Сонымен катар отбасы — некеге немесе каны б 1

Сонымен катар отбасы — некеге немесе каны б
1
р туыстыкка непз- 
делген, ал онын мушелерх турмыстын ортактыгымен, езара жауап- 
кершшкпен жэне езара кемек керсетумен байланыскан шагын топ. Неке 
отбасындагы катынастарды калыптастырушы болып саналады.
Некенщ манызды принциптер1 бар. Олардын катарына жар тандау 
ерю ндт, суйкшеншшк, езара сыйластык, т.б. жатады.
К,огам некел1к байланыстардын ныгаюына, отбасынын турактылыгына 
муддел1. Мемлекет отбасына езшщ отбасы жэне неке туралы зандарымен 
ыкпал епп, отбасы мушелёршщ б1р-б!р1мен жэне олардын когаммен, 
мемлекетпен карым-катынастарын реттеп отырады.
Отбасы кептеген когамдык гылымдардыц: элеуметтанудын, эконо- 
миканын, кукыктанудын, этнографиянын, психологияньщ, педагогика- 
нын, саясаттанудын жэне демографиянын зерттеу объекпа болып са­
налады. Олардын эркайсысы ез пэндершщ ерекшелжтерше орай отба­
сынын ем1р суру1 мен дамуынын ерекше жактарын жете зерттеп карас­
тырады. Мысалы, элеуметтану отбасына талдау жасаганда ен алдымен оны 
некенщ непзшде курылган жэне белгш 6Ёр элеуметпк кызметтерд! атк- 
арушы элеуметок институт ретшде карастырады, сейтш некенщ турак­
ты немесе тураксыздыгыньщ себептерш жэне отбасын ныгайтудьщ жол­
дарын зерттеуге кешл аударады. Осыдан келш элеумегпк институт пен 
шагын элеуметпк топтын белплерш ез тещрепне жинактаган отбасы­
нын пайда болуы, онын ем!р суру! мен дамуы зандылыктарьш зерттейтш 
элеуметтанудын тагы б|р саласы — отбасы элеуметтануы калыптасты.
Отбасы элеуметтануы ею багытта дамып келед1. Онын б1ршпл багы- 
ты бойынша отбасынын тарихы зерттелед1, онын шыгуынын элеуметок 
зандылыктары талданады. Екщщ багыт элеумегпк институт ретшдеп 
(отбасы мен когамнын езара эрекетш талдау) каз1рп отбасынын калпын 
жэне шагын элеуметок топ ретшдеп (отбасы 1нпндеп катынастарды зерт­
теу) жагдайын зерттейдь
Элеуметок институт тургысынан отбасыны карастырганда неке-от- 
басы катынастары саласындагы когамдык сананын калыптасуына, эртурл1 
жагдайдагы халыктын кайсыбф топтарынын отбасылык тэртЩще жал- 
пылама сипаттама беруге, отбасынын непзп М1ндеттерш жузеге асыру 
тшмдшйне жэне т.б. баса назар аударылады.
Отбасын шагын элеуметпк топ ретшде зерттегенде кдзфп отбасы­
нын даму кезендерщщ, курылымдарынын жэне аткаратын кыз-меттершш 
калыптасу жагдайлары, эке-шеше мен олардын урпагынын арасындагы 
езара карым-катынас, отбасындагы мхндеттерд1 эркхмге белу, ажыра- 
судын себептер! мен мотивтерд жэне т.б. осындай мэселелер карасты- 
рылады.
202

Элеуметтану отбасынын функцияларына, отбасы саласындагы келен- 
013 кубылыстарга (ажырасу санынын артуы, кептеген отбасыларынын 
дуниеге б
1
р гана нересте екелуге багыт устануы, жалгыз бастылардын 
санынын есу1, т.б.) талдау жасауга да улкен кевдл аударады.
Элеуметпк тургыдан алганда отбасы белгш б1р локалдык курылымы 
жене аткаратын элеуметпк кызметтерщщ ерекшел
1
ктер
1
аркылы сипат- 
талады.
Отбасынын локалдануы — бул тек туыстык карым-катынастармен 
шектелш калмай, туыстардын бгрлесе ем
1
р суретшдшн де мойындайды, 
сондыктан олардын турмысында ортак элементтердщ болуы, отбасы му- 
шелершщ экономикалык езара кемек керсету1 унем
1
ушырасып турады. 
Бул тургыдан алганда отбасын когамнын экономикалык уясы ретшде 
карастыруга болады.
Отбасынын курылымы — бул онын непзп элементтершщ тутастыгын 
камтамасыз ету тесш болып саналады. Отбасынын курылымы мен терпб
1
, 
омхр салты, дестур
1
, езге отбасыларымен жене когаммен езара карым- 
катЬшастары б
1
р-б
1
р
1
мен тыгыз байланысты екеш рас.
Отбасылары когамдык баска да институттар гспетп белгш б1р функ- 
циялар аткарады. Отбасынын функциясы деген1М13 онын белгш б!р елеу- 
метпк салдары бар кызмет
1
. Озге институттардьщ аткаратьш мшдеттершен 
муны жеке-дара бел1п керсету ушш отбасы кызметш ерекшел
1
кп жене 
ерекшел1кс13 деп ажыратады. Отбасынын ерекшел
1
кт
1
кызметтер
1
оныц 
отбасылык мешНен ке л т шыгады жене когамдык кубылыс репнде отба­
сынын ерекшел1ктерш бейнелейд1, ал ерекшел1кс13 кызметтер белпл1 бЁр 
тарихи жагдайга орай ержсгзден немесе бешмделуден туындайтын отба­
сынын М
1
ндеттер
1
‘. Отбасыньщ ерекшелйстт кызметтер1не:
— халыктын удайы ес
1
п-ену
1
, ягни дуниеге нересте екелу;
— балаларды асырап, сактау (экзистенциалды);
— балаларды тербиелеу (елеуметтенд1ру) жатады.
Бул кызметтер когамнын ер деуарде езгер
1
стерге тусу1не карамастан 
отбасыньщ ертеден келе жаткан м
1
ндеттер
1
болып саналады.
Отбасынын ерекшел1кс13 кызметтер! жеке менш1кт1н жинакталып 
корлануы мен оган ие болу жешндеп статусты, енд[р
1
с пен тутынуды, уй 
шаруашылыгын ж урпзу мен демалуды уйымдастыруды, отбасы му- 
шелер
1
нщ денсаулыгы мен амандыгына камкорлык, микроахуал жасау- 
ды камтиды. Бул кызметтерд1н бер! отбасы мен когам арасындагы байла- 
ныстьщ тарихи сипатын керсетед!, отбасындагы нерестенщ дуниеге келу
1
, 
онын кут1М1 мен тербиес!Н1Ц калай журет1НД1П назардан тыс калмайды.
1 
ХарчевА. Г.
Быт и семья в социалистическом обществе. Л., 1968. С. 16.

жүктеу/скачать 14,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: