Научная библиотек
) Ултаралык шиележстерд! халыктын миграциялануы, кеилп-кону- лары да кушейте тусед 1
жүктеу/скачать 14,83 Mb. Pdf көрінісі
|
bsattarov t dkenov m leumettanu
| 4
) Ултаралык шиележстерд! халыктын миграциялануы, кеилп-кону- лары да кушейте тусед 1 . Себеб» тыгыэ отырган елдш ортасына боскын- дардын сыналап К 1 ру 1 Т 1 рл 1 к кездершщ аукымын тарылткандыктан кун- кер1с камын ойлаган боскындар мен ж ер гш кп халыктын арасында шиелешстщ тагы бхр тур» орбит. Оны ултаралык шиележстер дейм!з. Улттык шиележстердщ ушыгуы мемлекетаралык денгейге жеткенде тым аскынып, шектен шыгып кетедк Мундай жагдайда тек ездершщ ка- ракан басынын мудделерш 1ске асыруды коздеген кейбф саясаткерлер онсыз да тутанып турган отка май куя туседг Олардын бул максатын тусшбеген халык шиележстщ ершуше вздер! белсене араласады да, нэтижеинде сонын зардаптарын ездер! тартады Ултаралык шиележстер кебжесе тарихи тургыда кал ыптаскан халык тардын емф суру денгейшщ курт темендеу 1 мен де сипатгалады. Себеб! шепне жете кордаланган, тамырланган мундай жагдай халыктын нара- зылыгын тудырып, содан барып олар ез кукыгы ушш эдшетп куреске шыгады. Калай дегенмен де, кашан болмасын барша улттардын, бук 1 л халык тын мун-муктаждарын, мудделерш саралап орындаудын жолдарын карас- тыру керек. 6з мудцесш, б>р езшщ гана баюын максат туткзн жеке тулга- лар мен ултшылдар немесе шовинисток топтар шиележсп ушыктырмаса, токтата алмайды. Сонымен б!рге ултаралык шиележстерд1 демократиялык тэалдермен шешуге умтылу керек. Бул жерде этнос элеуметтануынын ез релш мулт1кс!з аткаруына мумкшдт бар. Кепултты когамнын ултаралык шиележстерд! дер кез!нде кере 6 ту\ жэне оны ербггпей, еркениегп тэс1лдерд1 колдану аркылы шешуге кабшетшик керсету! — бул онын азаматтык кемелше келгендт мен демо- кратизмнщ, калыптаскандыгынын айгагы. Бул кукыктык мемлекет кыз- метшщ манызды саласын курайтын ултаралык катынастарды кукыктык тургыда реттеуде ерекше орын алады. Азаматтык когамды жан-жакты дамыту, саяси жуйеж демократияландыру жэне кукыктык мемлекет куру — казфп жагдайда улт мэселесш еркениегп жолмен шешудщ манызды 199 элеуметпк алгышарттары болып саналады. Сондыктан да халы к мейл1 копултты мемлекетте болсын, эйтеу1р, достыкга, бейбйшшкте емф суруге ТИ1С*. Ултаралык шиележстерден аддын ала сактану жэне оларды жою механизмдерше: — алдын ала болжам жасау; Бул ретте жагдайды бшу шиелешс теш - жетшгенге деШн кажетп шараларды кабылдауга мумюндж беред1; — узак дайындалуды жэне аса мол шыгын жумсауды талап етпейтш уйымдык-саяси жэне тусщщру жумыстарьш журпзу аркылы аса етюр мэселелерд! жедел шешу; — бейтарап жактын катысуымен карама-карсы турган. баска пигыл- дагы жактармен диалог, келкхоз процесш журпзу; — экономикалык, саяси, эюмшшк-кукыктык жазалау шараларын, когамдык тэрпггп коргау органдарынын куш!н колдану; — шиелен 1 ст 1 бэсендету мен мэселеш конституциялык жолмен шешу ушш кукыктык, экономикалык, элеуметпк, мэдени алгышарттар жасау; — шиелешстердщ алдын алуга мурындык болатын жэне бейб1тшш1к орната алатын пайдалы, керекп мемлекетпк, когамдык, гылыми-зерттеу институттарын, «уш!нш1 сот* пен арбитраж институттарын, вк1метт|к емес уйымдарды курып, олардын жумыстарын уйымдастыру; — ултаралык шиелешстердщ барлык турлерш токтату ушш, елеу- метт1К-экономикалык фактордын рвл1н ескерт, экономикалык, шаруа- шылык байланыстарды сактаудын немесе калпына келпруд1н жолдарын табу. Сонымен б1рге нарыктык катынастарды, кооперацияны дамытудын, б1рлескен кэсшорындарды салудын жэне т.с.с. вркендетуддн алатын орны да ерекше; — рухани ынтымактастыктын инфракурыл ымын куру, туризмд!, спорт- ты жэне т.с.с. дамыту жатады. Ултаралык катынастарды ныгайтуда отбасы манызды рол аткарады. Отбасы мен неке арнайы каралатын элеуметтану теориясынын непзп м э с е л е л е р 1 Н 1 Н катарына жатады. 1 Эбсаттаров Р. Б. КСРО-нын куйреу 1 жэне егсмен Ка 1 а кетан / / А к» кат. 2001 № 11. 17-6. 200 тогызыншы т а к ы р ы п ОТБАСЫ ЖЭНЕ НЕКЕ ЭЛЕУМЕТТАНУЫ Отбасы жене неке елеуметтануынын адамнын пршшк ерекептн формасы ретшде отбасынын ем1р суру|, дамуы мен езгерушщ 1 ШК 1 жене сырткы факторларынын жуйесш, сонымен катар онын курылымын жене когамдагы елеуметпк функцияларын карастыруды камтиды. Отбасы жене неке елеуметтануында елеуметпк катынас ренндеп неке жене осы катынастын непз1 болып саналатын ер! тарихи белгш б 1 р уйым- даскан ерекшел1кп елеуметпк жуйе ренндеп отбасы арасында кайсыб!р айырмашылыктар калыптаскан. Осыдан келт, неке едетте ейел мен ер- кекин арасындагы тарихи езгер 1 ске тусенн катынастардын елеуметпк формасы репнде пайымдалады. Ал отбасын тарихи белгш б«р уйымлык- ты менгерген шагын елеуметпк топ репнде жене б|р меэетте ерекше елеуметпк институт репнде карастыру аныкталган. Отбасына деген елеуметпк кажеттшк ен алдымен когамнын халыкты физикалык жене рухани жагынан удайы внд!ру муктаждыгынан туындаган. Отбасындагы кешбасшылык, оны аныктаудын елшем-б|рл1ктер|, отбасынын когам алдында аткаратын мждеттер!, некеге отыру мен ажырасудын уеждер! улкен зерттеуд! тудырып келе жаткан меселелердж катарына жатады. 1. Отбасы елеуметтануынын пет мен онын функциялары. Некенщ мотивтер! жене ажырасудын себептер! Отбасы — ежелден калыптасып кана койган жок, сонымен б|рге когам нын елеуметпк курылымынын непзп элементтержщ б1рже айналды. Отбасы ерл1-зайыптылардын арасындагы, ата-ана мен балалар арасын дагы, баска да туыстык турпаттагы карым-катынастарды непздей оты- рып, ешнрпш куиггер мен ещйрюпк катынастардын дамуына орай когам- мен, мемлекетпен тыгыз органикалык байланыста болады. Огбасында пайда болып, туракты орныккан елеуметак жагдайды са раптау, онын мен-мазмунын ашу, сонымен б!рге сол ортадагы еке мен шешенж, олардын урпактарынын алатын орнын, рел ж, отбасынын 1шю курылысын, аткаратын функциясын жене т.б. зерттеу елеуметтану гылы- мынын алга кояр аса манызды талаптары. Отбасы — белгш б»р елеуметпк нормалар, санкциялар, мшез-кулык (журю-турыс), кукык жене М1ндеттер улплер!мен, ерл1-зайыптылар, ата- аналар мен балалар арасындагы карым-катынастарды реттеуш ш кпен сипатталатын елеуметпк институт болып табылады. жүктеу/скачать 14,83 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|