеу; - биіктігі 40 см арқанның, доғаның, таяқтың астынан еңбектеу; - заттар арасынан алақан мен табанға сүйене отырып еңбектеу; - тіке және қырынан еңбектеу; - орындық астынан ішпен еңбектеу; - көлденең, еңкіш тақтай және орындық үстімен қолымен тартылу арқылы еңбектеу; - бөрене үстімен еңбектеу; - көлбеу сатының жиегінен ұстап өрмелеу; - еденде бір қырымен тұрған сатының тақтайшаларының арасымен өрмелеу; - гимнастикалық қабырға бойымен жоғары өрмелеп, төмен қарай қадаммен түсу; - аяқтың ұшын бір-біріне жалғау арқылы оңға, солға; - бір орыннан екінші орынға оңға, солға адымдау. Тепе-теңдікті сақтау: - жүгіру барысында тоқтап, бағытты өзгертіп, ары қарай жүгіруді жалғастыру; - тура және шеңбер бойымен, иректеліп қойылған жіптің бойымен жүру; - басына қапшық (салмағы 400 грамм) қойып жіптің бойымен жүру; - қабырғалы тақтай бойымен жүру; - гимнастикалық орындық үстіне қойылған кубиктерді аттап, сатының тақтайшалары арқылы жүру; - көлбеу қойылған тақтайдың үстімен қолды түрлі жағдайда қойып жоғары-төмен түсу; - көлденең және еңкіш бөрене бойымен тура және қырынан жүру; - алдымен бір жаққа, содан соң екінші жаққа айналу (қол белде). Сапқа тұру, сап құрылымын өзгертіп қайта тұру: - өз еріктерімен сапқа бір қатармен тұру; - көп емес топпен, екеуден, үшеуден және барлық топпен шеңбер болып, сап түзеп тұру; - сап түзеу және шашырау; -бағытқа қарап түзеліп, тізбектеліп тұру; - оңға, солға, айнала бұрылу. Музыкалық-ырғақтық жаттығулар Музыка әуеніне қарай әртүрлі қимылдарды, түрлі ырғақпен орындау: ырғақты жүру, жеңіл жүгіру, тез және ырғақпен секіру, шыр айналу. Жәй, ырғақты отырып-тұру жаттығуларын жасау. Ұлттық би элементтерін орындау, аяқтың ұшымен тұру. Бір аяқпен жеңіл, әдемі қозғалыс жасап секіру. Жалпы дамыту жаттығулары Қолға және иыққа арналған жаттығулар Қолды алға, екі жаққа, жоғары көтеру және бір-бірлеп кезекпен түсіру. Қолды алма-кезек алға — жоғары қарай тез көтеру және және түсіру, артқа жіберу (жұлқып). Қол екі жақта, алда болғанда саусақтарды бүгу және жазу, қолдың басын айналдыру, саусақтарды біріктіру, ажырату, созу. Екі қолды кеуде тұсына қою, желкеге салу және иықты түзулеу. Қолды шынтақтан бүгіп, айналмалы қимыл жасау. Орындықтың арқасына, қабырғаға тығыз сүйене отырып, қолды екі жақтан жоғары көтеру. Таяқты, құрсауды жоғары көтеру, иықтан кейін түсіру. Жаттығуларды заттармен және заттарсыз орындау. Аяққа арналған жаттығулар Аяқтың ұшымен көтерілу және тұру. Екі аяқты кезекпен алға өкшемен, сонан кейін ұшымен қою, 3 рет тапылдату. Қатарынан 4-5 рет жартылай отыру. Екі қол белде, екі қолды алдыңғы жақпен екі тұсқа жіберіп, отыру. Бір аяқты тізеден бүгу, алдыға жазу, қайтадан бүгу және жерге түсіру. Аяқтың ұшын созу, табанды бүгу. Аяқ саусақтарымен арқанды жинау, құм салынған дорбаларды бір орыннан екінші орынға қою. Өкшемен таяқтың, арқанның үстіне, аяқтың ұшымен еденге сүйене отырып, қырындап жүру. Тұрған күйі аяқ саусақтарымен орамал, тағы басқа ұсақ-түйек заттарды іліп алып, басқа орынға ауыстыру. Аяқ ұшын айналдыру. Кеудеге арналған жаттығулар Екі қол белде, кезекпен екі жаққа бұрылғанда екі қолды екі жаққа жіберу (жұлқып және бір қалыпты). Оңға, солға иілу, еңкею, шалқаю. Тұрған күйі екі аяқ бірге (алшақ), алға еңкею, қолдың ұшын аяқтың ұшына жеткізу, заттарды қою және көтеру. Екі қол белде, екі жаққа иілу. Отырған және тізерлеп тұрған күйі допты өз айналасында домалату. Бір аяқты алға түзулеп көтерген күйі астынан затты бір қолдан екінші қолға беру. Отырған күйі арт жаққа қолмен сүйене отырып, екі аяқты жоғары көтеріп, бүгу және жазу, төмен түсіру. Екі аяқты айқастырып, отыру және тұру. Жүрелеп тұрып, арқаны төмен қарай иіп және бүгу, кезекпен түзу аяқты бүге және жаза отырып, көтеру және түсіру. Зат ұстаған қолдарын созған қалыппен шалқасынан жатқан күйі етпетіне бұрылып жату. Етпетінен жатқан қалпы иығын, басын, қолдарын алға созып көтеру. Спорттық жаттығулар Шанамен сырғанау. Төбешіктен сырғанау, бірін-бірі сырғанату, шанамен төбешікке көтеру, төмен түсіп келе жатып тежеу. Сырғанау. Өз еркімен мұз айдынында сырғанау. Шаңғы. Бірінің артынан бірі сырғанап алға жылжу. Қиылысқан бос жерлермен жүру. Оңға және солға қарай жүріп бұрылу. Алға қарай, жартылай шырша (тура және қиғаш) сияқты аттап төбешікке шығу. Велосипед. Шеңбер бойымен және тура жолмен екі және үш дөңгелекті велосипедпен жүру. Оңға және солға бұрылыс жасау. Жүзуге дайындық. Суға түсу және бату, судың ішінде ойнау. Судың ішінде отырып аяқты жоғары көтеріп, төмен түсіріп қимылдар жасау. Судың түбінде (аяқты көлденең жіберіп) қолды тіреп, алға, артқа жылжу. Иекке, көзге дейін суға батырып отыру. Судан секіру. Суға бетін батыру. Суға басын батырып отыру. Өз еркімен жүзуге талпыну. Ұзақтығы 20 минут болатын дене шынықтыру ойын-сауығын 2 айда 1 рет; Ұзақтығы 45 минут болатын дене шынықтыру мерекелерін жылына 2 рет; Ұзақтығы 30 минут болатын денсаулық күнін 2 айда 1 рет ұйымдастыру. Валеология Мақсаты: мектепке дейінгі кіші жастағы балалардың валеологиялық іскерліктері мен дағдыларын қалыптастыру, салауатты өмір салтының құндылықтарын меңгеруге бейімдеу. Міндеттері: - өзінің денесі мен денсаулығына, ағзасына ұқыпты қарау дағдыларын қалыптастыру; - мәдени-гигиеналық дағдылары мен салауатты өмір салты дағдыларын жетілдіру; - қоршаған ортада өзін-өзі ұстау қауіпсіздік ережелерін үйрету. Мазмұны: Салауатты өмір салты Өз-өзіне қарау дағдыларын (ауа райына байланысты киіну, жуыну, тарану, бет орамал қолдану, киіміндегі кемшіліктерді жөндеу), дұрыс тамақтану, аурудың алдын алу дағдыларын, еңбек пен демалысты кезектестіре білу дағдыларын қалыптастыру және дамыту. Өз еріктерімен гигиеналық шараларды орындау дағдыларын бекіту. Бала ағзасын шынықтыру мақсатында іс-шаралар өткізу, әр түрлі шынықтыру шараларын (беті, қолын, мойнын салқын сумен жуу, жалаң аяқ жүру, салқын сумен аузын шаю, аяқ-қолына су құю) жүзеге асыру. Күн тәртібіне байланысты күнделікті балалардың таза ауада болуын қамтамасыз ету. Ауа райына байланысты киінуге, үнемі серуендеуге, жаттығулармен айналысуға, күн тәртібін бұзбауға үйрету. Гимнастика мен сылау (массаж) шараларын (таңертеңгілік, тыныс алу, артикуляциялық гимнастика, көзге, тіске арналған гимнастика және тіс жиегіне, қол мен табанға арналған сылау, нүктелі сылау) жүргізу. Табиғат жағдайында адамдардың әрекеттерімен байланысты (көзге бөгде заттардың түсуінен қорғану, құлап қалу, жарақаттанудан сақтану, таныс емес адамдармен кездескенде сақтық жасау, өзіне таныс емес саңырауқұлақ пен жемістерді жемеу, таныс емес жануарлармен байланысқа түспеу, таныс емес сұйықтықтың дәмін татып көрмеу) өзін-өзі ұстау қауіпсіздік дағдыларымен таныстыру. Қиын жағдайларда бір-біріне көмек көрсету тәсілдерімен таныстыру. Бағдаршаммен, көшедегі жол белгілерімен (жолаушы бөлігі мен жаяу жүргіншілер жолы), жолда жүру ережелерімен (жолдан қай жерден және қалай өту) таныстыру. Мәдени-гигиеналық шаралар Жеке басының тазалығы мен салауатты өмір салты туралы жалпы білімдері мен ұғымдарын кеңейтіп, балалардың дағдыларын жетілдіру. Дене тазалығын сақтау (көшеден келгеннен соң, дәретханадан кейін, тамақ ішер алдында қолын жуу, күнделікті жуыну, тісін тазалау, ұқыпты киіну, тарану), өз еркімен киіміндегі, шашындағы кемшіліктерді жөндеу және сабақ өтетін, ойнайтын, серуендейтін жерлерді таза ұстау сияқты пайдалы дағдыларын жетілдіру. Балаларды үстел басында ыңғайлы, дұрыс қалыпты сақтап, асхана құралдарын, орамалды қолдануға үйрету. Тамақтанудың мәдени дағдыларын қалыптастыру. Сабақ өтетін, ойнайтын, серуендейтін жерлердің тазалығын қадағалау, киімдері мен ойыншықтарын, кітаптарын өз орындарына жинау сияқты пайдалы дағдыларын жетілдіру. Өзінің және өзгенің заттарына ұқыпты қарауға тәрбиелеу. «ҚАТЫНАС» білім беру саласы Мақсаты: тілдік құзіреттілікті меңгерген, ана тілі мен мемлекеттік тілді меңгеруге мүмкіндігі бар және үлкендермен және құрдастарымен еркін қатынас жасайтын мектеп жасына дейінгі бала тұлғасын қалыптастыру. «Қатынас» білім беру саласының базалық мазмұны төмендегідей ұйымдастырылған оқу іс-әрекетінің түрлері арқылы жүзеге асады: - тіл дамыту; - көркем әдебиет; - қоршаған ортамен таныстыру; - сауат ашу және жазу негіздері; - мемлекеттік, орыс және басқа тілдерді үйрету. Тіл дамыту Мақсаты: балалардың ана тілінің ережелері мен нормаларын меңгеруі негізінде тілдік құзіреттіліктерін қалыптастыру. Міндеттері: - сөздер мен барлық дыбыстарды дұрыс айтуға даярлау және артикуляциялық аппараттарын дамыту; - сөйлеу барысында сөздік қорын дамыту және оны белсенді қолдану дағдысын жетілдіру; - тілдің грамматикасын дұрыс сақтау дағдысын қалыптастыру; - өз ойын дұрыс тұжырымдап айту, қысқа әңгімелер құрастыру, хабарлы, сұраулы, лепті сөйлемдерді қолданып, айтылу мәнеріне қарай ажырату дауыс ырғағы бойынша ажырату іскерліктерін дамыту; - тілдік шығармашылыққа тұрақты қызығушылығын тәрбиелеу; - қарым-қатынас жасау мәдениетінің қарапайым дағдыларын дамыту. Мазмұны: Тілдің дыбысталу мәдениетіне тәрбиелеу Сөздегі дауысты, дауыссыз дыбыстарды таза, анық айту дағдыларын дамыту. Өз бетінше сөйлеу мәнері мен дауыс күшін тиісінше өзгертіп отыру іскерлігін қалыптастыру (қатты немесе жәй, тез немесе ақырын). Есту зеректігін қалыптастыру, сөзді мәнерлі айтуға дағдыландыру. Артикуляциялық және дауыс аппаратын дамыту. Сөйлеу кезінде дұрыс тыныс алуға жаттықтыру. Фонематикалық қабылдауын дамыту (дыбысты ажырата білу). Сөздік жұмысы Сөздік қорын түрлі сөз таптарына (зат есім, етістік, сын есім, үстеу) жататын жаңа сөздермен байыту: - адамдардың атын, мамандықтарын, заттардың бөліктері мен бөлшектерін білдіретін - зат есіммен, еңбек әрекетін білдіретін - етістікпен, үстеумен, шылаулармен; - заттардың қасиеті мен сапасын (көлем, түс, пішін) білдіретін сөздермен дамыту. Баланың сөздік қорын электротехникалық тұрмыстық заттардың атауларымен толықтыру: тоңазытқыш, шаңсорғыш, қысқатолқынды пеш, теледидар, компьютер. Жалпы жинақтау түсінігін білдіретін сөздерді (жемістер, жидектер, көкөністер, құстар, ойыншықтар, киім, аяқ киім, ыдыстар, жиһаз) сөздік қорына енгізу. Сөздік қорын таңқаларлық және ұлттық заттар атауларымен толықтыру (желпуіш, парик-жасанды шаш, теңге, қазан, арба, т.б.) және олардың қызметтерін түсіндіру. Антоним сөздерді (үлкен-кіші, жақсы-жаман, алыс-жақын) сөздік қорына енгізу. Үй-тұрмыстық заттары мен айнала қоршаған заттардың маңызы туралы түсініктерін кеңейту. Заттың орнын білдіретін сөздермен таныстыру. Тәулік бөліктерін білдіретін сөздерді енгізу. Адамдардың көңіл күйін (көңілді, мұңлы, мейірімді және т.б.) білдіретін сөздерді қолдануға үйрету. Сөзге қызығушылықтары мен зейінін дамыту. Тілдің грамматикалық құрылысын қалыптастыру Сөздерді септік, көпше және жекеше түрлерінде дұрыс айта білуге үйретуді жалғастыру. Сөздерге жалғауларды дұрыс жалғап айтуға үйрету. Мысалы, ілік септігіндегі зат есімнің көпше түрі (ойыншықтардың, адамдардың, боталардың, қонжықтардың), етістіктің бұйрық райына (сурет сал, секір, биле, ән сал, жат), етістіктің түрлері (жату, жүру, жүгіру). Жан-жануарларды, олардың төлдерін (үйрек – үйректер – үйректің балапаны, түйе – түйелер – бота – боталар) білдіретін сөздерді зат есімнің көпше және жекеше түрінде айту іскерліктерін дамыту. Салалас құрмалас және сабақтас құрмалас сөйлемдерді қолдануға мүмкіндік туғызу және жай сөйлемнің құрылымын жетілдіру. Сан есімдерді ретімен айтуға, оларды саналатын заттармен тектік, сан-мөлшерлік, есептік жағынан байланыстыруға үйрету. Байланыстырып сөйлеу Балалардың тыңдау және сөзді түсіну, әңгімелесе білу, сұраққа жауап беру және сұрау іскерліктерін қалыптастыру. Тәрбиешінің үлгісі бойынша ойыншықтар мен заттар туралы және сурет бойынша әңгіме құрастыру іскерліктерін дамыту. Өз қалауымен, тәжірибесіне сүйене отырып (суреттің мазмұнына сәйкес) әңгіме құрауға үйрету. Өздеріне таныс және сабақта өткен шағын ертегілерді қайталап айтып беруге үйрету. Өздеріне таныс әдеби шығармалар мен ертегілер үзіндісін драмалуға қатысу іскерліктерін дамыту. Шығармашылық сөйлеу әрекеті Шағын тақпақтарды жатқа айтуға үйрету. Балаларға түсінікті қуыршақ театрының «жүргізу техникасын» қолданып, театрландырылған әрекеттерге, ойындарға – драматизациялауға, қуыршақ спектакліне қатысуға ниеттендіру. Ойыншықтармен оқиғалар құрастыруға тарту. Сөздік және саусақ ойындарына қатысуға ниеттендіру. Ойын, өлең және сөз ұйқасын табуға белсенді қатысуға ынтасын арттыру. Кейіпкерлердің бейнесін беру үшін сөздегі ырғақ мәнерінің тәсілдері мен қарқынын қадағалап, қолдануға үйрету. жүктеу/скачать 1,66 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
| ||||||||||||||||||||||||||||||||||||||||