Мінездемелейтін

144
Сызықты
пассивті
төртұштыны
қарастырайық
. 
Төртұштының
ішкі
элементтерінің
қосылуына
қарай
Г
-
тəрізді
(2.50 
а
-
сурет
) 
жəне
Т
-
тəрізді
(2.50 
б
-
сурет
), 
П
-
тəрізді
(2.50 
в
-
сурет
) 
болады
. 
2.50-
сурет
Төртұштыны
, 
егер
де
энергия
қорек
көзін
жəне
қабылдағыштың
орындарын
ауыстырғанда
симметриялы
деп
атайды
, 
қорек
көзі
мен
қабылдағыш
тоқтары
өзгермейді
. 
Ал
басқа
жағдайда
төртұшты
симметриялы
емес
. 
Төртұшты
теориясының
мағынасы
мынада
: 
жинақты
параметрларды
қолдана
отырып
кірме
жəне
шықпадағы
тоқ
пен
кернеуді
табуға
болады
. 
Пассивті
төртұшты
кернеуі
мен
тоғы
кірмеде
кернеу
мен
тоғымен
байланысты
, 
ал
шығысында
(2.49 
а
-
сурет
) 
екі
теңдеумен
байланысты
, 
төртұштының
негізгі
теңдеулері
болады
:
(2.129) 
(2.130) 
-
төртұштының
кешенді
коэффициенттері
. 
Олар
сұлбаның
ішкі
байланысы
мен
төртұшты
элементтерінің
мінездемесіне
бағынышты
. 
Тұрақты
төртұшты
келесі
байланысты
көрсетеді
:
(2.131)
Төртұшты
теңдеуі
арқылы
, 
оның
жалпы
қасиеттерін
зерттеу
жолын
оңайлататын
, 
əр
түрлі
алмастыру
сұлбаларын
салуға
болады
. 
Тəжірибеде
Т
жəне
П
тəрізді
сұлбалар
қолданылады
.
2.7.2 
Төртұштының
 
Т
-
тəрізді
 
алмастыру
 
схемасы
 
 
Т
-
тəрізді
алмастыру
сұлбасында
төртұшты
тұрақтылығын
анықтаймыз
. (2.51 
а
-
сурет
) 
Кирхгофтың
бірінші
жəне
екінші
заңы
бойынша
:
1
U
1
I
2
U
2
I
;
2
2
1
I
B
U
A
U


,
2
2
1
I
D
U
C
I


D
C
B
A
,
,
,
.
1


C
B
D
A

145
(2.132) 
(2.133) 
2.51-
сурет
(2.133), (2.132) 
ге
салып
, 
келесі
теңдеуді
табамыз
: 
Мұнда
. 
Қосындыларды
2.133 
теңдеуге
саламыз
: 
Мұнда
. 
Сондықтан
коэффициенттер
– 
төртұшты
кешенді
параметрлері
. 
Коэффициент
В
-
кедергі
шамасы
, 
С
-
өткізгіштілік
шамасы
, 
А
мен
Д
мөлшерсіз
. 
Егер
де
болса
,
бұл
жағдайда
, 
төртұшты
симметриялы
. 
Төртұшты
белгілі
коэффициентер
арқылы
, 
Т
-
тəрізді
сұлба
параметрлерін
табуға
болады
:
;
2
2
2
1
1
3
1
1
1
U
Z
I
Z
I
U
Z
I
U





.
3
2
2
2
2
3
3
2
3
2
1
Z
U
Z
I
I
Z
U
I
I
I
I







,
1
2
2
3
2
1
2
1
2
2
3
1
1
I
B
U
A
Z
Z
Z
Z
Z
I
U
Z
Z
U



















3
2
1
2
1
3
1
;
1
Z
Z
Z
Z
Z
B
Z
Z
A





,
1
1
2
2
3
2
2
2
3
1
I
D
U
C
Z
Z
I
U
Z
I











3
2
3
1
;
1
Z
Z
D
Z
C



D
C
B
A
,
,
,
2
1
Z
Z

D
A

C
Z
C
D
Z
C
A
Z
1
;
1
;
1
3
2
1






146
Осы
теңдеулерден
қорытынды
шығаруға
болады
, 
егер
де
қоректендіруді
кірме
қысқыштан
, 
шықпа
қысқышқа
ауыстырсақ
, 
мен
тұрақтылығы
өзгермейді
.
Ал
мен
тұрақтылығы
теңдеуде
орындарымен
ауысады
: 
(2.134)
 
2.7.3. 
Төртұштының
 
П
-
тəрізді
 
алмастыру
 
схемасы
 
 
П
-
тəрізді
алмастыру
сұлбасында
төртұшты
тұрақтылығын
анықтаймыз
. (2.51 
б
-
сурет
) 
сұлба
параметрлері
.-
белгілі
дейміз
. 
Кирхгофтың
бірінші
заңы
бойынша
(2.135)
Кирхгофтың
екінші
заңы
бойынша
(2.135) 
ті
есепке
ала
отырып
, 
табамыз
: 
(2.136) 
Төртұшты
кірмесіндегі
тоқ
, 
Кирхгофтың
бірінші
заңы
бойынша
(2.136) 
теңдеуге
қойғанда
, 
мынадай
: 
B
C
A
D
.
;
1
1
2
1
1
2
I
A
U
C
I
I
B
U
D
U




6
5
4
,
,
Z
Z
Z
.
2
6
2
2
22
12
I
Z
U
I
I
I
















2
4
2
6
2
2
4
12
1
U
Z
I
Z
U
U
Z
I
U
.
1
2
2
4
2
6
4
2
I
B
U
A
Z
I
Z
Z
U










4
6
4
;
1
Z
B
Z
Z
A









2
6
2
5
1
12
11
1
I
Z
U
Z
U
I
I
I











2
6
2
5
4
2
6
4
5
2
1
I
Z
U
Z
Z
I
Z
Z
Z
U

147
бұдан
Егер
де
– 
белгілі
болса
, 
П
-
тəрізді
алмастыру
сұлбасының
параметрлерін
табуға
болады
:
Егер
де
болса
, 
төртұшты
симметриялы
= . 
2.7.4. 
Төртұшты
 
коэффициенттерін
 
тəжірибелі
 
түрде
 
анықтау
 
 
Пассивті
төртұшты
кешенді
коэффициенттерін
тəжірибелі
түрде
анықтауға
болады
. 
Ол
үшін
төртұшты
параметрлерін
жəне
элементтерінің
қосылу
сұлбасын
білу
керек
емес
.
коэффициенттерінің
ең
оңай
формуласын
, 
бос
жүріс
пен
қысқа
тұйықтану
тəжірибесі
арқылы
табылады
. 
Ол
үшін
(2.52-
суреттегі
) 
сұлбаны
жасаймыз
, 
əр
тəжірибеде
тоқ
, 
кернеу
жəне
фаза
бұрышының
соғысуын
анықтаймыз
. 
2.52-
сурет
2.7.4.1 
Бос
 
жүріс
 
тəжірибесі
. 
Алдыңғы
 
қысқыш
 
жағынан
 
қоректенгенде
 
Төртұшты
кірмесіндегі
кернеуді
, 
айнымалы
резистор
арқылы
реттеп
, 
оның
шықпасыдағы
номиналды
кернеуін
.
1
2
2
5
4
2
6
5
6
5
4
I
D
U
C
Z
Z
I
Z
Z
Z
Z
Z
U



















.
1
;
5
4
6
5
6
5
4
Z
Z
D
Z
Z
Z
Z
Z
C





D
C
B
A
,
,
,
.
1
;
1
;
6
5
4





A
B
Z
D
B
Z
B
Z
6
5
Z
Z

A
D
D
C
B
A
,
,
,
R
ном
2
U

148
аламыз
. 
Құралдар
көрсеткіші
.. 
Бос
жүріс
режімінде
қайталанған
тоқ
0, (2.129, 2.130) 
теңдеулері
мынадай
болады
: 
, 
бұдан
кірме
кедергісі
: 
. (2.137) 

жүктеу/скачать 0,96 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: