Научная библиотек

меток процестер калыптасады. Ею индивидтщ езара ерекетш П. Сорокин 
карапайым елеуметпк кубылыс ретщде сипаттайды. Бф индивидтщ пси- 
хикалык есерленушшп немесе сырткы эсерлердеп озгер1стер келеа б|р 
индивидтщ есерленушшп жене сырткы есерлер аркылы пайда болады. 
Мундай озара ерекетп Сорокин «елеуметпк клеткалар» деп атаган, сол 
клеткалардан барлык калган жецш жене к у рдел! когамдык кубылыстар 
калыптасады.
П. Сорокин жогарыда аталган шыгармаларында «курдел! елеуметпк 
агрегаттарды*, алуан турл! елеуметпк топтарды, олардын курылымдарын 
жене озара ерекетш зерттейдг Ол елеуметпк топтарды топтастырудын 
б!ржакты жене кепжакты критерийлерш усынды. Осы критерийлерге 
сойкес элеуметпк топтар б>р гана белпамен, айталык, тш, аумак, жыны­
сы немесе кептеген белплерше карай болшедь Кептеген белгшерше орай 
таптар, улттар жене баска да курдел!, еаресе елеуметок б1ртект1 топтар 
белшдг
Когамнын б1ртект1 емеспп, онынтурл! елеуметпк топтарга объективпк 
бол1ну| П. Сорокиннщ елеуметпк стратификация жэне елеуметпк мо- 
бильд1К теорияларынан кершгс тапты. Бул теориялар бойынша букш когам 
ер турл! кабаттарга — страттарга белшед!, олар оз арасында табыс ден- 
гейлерше, кызмет турлерше, саяси кезкарастарга, медени багдарларына 
жене т.б. карай езгешеленедг Элеуметок стратификациянын непзп фор- 
маларына П. Сорокин экономикалык, саяси жагдайды жене кеабшпкт! 
жаткызган. Онын шюрше Караганда, елеуметпк стратификация когам­
нын табиги жене едеттеп жагдайы. Ол когамда орын алып отырган когам­
дык енбек болш ю , мулж те н а зд т, турл1 саяси багдарлар жоне тагы 
баскаларымен объективт! турде камтамасыз етшедк
Озшщ мамандыгын немесе кызмет турш, экономикалык жагдайын 
немесе саяси кезкарастарын езгерткен кезде адам елеуметок топтын 
б^ршен еюнилане етедь Бул процесс елеуметок мобильдж деген атка ие 
болды. П. Сорокин елеуметок мобильдйсп горизонтальды жене верти- 
кальды деп ажыратады.
Горизонтальды мобильдж адамнын элеуметок топтын б
1
ршен келе- 
асш е отуш бшдфед1, елеуметок стратификациянын езгерюаз децгешнде 
калган адам, айталык, село тургыны кала тургынына ауысса да, бфак онын 
мамандыгы жэне табыс децгей бурынгы калпында калады. Вертикальды 
мобильдж деп адамдардын элеуметок жжтщ б!ршен еюшшсше иерар­
хиялык тэртшпен отуш, мысалы, когамнын теменп Ж1пнен жогаргы- 
сына немесе керипнше, жогаргы жжтен теменп ж ж ке отуш айтады. 
Вертикальды мобильджтщ болуыныц объективт! непз! — кебшесе адам­
дардын экономикалык теназд

жүктеу/скачать 14,83 Mb.

Достарыңызбен бөлісу: