Психологиялық ықпал әдістеріне жетекшілік жасау стилі, жеке үлгі, позитивті қатынастар, ынталандыру, уақытша қызмет алмастыру жатады, сонымен қатар жеке қабылдау, әңгімелесу, психофизилогиялық зерттеу, бақылау сияқты тәсілдер де пайдаланылады.
Әлеуметтік-психологиялық әдістерді қолдануда мынадай талаптар сақталуы
тиіс:
- зерттеу мақсаты нақты және анық болуы керек;
- зерттеу жұмысының бағдарламасы жасалып, міндеттері мен болжамы
көрсетілуі тиіс;
- зерттеудің субъектісі мен объектісі айқын белгіленуі тиіс;
- зерттеудің негізгі және қосымша әдістері алдын ала іріктелуі тиіс;
- зерттеушілер мен зерттелушілер арасында түсініктеме жұмыстарын жүргізу,т.б.
Соңғы жылдары мектепте психологиялық қызметтің қалыптасуымен жаңа басқару әдістері пайда бола бастады. Оқу-тәрбие ақпараттарымен жұмыс жүргізуші қызметкер оларды жинау, өңдеу, сақтау және пайдалану тәсілдерін жақсы білгені жөн. Мектеп басшысы, менеджер өз қызметінде бақылау, анкетті сауалнама жүргізу, тестілеу, нұсқау және әдістемелік материалдармен жұмыс жасау әдістерін белсенді қолдана білуі шарт. Мектеп әкімшілігінің күш-қуаты басқарудың мектепішілік ақпараттық технологиясын нақтылап, тәжірибеге ендіруге жұмсалуы тиіс. Бұл технологиялар басшыларға да, әр мұғалімге де таныс болуы міндетті.
Басқару ұстанымдары басқару заңдылығының нақты көрінісі мен бейнесі ретінде
Педагогикалық менеджмент ұстанымдары
Менеджмент негізінде мектеп басқару қызметінің мазмұны оның ықпал ететін объектісіне қатысты және олар басқару жүйесін құрастыру барысында жүргізілетін қызметтік әрекеттердін объектіге байланысты өзгере алады. Басқару қызметіне сай басқару міндеттері қойылады, бұл жерде басқару қызметі "нені орындау қажет? " деген сұрақтарға жауап берсе, басқару міндеттері оған қоса басқаруды іске асырудың шарттарын қарастырады, ол шарттар бір мерзім аралығында белгілі бір қызметті орындауға бағытталады.
М.С.Каган, Т.И.Шамова зерттеулерінде әрекеттерді менеджмент тарапынан басқарудың төмендегі түрлері көрсетілген:
Құндылықтық-мотивтік: тұлғаны инновациялық әрекеттерге әкелетін өз құндылыктары жүйесі, ынтасы, қажеттіктері, белсенділігі;
Мазмұндық-әдістемелік: оған тұлғалық және кәсіби дамуы арқылы игерілетін инновациялық білімі мен әдіс-тәсілдері;
Рефлексиялық: педагогикалық әрекет барысындағы талдау және нәтижені қорыту. Әрекет барысын, нәтижесін рефлексиялык талдай білу басқарудың жаңа бағыттарының инновациялық әрекеттердің іске асырылу деңгейін бағалауға мүмкіндік береді.
М.М.Поташниктің айтуынша, қазіргі мектептердің демократиялық үрдіске бағыт алуы шын мәнінде демократияның қажеттігін мойындауына байланысты. Бул қажеттік қоғамның интеллектуалдық өрісі кең, ойлау деңгейі жоғары, өз бетімен аса жауапты проблемаларды шешуге қабілетті жаңа адамға сұранысынан туындайтыны белгілі.
Менеджмент негізінде мектеп басқару ұстанымдарын табиғатпен сәйкестік, мәдениетпен сәйкестік, синергетикалық, интеграциялық, шығармашылық-дамытушылық, диалогтык, кері байланыстық және рефлексиялық ұстанымдардан тұрады деп есептейміз.
Табиғатпен сәйкестік ұстанымы. Мектеп басқару арқылы оқушы табиғатына сәйкес төмендегі әдістемелік тәсілдер жүзеге асырылады: мұғалім оқушыны өз тақырыбы бойынша қайшылыққа әкеліп, оны шешудін жолдарын табуды өздеріне ұсынады; қайшылықты практикалық іс-әрекетте көрсетеді; бір сұрақты жан-жақты қамтитын бірнеше жауаптар ұсынады; құбылысты әртүрлі позициядан қарастыруды тапсырады.
Мәдениетпен сәйкестік ұстанымы. Бүгінгі мектептерге қойылып отырған мәдени-гуманитарлық талаптар оқушыларды адамзат құндылықтарын меңгеруге бағытталғандықтан басқаруда мәдениетпен сәйкестік ұстанымын негізге алу арқылы мектепте ұлттық, әлемдік негіздегі білім беру құндылықтары жүзеге асырылады. Басқарудың негізгі нысанасына адам алынып оның мазмұнының ізгілендірілуі, оқушылар, мұғалімдер, ата-аналардың мектеп өміріне белсенді араласуы арқылы ұлттық және адамзаттық құндылықтарды қалыптастыруға қолайлы орта пайда болады.