Мәшһүр-Жүсіп Шығармаларындағы заттық МӘдениет лексикасы
Шекпен сµзініњ орнына жамылшын
жүктеу/скачать 6 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Пешпент
| Шекпен сµзініњ орнына жамылшын сµзі де ќолданылѓан: Кµк жамылшын жамылып, Ерлер жортар мал ‰шін (М-Ж. Ауыз әдеб. үлгілері, 48); Қара шұбар манат белдемше: ...Жетелеп судан өтерде қара шұбар манат белдемшесінің етегін жинап алды (М-Ж., 19);
Түйін. Мәшһүр-Жүсіп қой жүн шекпен, қара ш±ѓа шекпен, көк шекпен түрлерін қолданған. Шенді шекпен, шидем шекпен (Абай). Шекпен > пешпент. Пешпент. Азырќанбай, сен бала, алсањ керек, Ж‰зік, бешпент, келді ѓой алтын тоны! (ЌКБС, 51-52); Пешпент ойдым мақпалдан, Тақия, бөрік, үкі шоқ! (Қобыланды, 105); Пешпент лексемасына мынандай түсінік берілген: М. Қашқари ішмек қозы терісінен тігілген бешпент – деген түрін атайды [10, б.133]; Л. Будагов: шонақ бешпет – камзолъ безъ рукавовъ у Вамб. [8, б.498].; Бешпент – «Жењілдеу тігілген астарлы шапан» (ЌТТС); Є. Н±рмаѓанбетов: пєшм – ж‰н, жабаѓы, ал пєшминэ–ж‰ннен жасалѓан (тоќылѓан) мата жєне осыдан жасалѓан киімдер деген мағынада қолданылады (Пер. – рус.сл., 1983, 304); Осы т±лѓалы сµз парсылардан арабтарѓа µткен болса керек, араб тілінде: бишт – плащ іспеттес киім мағынасын береді (Араб. – рус., I, 1970, 86). Парсы тіліндегі «пєшминэ» т±лѓасы т‰ркі тілдерінде, оныњ ішінде ќазаќ тіліне ауысќан соњ «бешпент» ќалыбына дейін µзгеруі µте зањды ќ±былыс. Сµйтіп, «бешпент» сµзініњ тµркіні парсы тілі, б±л тілдегі оныњ алѓашќы мағынасы «ж‰н» дегенді ±ѓындырѓан екен. Е. Жанпейісов бешпенттің: қытайы жібек пешпет, тік иық ноғай бешпет, мауыты бешпет түрлерін атап көрсетеді [37, б.131]. Жиналѓан деректерге ќараѓанда, шапан- маќта, ќойдыњ жүнінен т.б. жасала береді. Ал, шекпен тек ќана т‰йеніњ ж‰нінен тоќылады. Екеуініњ бір-бірінен айырмашылыѓы осы. Түйін. «Бешпент» дыбыстыќ ќұрамына жеткенше мына µзгерістерді басынан µткізген: пєшминэ > бэшмин > бешмен > бешпен > бешпен + т > бешпент > тон. жүктеу/скачать 6 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|