Мемлекеттік тілде оқымайтын мектептерге арналған
жүктеу/скачать 11,08 Mb. Pdf көрінісі
|
1 КТОӘ оку куралы Сатыбаева
| МӘСЕЛЕЛЕРІ
Ж о с п а р : ^ |Я 1. Е кінш і тіл оқы туды ң м індеттері. 2. Орыс тілді мектепте ңазаң тілін оқы ту әдістемесі. 1.1. Екінші тіл о қ ы т у д ь щ м ін д еттер і Қазақстанны ң төувлсіз мөмлөкет атаны п, Қ азақстан Республикасы двп ж ариялануы ңазаң тіл ін щ қолданы с аясын кеңейте түсті. 1989 ж ы лы мөмлөкөттік мәртөбөгө ие болған қазақ тілі 1995 ж ы лы Республикамы зды ң Кон- ституциясында заңдасты ры лды . Республика дөңгвиіндв "Қазаң тілі" қоғамдары, сондай-аң "Қазак; т іл і” комитет- тері қүрылып, тіл мөртебесін көтеру ш аралары ж үргізіле бастады. Ресми қүж аттар қазаң тілінде ресімделетін дәре- жеге жетті. Қазаң тілін үйренуге арналған оқулыңтар мөн тілаш арлар жөне оқу-әдістемелік ңүралдар дүниеге ке- леді. . ш і Қазаңстан Республикасының Конституциясында, со- нымен ңатар ”Тіл саясаты ны ң түж ы ры м дам асы мен "Қазаңстан Республикасындағы тілтуралы заңда айтыл- ған басты мәселе — м ем лекеттік тілд і дам ы ту. Мемлө- кеттік тілде оқымайтын мектептерде ңазаң тілін оқыту бағдарламаларында ж азы лған ж аң а білім мазмүны ны ң ғылыми-өдістемелік негізі ана тіл ін ің ерекш еліктеріне сай сараланып, оқуш ылардың лингвистикалы ң дүниета- 4 нымын қалыптастыруға бағытталған өдістемелік ж үйе қүрайды . Мектептің негізгі сатысындағы ңазаң тілі пө- нінің мақсаты, міндеттері, үстанымдары, оқу бағдарла- масына енетін материалдар жүйесі ж ан -ж ақты зертте- леді. Тілдік материалдарды таңдау өлшемі анықталады. Базалы ң білім мазмүны өр сынып бойынша белгілі бір жүйемен берілген. Оқуш ылардың қазаң тілін меңгеру дөрежесін аныңтайтын өлшеуіштер, негізгі кезеңдер са- раланып, нақтыланды. Қ азаң тілін ғылыми-өдістемелік ж ағы нан қамтама- сыз етуге айры қш а көңіл бөлінген. Атап айтқанда, ж аң а оқулы қтар мазмүнды болып ш ығу үш ін оны өдістөмвлік нүсңаулар, дидактикальщ материалдар, екі тілдегі түрлі сөздіктер, м азм үндам а сы наңхат ж и н аң тар ы , өдісте- мелік оқу ңүралдары, грам м атикалы қ кестелер, альбом- дар, сю ж етті суреттер, электронды қ оң улы ң тар, т.б. өдістемелік қүралдармен қам там асы з ету белгіленген. Осылай білім берудің м азм үны н ж аң арты п ж етістіру үш ін үлтты қ сипатты ж аң а оңулықтар ж азы лы п, мек- тептерде төжірибеден өтуде. Өзге тілді, наңты лай айт- ңанда, ңазақ тілін игеру, меңгеру аса күрделі процесс. Ө йткені орыс тіл і қүры лы сы ж ағы нан ф легтивті (ңо- парм алы ) тілге ж ататы н болса, ң азақ тіл і ж алғам алы (агглютинативті) тілі ңатары на ж атады . Орыс тілді ба- лаларға ңазаң тілін оқытудағы басты маңсат - сөйлей білуге, өз ойын айта білуге, ж аза білуге үйрету дейтін болсақ, ком м уникативтік ңары м-қаты нас бірінш і орын- да түрады , ал грам м атика екінш і орында түрады. Осы- ған байланысты қазаң тілін орыс мектебінде оқыту одісі мен қазаң тілін қ азақ мектебінде оқыту одісі бірыңғай болып келмейді. Олардың арасында елеулі ерекш елік- тер бар. Қ азаң тілін орыс тілді балаларға игертуде ком- м уникативтік ңары м -қаты нас бірінш і орында түратын- ды ңтан, оңулы ңтағы үйрету м атери алдары , ж атты ғу тапсырмалары, тіл дамыту төжірибе жүмыстары болсын - түгелдей ң азақш а сойлей білуге дағдылеіну керек. Сон- дықтаы ң азақ тілін оқыту барысында ж еке соз ж атты қ- тыру емес, сойлем ңүрау арңы лы үйрету басты маңсат 5 етіліп қойылды. Ж еке сөздер мен грам м ати калы қ фор* маларын ж алаң түрде ж аттау арқы лы өзге тілді үйрету м ү м к ін ем ес, с о н д ы қ т а н с ө й л е м т ү р ін д е ү й р е т у ге тиістіміз. Өйткені сөздөр өзара баиланы сқа түсіл, сөилвм қ ү р ам ы н а енгенде ж а ң а б е л гіл і бір ой ды б іл д ір ед і. Белгілі бір ойды білдіретін сөйлем ңүрам ы ндагы сөздер (өрине ж ай сөздер келе-келе күрделене түседі) ж еке-дара сөздермен салыстырғанда тез меңгеруге, үғы нуға, ойда сақтауға, өлдеқайда ж ең іл болып келеді. А уы зш а, жаз- баша тіл дамыту жүмыстары оңуш ының жас ерекшелік- теріне қарай алы нады . Ж а ң а оңулы ңтарда елім іздің ру- хани мәдениетін оқы ту айры ңш а орын алады . Оқушы- ларды ң ж ас ерекш елігін ескере оты ры п, ү л тты қ әдет- ғүры п, салт-дөстүрлерді тан ы ту, т іл д ік ңоры н (сөздік қорды) байыту жөне рухани санасыы ңалы птасты ру мақ- сатында үлтты ң арман-мүддені таны таты н ақы н-ж азу- шы лар д ың ш ы ғармал ары н ан , ау ы з өдебиеті үлгілерінен үзінді алы нған. О қулы қтарды ң өн бойында мектеп оқу- шыларьш өз елін, жерін, Отанын, халқы н, туған халқы ны ң тілі мен салт-дөстүрін қастерлейтін саналы да парасатты азамат етіп тәрбие леуге басты м ақсат ңойы лған. 1.2. О ры с тіл д і м ек теп те қ а з а қ т іл ін о ң ы ту жүктеу/скачать 11,08 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|