Мемлекеттік тілде оқымайтын мектептерге арналған



Pdf көрінісі
бет3/65
Дата12.10.2023
өлшемі11,08 Mb.
#185092
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   65
Байланысты:
1 КТОӘ оку куралы Сатыбаева

МӘСЕЛЕЛЕРІ
Ж о с п а р :


1. Е кінш і тіл оқы туды ң м індеттері.
2. Орыс тілді мектепте ңазаң тілін оқы ту әдістемесі.
1.1. Екінші тіл 
о қ ы т у д ь щ м ін д еттер і
Қазақстанны ң төувлсіз мөмлөкет атаны п, Қ азақстан 
Республикасы двп ж ариялануы ңазаң тіл ін щ қолданы с 
аясын кеңейте түсті. 1989 ж ы лы мөмлөкөттік мәртөбөгө 
ие болған қазақ тілі 1995 ж ы лы Республикамы зды ң Кон- 
ституциясында заңдасты ры лды . Республика дөңгвиіндв
"Қазаң тілі" қоғамдары, сондай-аң "Қазак; т іл і” комитет- 
тері қүрылып, тіл мөртебесін көтеру ш аралары ж үргізіле 
бастады. Ресми қүж аттар қазаң тілінде ресімделетін дәре- 
жеге жетті. Қазаң тілін үйренуге арналған оқулыңтар мөн 
тілаш арлар жөне оқу-әдістемелік ңүралдар дүниеге ке-
леді. 

ш і
Қазаңстан Республикасының Конституциясында, со- 
нымен ңатар ”Тіл саясаты ны ң түж ы ры м дам асы мен 
"Қазаңстан Республикасындағы тілтуралы заңда айтыл-
ған басты мәселе — м ем лекеттік тілд і дам ы ту. Мемлө- 
кеттік тілде оқымайтын мектептерде ңазаң тілін оқыту 
бағдарламаларында ж азы лған ж аң а білім мазмүны ны ң 
ғылыми-өдістемелік негізі ана тіл ін ің ерекш еліктеріне 
сай сараланып, оқуш ылардың лингвистикалы ң дүниета-
4


нымын қалыптастыруға бағытталған өдістемелік ж үйе
қүрайды . Мектептің негізгі сатысындағы ңазаң тілі пө- 
нінің мақсаты, міндеттері, үстанымдары, оқу бағдарла- 
масына енетін материалдар жүйесі ж ан -ж ақты зертте- 
леді. Тілдік материалдарды таңдау өлшемі анықталады. 
Базалы ң білім мазмүны өр сынып бойынша белгілі бір 
жүйемен берілген. Оқуш ылардың қазаң тілін меңгеру 
дөрежесін аныңтайтын өлшеуіштер, негізгі кезеңдер са-
раланып, нақтыланды.
Қ азаң тілін ғылыми-өдістемелік ж ағы нан қамтама-
сыз етуге айры қш а көңіл бөлінген. Атап айтқанда, ж аң а 
оқулы қтар мазмүнды болып ш ығу үш ін оны өдістөмвлік 
нүсңаулар, дидактикальщ материалдар, екі тілдегі түрлі 
сөздіктер, м азм үндам а сы наңхат ж и н аң тар ы , өдісте- 
мелік оқу ңүралдары, грам м атикалы қ кестелер, альбом- 
дар, сю ж етті суреттер, электронды қ оң улы ң тар, т.б. 
өдістемелік қүралдармен қам там асы з ету белгіленген. 
Осылай білім берудің м азм үны н ж аң арты п ж етістіру 
үш ін үлтты қ сипатты ж аң а оңулықтар ж азы лы п, мек- 
тептерде төжірибеден өтуде. Өзге тілді, наңты лай айт- 
ңанда, ңазақ тілін игеру, меңгеру аса күрделі процесс. 
Ө йткені орыс тіл і қүры лы сы ж ағы нан ф легтивті (ңо- 
парм алы ) тілге ж ататы н болса, ң азақ тіл і ж алғам алы
(агглютинативті) тілі ңатары на ж атады . Орыс тілді ба- 
лаларға ңазаң тілін оқытудағы басты маңсат - сөйлей 
білуге, өз ойын айта білуге, ж аза білуге үйрету дейтін 
болсақ, ком м уникативтік ңары м-қаты нас бірінш і орын- 
да түрады , ал грам м атика екінш і орында түрады. Осы- 
ған байланысты қазаң тілін орыс мектебінде оқыту одісі 
мен қазаң тілін қ азақ мектебінде оқыту одісі бірыңғай 
болып келмейді. Олардың арасында елеулі ерекш елік- 
тер бар. Қ азаң тілін орыс тілді балаларға игертуде ком- 
м уникативтік ңары м -қаты нас бірінш і орында түратын- 
ды ңтан, оңулы ңтағы үйрету м атери алдары , ж атты ғу 
тапсырмалары, тіл дамыту төжірибе жүмыстары болсын -
түгелдей ң азақш а сойлей білуге дағдылеіну керек. Сон- 
дықтаы ң азақ тілін оқыту барысында ж еке соз ж атты қ- 
тыру емес, сойлем ңүрау арңы лы үйрету басты маңсат
5


етіліп қойылды. Ж еке сөздер мен грам м ати калы қ фор* 
маларын ж алаң түрде ж аттау арқы лы өзге тілді үйрету 
м ү м к ін ем ес, с о н д ы қ т а н с ө й л е м т ү р ін д е ү й р е т у ге
тиістіміз. Өйткені сөздөр өзара баиланы сқа түсіл, сөилвм 
қ ү р ам ы н а енгенде ж а ң а б е л гіл і бір ой ды б іл д ір ед і. 
Белгілі бір ойды білдіретін сөйлем ңүрам ы ндагы сөздер 
(өрине ж ай сөздер келе-келе күрделене түседі) ж еке-дара 
сөздермен салыстырғанда тез меңгеруге, үғы нуға, ойда 
сақтауға, өлдеқайда ж ең іл болып келеді. А уы зш а, жаз- 
баша тіл дамыту жүмыстары оңуш ының жас ерекшелік- 
теріне қарай алы нады . Ж а ң а оңулы ңтарда елім іздің ру- 
хани мәдениетін оқы ту айры ңш а орын алады . Оқушы- 
ларды ң ж ас ерекш елігін ескере оты ры п, ү л тты қ әдет- 
ғүры п, салт-дөстүрлерді тан ы ту, т іл д ік ңоры н (сөздік 
қорды) байыту жөне рухани санасыы ңалы птасты ру мақ- 
сатында үлтты ң арман-мүддені таны таты н ақы н-ж азу- 
шы лар д ың ш ы ғармал ары н ан , ау ы з өдебиеті үлгілерінен 
үзінді алы нған. О қулы қтарды ң өн бойында мектеп оқу- 
шыларьш өз елін, жерін, Отанын, халқы н, туған халқы ны ң 
тілі мен салт-дөстүрін қастерлейтін саналы да парасатты 
азамат етіп тәрбие леуге басты м ақсат ңойы лған.
1.2. О ры с тіл д і м ек теп те қ а з а қ т іл ін о ң ы ту


Достарыңызбен бөлісу:
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   65




©engime.org 2024
әкімшілігінің қараңыз

    Басты бет