Модуль №1 Қаныққан көмірсутектер. (8 сағат)
жүктеу/скачать 0,8 Mb.
|
- Бұл бет үшін навигация:
- Кіріспе бөлімі
- 2 сабақ Д И А Л О Г Б Ө Л І М І Қаныққан көмірсутектердің алынуы , қолданылуы. Циклопарафиндер.
- 5 сабақ Х И М И Я Л Ы Қ Э С Т А Ф Е Т А ( Сайыс сабақ )
- III - тур
- IV – тур.
- 6 сабақ «Брейн – ринг» оқыта үйрету ойыны (жеке топтық жұмыс)
| Модуль №1
Қаныққан көмірсутектер. (8 сағат)
Нені білуі керек : . Көміртегі атомының ерекшеліктерін. . Қаныққан көмірсутектердің гибриттенуі, жалпы формуласы, көміртегі атомдарының байланыс ұзындығы, байланыс бұрышы жайлы білу. . Қаныққан көмірсутектердің жүйелеу номенклатурасы, алынуы, қолданылуы.
бойынша атын атау. . Көмірсутектердің шар стерженьді және масштабты модельдерін жасай білу. . Изомерия мен гомологтардың молеклалық және құрылымдық формулаларын жазып үйрену. Негізгі түсініктер мен терминдер: -Гибридтену, изомерия, гомолог, алкан, циклопарафин,радикал, номенклатура. Қолданылатын әдебиеттер: Органикалық химия есептері ( Глинка) Жалпы химия (Ділманов) Химия тұрмыста Шығармашылық тапсырмалар:
№ 8-18 №8 -20 № 8 -22 Формула құрастыру
химиялық қасиеттері Білімділік мақсаты: Жеке тұлға ретінде өзін-өзі тани білуге , ұқыптылыққа тәрбиелеу. Дамытушылық мақсаты : Аз уақытқа көп мағлұмат алуға, жұпталып жұмыс атқаруға,танымдық қабілетін арттыруға баулу. Сабақ барысы: Ұйымдастыру. Модульдің құрылысымен таныстыру. Тірек сызбалар арқылы тақырып мазмұнын түсіндіру. Қаныққан көмірсутектер –метан қатарындағы және циклопарафиндер болып екіге бөлінеді. Қаныққан көмірсутектердің ерекшеліктері: Ж.Ф – Cn H2n+2 Мол. Ф: CH4 H Гибриттенуі-sp3 ** Бұрышы – 109 028 1 Элек. Ф: H**C** H С атом арақашықтығы – 0.154 нм * * Жұрнағы – « ан» H H Құр. Ф: H – C- H H C + 6 )2)4 1s 2 2s2 2p 2
C+ + 6 )2 )4 1s2 2s2 2p2 Метан CH4 метил C H3 Этан C2 H6 этил C2 H5 Пропан C3H8 пропил C3 H7 Бутан C4 H10 бутил C4 H9 Пентан C5 H 12 амил C5 H11 Гексан C 6H 14 гексил C6 H13 Гептан C7 H 16 гептил C7 H15 Октан C8 H18 октил C8 H17 Нонан C9 H 20 нонил C9 H19 Декан C10 H22 декил C10H21 Жұптаспаған бос электроны бар бөлшектер радикал деп аталады. Номенклатурасы: 1 2 3 4 C H3 – C H –C H2 – C H 3 2метилбутан. І C H3 Көміртегі тізбегінің ең ұзын тізбегін бөліп алады. Оны тармақ ең жақын тұрған шетінен бастап нөмірлейді. Қайсы көміртегі атомында орынбасушы топ (радикал) бар екенін цифрмен көрсетеді. Егер орынбасушы топ бірнешеу болса , онда олардың әрқайсысын цифрмен белгілейді. Тармақталу негізгі тізбек шетінен бірдей қашықтықтағы көміртегі атомдарынан бастаған жағдайда ,тізбекті құрылысы ең қарапайым радикал орналасқан шеттен бастап нөмірлейді.
C H3 – C H – C H2 – C H2– C H – C H3 / / C H 3 C2 H5 2 этил 5 этилгексан Алкондар реакцияға түсуге актифті емес.Олар хлормен реакцияға түсе алады, бірақ ерекшелігі күн сәулесінің әсерінен жүреді.Бұл хлордың сутегін алмастыруымен аяқталады, мұны хлорлану реакциясы деп аталады. C H4 + CL2 C H3 CL + HCL хлорметан
дихлорметан C H2 C L2 + CL2 C H CL3 + HCL хлорметан C H CL3 + CL2 CCL4 +H CL тетрахлорметан . . . . h v . . . . : CL : CL: : CL . + .CL: . . . . . . . . H H . .
H C H + CL H C +H : CL: H H . .
/ / / / H- C + C- H H – C – C - H / / / / H H H H Жүйелі өзгеріп , тізбек болып табылатын мұндай реакциялар тізбекті реакция деп аталады.Олар бос радикалды механизм бойынша жүреді. C H3 – C H3 + CL2 C H3 – C H2 CL + H CL хлорэтан C2 H5 CL + CL2 C2 H4 CL2 + H CL дихлорэтан C2 H4 CL2 + CL2 C2 H3 CL3 + HCL трихлорэтан C2 H3 CL3 + CL2 C2H2CL4 + H CL тетрахлорэтан C2 H2 CL4 + CL2 C2 H CL5 + H CL пентахлорэтан C2 H CL5 + CL 2 C2 CL6 + HCL гексахлорэтан Метанның жануы: 1.C H4 +O2 CO 2+ 2 H 2O + 880 кДж 2. C3 H 8+ O2 3 CO2 + 4H2 O +Q
C H2 - метилендік топ. Гомологтық айырма. Метан, этан, бутан, пентан тағы басқалары гомологтар деп аталады. 3.Дәптермен жұмыс. Сызбалар жазу,оны түсіну. 4. Үйге тапсырма 2,1 -2,3 тақырыбын оқу. № 2 сабақ Д И А Л О Г Б Ө Л І М І
Тәрбиелік мақсаты: Аз уақытта көп мағлұмат алуға үйрену.Өзгені тыңдай білу. Білімділік мақсаты: Алкандардың алынуы, қолданылуын білу. Циклоалкандардың ерекшелігін айқындау. Дамытушылық мақсаты: Тірек сызбаларын өздері жасап,үйренуге дағдыландыру, есте сақтау қабілетін арттыру.
Ұйымдастыру кезеңі. Тірек сызбалары тақырыпты түсіндіру. Алынуы: 1. C +2H2 C H4 2. 2 CH3 -CH2– CH2 Br +2Na CH3 -(CH2 )4 – CH3 + 2 Na Br Қолданылуы: Жанғанда көп жылу бөлетіндіктен отын ретінде. Іштен жанатын двигательдер үшін жанармай ретінде. Сутегін алудың негізгі көзі. C H4 + H2 O 3 H2 + CO Органикалық заттарды синтездеуде. Еріткіш ретінде. Тетрахлорметан -өрт сөндіруге Фреон – тоңазытқыш қондырғыларында мұздатқыш ретінде. Ж.Ф: Cn H2 n Тұйық циклді құрылысты көмірсутектер циклоалкандар немесе циклопарафиндер деп аталады. С Н С Н
Н2 С С Н2 Н С С Н Н С С Н С Н Циклобутан ЦИКЛОПЕНТАН ЦИКЛОГЕКСАН Алынуы:
Н -С –Н Н – С- Н Н2 С С Н2 +Н2
С Н2 С Н2 - С Н2 Br C H2 - C H2 Н2 С +2Na H2 C +2NaBr C H2 - C H2 Br C H2 - C H2 C H2 C H2 H2 C C H – C H3 H2 C C H – C H2- C H3 H2 C C H2 H2 C C H2 C H2 Метилциклобутан Этилциклогексан Бес және алты мүшелі циклоалкандарды ең алғаш Мәскеу университетінің профессоры Маркорников мұнайдан ашқан болатын. Осыдан барып оларды- нафтендер деп те атайды. Дәптермен жұмыс. Үйге тапсырма 2,1 -2,5 қарап шығу.Диалог бөлімге дайындық. № 3-4 сабақ
Кітаппен жұмыс жасау.Білімін нығайту. Тәрбиелік мақсаты: Жеке және топпен жұмыс жасауға,өз ойын анық айтып, Білімдіні тани білуге үйрету. Дамытушылық мақсаты: Танымдық қабілетін , есте сақтау дағдысын қалыптастыру. Ойынның шарты: Қатысушылар саны - 25 Оқушылар 5 топқа 5 оқушыдан бөлінеді.Әр стол А,Б,В,Г,Д әріптерімен белгіленеді.Әр столға А -1, А -2 , А -3, А -4, А -5, т.б ойыншылары отырады.Әр топқа мұғалім белгілі бір тапсырма береді.Дайындыққа 5-10 минут уақыт беріледі.Дайындыққа берілген уақыт аяқталған соң, I тур жарияланады. Оқушылар орындарынан тұрып, әрқайсысы өздерінің бағыттаушы парағы бойынша жаңа орынға отырады.Бұл жерде әр столдан жинақталған 5 оқушы 5 түрлі тапсырмасын А әрпі бар оқушыдан бастап түсіндіреді.Барлығы сөйлеп болған соң .әрбір оқушы өз жауабын неғұрлымдәлірек дәлелдеген деп есептейтін сөйлеушінің нөмірін анықтап,оның нөмірін өз бағыттау парағындағы «ең жақсы сөйлеуші» жолына жазып алады.Осылай 5 тур жалғасады.Барлық тур аяқталған соң бағалауды бағыттау парағын жинап алып, ортақ бағалау парағына түсіру арқылы жүргізеді.Ортақ парақ бойынша ең жақсы ойыншы және ең жақсы команда анықталады. Құрал жабдықтары: Бағыттаушы парақтар. Қатысушылардың нөмірі жазылған жетондар. Үстелдерді белгілеуге арналған сілтемелер. Жалпы бағалау парағы.
Үйге тапсырма: 2.1 – 2.5 оқу. Қосымша әдебиеттер әкелу. №5 сабақ Х И М И Я Л Ы Қ Э С Т А Ф Е Т А ( Сайыс сабақ ) Білімділік мақсаты: Оқушылардың тарау көлемінде алған білімдерін жинақтау. Тәрбиелік мақсаты: Білімін қолдана білуге, жауапкершілік арттыруға, пәнге деген қызығушылығын кеңейтуге баулу. Дамытушылық мақсаты: Алкандар жайлы ұғымын кеңейту,қабілетін дамыту,шапшаңдыққа ,тез шешім қабылдауға үйрету.
Сабақ барысы: 1. Ұйымдастыру 2. Ойын шартымен түсіндіру. I – тур. Бәйге Оқушыларды екі топқа бөліп команда капитандарын анықтау.
II – тур Эстафета Реакцияны жалғастыру, әр реакцияға бір оқушыдан шығады. 1- топ C H4 CH3 CL ? ? CCL4 2 – топ C2 H6 C2 H5Br ? ? ? ? C2 Br 6 III - тур Формула жазу Берілген заттың формуласын жазып, жүйелеу номенклатурасына сәйкес атау. 1 – топ 1. 2 метил 4этилгептан 2. C H3 – C H2 – C H –C H – C H 3 C5 H 11 C2H5
2. C H 3– C H – C H – C H2 – C H3 C2 H5 C2 H5 IV – тур. Кім шапшаң ? Заттың изомерін , келесі топ гомологын жазу , атын атау. 1 – топ. Гексанның изомерлері. 2 – топ. Гексанның гомологтары. V – тур. Капитандар сайысы. 1 – топ. Метанның гибриттену механизмін түсіндір. 2 – топ. Орынбасу реакциясының механизмін түсіндір. Сайыстың қорытындысын шығарып, оқушыларды бағалау. Үйге тапсырма. Тарау көлемін қайталау. № 6 сабақ «Брейн – ринг» оқыта үйрету ойыны (жеке топтық жұмыс) Білімділік мақсаты: Тарау бойынша өткен материалдарды пысықтау, қорытынды бөлімге дайындау. Тәрбиелік мақсаты: Бірін-бірі бағалай білуге, өзгені тыңдап, өзін құрметтеуге баулу. Дамытушылық мақсаты: Ой өрісін ізденімпаздық қабілетін дамыту. Ойынның жүру барысы: Сынып 5 – 6 адамнан топтарға бөлінеді.Әр топта бір жүргізуші болады.Ойынға қатысушыларға нөмір жазылған жетондар тартылады.Үстелдің үстінде үстел сілтемелері және 6 бөлікке бөлінген жаймалар, осы карталардың үстіне тапсырма жазылған карточкалар қойылады.Әр үстелдің түсі әр түрлі , соған сәйкес фишкаларда әртүрлі , тапсырманы орындауға 7-10 минут уақыт беріледі.Жүргізуші оқушылардан ретімен тапсырманы сұрап,дұрыс жауапқа фишка беріп отырады. Бір үстелдің тапсырмасын болған соң сағат тілімен айнала отырып барлық үстел тапсырмаларын орындап шығады. Соңында жинаған фишкасына қарай , бағалау парағы бойынша әрбір оқушы бағаланады. Құрал жабдығы:
«Қызыл» үстел тапсырмалары.
«Сары» үстел тапсырмалары.
«Жасыл» үстел тапсырмалары.
«Көк » үстел тапсырмалары.
Жауап парақтары «Қызыл» үстел жауаптары №1 А) C H 3– C H2 - C H – C H2 – C H2 – C H2– CH3 / C2 H5 C H3 / Б) C H3 - C – C H2 – C H2 - C H2- C H3 / C H3 №2
/ /
C H3 C2 H5 Б) C H3 – C H2 – C H – C H2– C H – C H2 – C H3 / / C H3 C2 H5 №3 C H3 / А) C H3 – C H2 - C – C H2 – C H3 / C H3 Б) C H3 – C H –C H2 – C H2 – C H3 /
C H3 №4 А) C H3 – C H – C H – C H2 – C H2 – C H3 / /
C3 H7 C4 H9 Б) C H3 – C H – C H2 – C H – C H2 – C H3 / / C2 H5 C2 H5 №5 C4 H9 / А) C H3 – C H2 – C – C H2 – C H3 / C4 H9 C6 H13 / Б) C H3 – C H2- C H2 – C H – C – C H2 – C H2 – C H3 / / C2 H5 C6 H13 №6 C H2 / \ А) H2 C C H2 \ / H2 C C H2 \ / C H2 C5 H11 C6 H13 / /
Б) C H3 – C – C H – C H2 – C H2 – C H3 / C5 H11 «Сары» үстел тапсырмалары жауаптары №1
Б) метилциклопентан
Б) этилциклобутан №3
Б) 2,2 бутиламилбутан №4
Б) циклобутан №5
Б) 2 этилпентан №6
Б) 2,2 дибутилбутан «Жасыл » үстел жауаптары.
14n = 140 n=10 C10 H22 декан №2 А) H – 26 C12 H26 б) Мг=112 C15 H32 №3 А) C16 H34 б) C9 H20 нонан №4 А) C13 H28 б) Мг =114 C8 H18 октан №5
№6
«Көк» үстел жауаптары. №1
Б) C H4 + CL2 C H3 CL + HCL хг =202 *71 =284г CL2 71г 50,5г 50,5
50.5
36 г х л Б) C3 H8 3C +4 H2 х=36*89,6л =18,53л 174 г 4 * 22,4 л 174г №3 Б) m = V *P = 22.4 = 58г МФ = Cx :Hy =82.8 : 17.2 = 6.9 : 17.2 =1:2.5 12 1 6.9 6.9 4 еселейміз Мг(С4 Н10) = 12*4+10=58г
28г t0 C H2 Б) С H3 - C H2 – C H3 H2 C C H2 +H2 44г 42г
X = 28*42 =26,72г 44
18г Хл Б) 2С2 Н6 +7О2 4С О2 + 6Н2 О Х= 18*96 =28,8 л 2*30г 4*22,4л 60
Б) C5 H12 C5 H10 +H2 Х =72*40=41,14 л 72г 70г 70 3.Ортақ бағаларын шығару 4.Үйге тапсырма. 2,1 – 2,5 тарауды қайталау. Тест және зачетқа дайындалу. №7 сабақ жүктеу/скачать 0,8 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|