«Өңдеу өндірісінің техно-химиялық бақылауы»

БІЛІМ ЖӘНЕ ҒЫЛЫМ МИНИСТРЛІГІ

«Ет, сүт және тамақ өнімдерінің технологиясы» кафедрасының

050728 - «Өңдеу өндірісінің технологиясы» мамандығына

«Өңдеу өндірісінің техно-химиялық бақылауы»

пәнінен арналған зертханалық жұмыстарға

Семей-2011

Алғысөз

1. ӘЗІРЛЕНДІ

Әзірлеушілер: Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің «Ет, сүт және тамақ өнімдерінің технологиясы» кафедрасының т.ғ.к., аға оқытушысы Нұрымхан Гүлнұр Несіптайқызы_____________________

Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің «Ет, сүт және тамақ өнімдерінің технологиясы» кафедрасының т.ғ.к., аға оқытушысы қасымов Самат Қайратұлы_____________________

1.09.2011 ж.
2. ТАЛҚЫЛАНДЫ

2.1. Шәкәрім атындағы Семей мемлекеттік университетінің «Ет, сүт және тамақ өнімдерінің технологиясы» кафедрасының мәжілісінде

Хаттама 01.09. 2011ж., №1.
Кафедра менгерушісі ___________ Қ.Ж. Әмірханов
2.2. Инженерлік-Технологиялық факультеттың оқу-әдістемелік кеңесінің мәжілісінде

Хаттама 19.09. 2011 ж., № 1.

Қолдану

1. 
   Қолдану ауданы
   

Бұл тәсіл сырақайнату кәсібінде қолданылмайды.

2. 
   Сілтеме.
   

27668-88 ГОСТ Ұн және кебек. Қабылдау және сынама алу тәсілі.

29143-91 ГОСТ(ИСО 712-85) Бидай және бидай өнімдері ылғалдылығын анықтау (жұмысты қадағалау тәсілі)

3. 
   Анықтау
   

4. 
   Тәсілдің маңызы.
   

5. 
   Реактив
   
   0. 
      Дистелденген су немесе эквивалентті таза су.
      
6. 
   Аппаратура
   
   0. 
      Аппаратура түсіндірмеге сай немесе кез келген басқа эквивалентті аппаратура.
      

0. 
   Сулы монша биіктігі 20 см және диаметрі 15 см , вискозиметр пробиркасы үшін тығын мен ұстағыш, қысқышпен,кондисатормен бу беруді төмендетеді.
   
1. 
   Электрикалық қуаттылығы 600 Вт ысытқыш диаметрі сулы монша диаметрінен аспауы керек.
   
2. 
   Вискозиметр араластырғышы металды өзімен ол екі шектегішпен шектелген стержень және төменгі бөлігінде дөңгелектері бар. Араластырғыш эбониттітөлкеде жатық қозғалады және оның массасы төлкесіз (25,00±0,05)г құруы керек.
   

Патентті ұстайтын адам қабылдауға тиімді шарттарда мүддескен жақтарға лицензияларды беруге дайын екендігін айтты.

Вискозиметр араластырғыщы және дөңгелектермен бірге олардың өлшемдері 1,2 суретте схеме түрінде көрсетілген.

0. 
   Вискозиметриялық прецизионды,цилиндриялық пробиркалар әдійі жасалған шынылар келесі өлшемдері ішкі диаметрі (21,00±0,02) мм сыртқы диаметр (23,80±0,25)мм, ішкі бөліктің биіктігі (220,0±0,3)мм
   
1. 
   Вискозиметриялық пробиркалар үшін резиналық пробиркалар
   
0. 
   Сыйымдылығы (250±0,2) см³ пипетка
   
1. 
   Автоматикалық сигналмен есепші және дұрыс араластыру ырғағын қамтамасыз ететін секундомер.
   
2. 
   Таразы
   
3. 
   Ылғалдылығы 30% аспайтын тартылған өнім үшін балғалы диірмен .
   

1. 
   кесте- бөлшектер өлшемдеріне талаптар
   

0. 
   Тесіктері 800 мкм өлшемдегі сито.
   

7. 
   Сынама алу
   

8. 
   Әдістеме.
   
   0. 
      Сынаманы анықтауға дайындау.
      
      0. 
         Бидай сынамасы
         

Бақылаулы анықтауда 200г бидайды таңдау жіберіледі, бұл жағдайда ұдайы өндіру қорытындысы төмен.

Сынаманы диірменде (7.5 сәйкес) ұсақтайды, қызу немесе тиеуді жібермейді.

Сынаманың соңғы үлесін диірменге құюдан кейін тарту әлі 30-40с жалғасады. Ситодағы кебек бөліктерінің қалдығын 1% мөлшерде келіп түсетін ұсақталған дән есепке қабылданбайды.

Тартылған өнімді мұқият араластырады.

0. 
   Ұн сынамасы
   

9.2 Сынамада ылғалдылықты анықтайды.

Өлшемді таңдау алдында ұндағы немесе тартылған өнімді әдістеме бойынша ылғалдылығын анықтау үшін жазылған 29143 ГОСТ бойынша жасайды.

3. 
   Талдау үшін сынама (өлшем)
   

Өлшем сынама ылғалдығына тәуелді есептеледі.,яғни 25 см³ суды қосқанда құрғақ зат сәйкес жалпы су үнемі ылғалдылығы 15% (масса бойынша) жалпы өлшем массасы 7,00г құрайды.

2. 
   Өте жоғары активті альфа - амилаза үшін өлшем алу керек. 15% ылғалдылықта 9,0г номиналды массаға сәйкес келуі керек. (2 кесте)
   
3. 
   Анықтау
   

Сынаманы талдау үшін вискозиметрдің (7.1.4) пробиркасына орналастырады және температурасы (20±5) °С пипетка көлемі арқылы 25 м³ су қосады. Пробирканы резиналы тығынмен жабады

5. 
   және 20 рет немесе одан да көп біртекті суспензия алғанға дейін араластырады.
   

Вискозиметриялық пробирканы оған орнатылған араластырғышпен бірге қайнап жатқан сулы моншаға пробирка ұстағышының тесіктері арқылы орналастырады.

Пробиркасулы моншаның жалған түбіне тигенде автоматты түрде есептегіш қосылады. Пробирканы және эбонитті төлкені айналып тұрған қысқышпен қадайды.

Вискозиметриялық пробирканың төмен түсіруінен 5с кейін қолмен суспензияны секундта екі араластыру қозғалысының бір қозғалысы төмен және бір қозғалысы жоғары құралады (11.1)

Әрбір араластыру қозғалысында төменгі және жоғары араластырғыш шектегіштері А эбониттті төлке және В төмендеу түбінің төлкенің жоғары бөлігін тиюі қажет, яғни араластыру қозғалысының амплитудасын шектейді.

59 с кейін араластырғышты жоғары тұрғыда тоқтады , яғни төменгі шектегіш эбонитті төлкемен жаналады, ол айналмалы қыстырғышпен қатайтқан. Автоматты есептегішті қосқан кеін тура 60с кейін араластырғышты жібереді (11.2)

Есептегіш дәл сол мезетте автоматты түрде тоқтайды , төменгі жақтың жоғары шектегіш араластырғышы өзінің салмағы әсерінен төмен түсіп эбонитті төлкенің С деңгейіне жетеді.

Жалпы уақыт секундта автоматты есептегіш көрсеткішіне тура

3. 
   анықтау саны
   

1. 
   Сол бір сынама үшін 2 анықтаулар жүргізіледі.
   
9. 
   Қорытындыны өңдеу
   

1. 
   Есептеу әдістемесі.
   

Жалпы уақыт секундта, вискозиметриялық пробирканың сулы моншаға төмен түсірілгеннен мезеттен және дейін бастап араластырғыш щектегіші эбонитті төлкенің жоғары бөлігінің С деңгейіне жеткенде «құлау саны» етіп алынады.

Араластыру уақыты құлау санын қосады.

Талдаудың соңғы қорытындысы орта арифметикалық қорытындысының 2 анықтамасын егер жинақтылық талаптары орындалғанда қабылданды. Алайда 2 жаңа анықтау орындайды.

Ұнды қоспалар құлау санының талаптарынына сай жасау болады, егер құлау

10.2 Жинақтылық.

Маңыздылар арасна ерекшелігі 2 анықтаулар алынған кейін орта маңызы 10 % аспауы керек.

11. Әдістемеге ескертулер

11.1 Араластыру құлау санын анықтауда бастапқы сатыларының бірі болып келеді. Араластырудың дұрыс ырғағын мұқият бақылап отыру қажет практикада әркелкі ырғақ маңызды кемшіліктері қорытындысында себеп болады.

Мұндай түрде алынған қателіктерді азайтуға болады, есептегіш сигналдарын қолданадыяғни дыбыстар арқылы немесе автоматты қондырғыларды қолдану ұсынылады.

2. 
   Автоматты есептегіштің қосылу алдында секундта 2 сигнал араластыру ырғағын санауын жеңілдету үшін араластырғыш қасында уақытты өлшеу үшін микроқосқыш орнатылады.
   
3. 
   Хронометрді қолданғанда оны қосып, араластырғыш өзінің масса әсеріне түскен де және араластырғыштың жоғары шектеуінің төменгі беткейі эбонитті төлкенің жоғары беткейіне жетеді.
   

12. 
    Тәжірибе протоколы.
    

№БИДАЙҒА_ҚОЙЫЛАТЫН_МЕМЛЕКЕТТІК_СТАНДАРТ_1'>2 Тақырып. БИДАЙҒА ҚОЙЫЛАТЫН МЕМЛЕКЕТТІК СТАНДАРТ

(ҚазБОӨӨҒЗИ) Республикалық мемлекеттік қазыналық кәсіпорын ӘЗІРЛЕП ЕНГІЗДІ

Осы стандартты Қазақстан Республикасы Экономика және сауда министрілігінің Стандарттау, метрология және сертификаттау жөніндегі комитетінің рұқсатынсыз ресми басылым ретінде толық немесе жартылай қайталауға, көбейтуге және таратуға болмайды.

Осы стандарт меншіктің барлық нысанындағы субъектілерімен сатылынып алынатын, тағамдық, тағамдық емес мақсаттар үшін өткізілетін және халықаралық сауданың объектісі болып табылатын бидай дәніне тартылады.

Осы стандарт бидай түрлерін, жалпы техникалық талаптарды, халықтың, жануарлардың өмірі мен денсаулығына және қоршаған ортаның қауіпсіздігіне талаптарды, сондай-ақ қабылдаудың, бақылау әдістерін, бидайды тасымалдау мен сақтаудың ережелерін бекітеді.

Стандарт бидайдың сапасын міндетті талаптар 4,5,6,7,8 бөлімдерінде берілген.

Осы стандартта келесі стандарттарға сілтемелер қолданылған:

МСТ 9353-90 Бидай. Дайындау мен жеткізуге талаптар.

МСТ 10840-64 Дән. Табиғи болмысын анықтау әдістері.

МСТ 10940-64 Дән. Түрлік құрамын анықтау әдістері.

МСТ 10967-90 Дән. Иісі мен түсін анықтау әдістері.

МСТ 10987-76 Дән. Жылтырлығын анықтау әдістері.

МСТ 12430-66 Ауыл шаруашылық өнімдері. Карантиндік қарау мен сараптауда сынамаларды сұрыптау әдістері.

МСТ 134967.11-74 Дән. Қаракүйе саңырауқұлақтарының қастауыштарының болуын анықтау әдісі.

МСТ 13496.20-87 Жинақталған тағамдар, жинақталған тағамдарға шикізат. пестицидтердің қалқынды сандарын анықтау әдісі.

МСТ 13586.1-68 Дән Бидайдағы дән маңызының саны мен сапасын анықтау әдістері.

МСТ 13586.3-83 Дән. Қабылдау ережелері және сынамаларды сұрыптау әдістері.

МСТ 13586.4-83 Дән Зиянкестермен зақымдану мен бұзылуын анықтау әдістері.

МСТ 13586.5-93 Дән Ылғалдылығын анықтау әдістері.

МСТ 26927-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Сынапты анықтау әдісі.

МСТ 26930-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Күшәнді анықтау әдісі.

МСТ 26931-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Мысты анықтау әдістері.

МСТ 26932-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Қорғасынды анықтау әдістері.

МСТ 26933-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Кадмийді анықтау әдістері.

МСТ 26934-86 Шикізат және тағамдық өнімдер. Мырыштыі анықтау әдістері.

МСТ 27186-86 Дайындалатын және жеткізілетін дән. Терминдер мен анықтамалар.

МСТ 27676-88 Дән және оны өңделген өнімдері. Құлау санын анықтау әдісі.

МСТ 28666.1-90 Дәнділер және бұршақтылар. Жәндіктермен жасырын зақымдануын анықтау. 1 бөлім. Жалпы ережелер.

МСТ 28666.2-90 Дәнділер және бұршақтылар. Жәндіктермен жасырын зақымдануын анықтау. 2 бөлім. Сынамаларды сұрыптау.

МСТ 28666.3-90 Дәнділер және бұршақтылар. Жәндіктермен жасырын зақымдануын анықтау. 3 бөлім. Бақылау әдісі.

МСТ 28666.4-90 Дәнділер және бұршақтылар. Жәндіктермен жасырын зақымдануын анықтау. 4 бөлім. Жеделдетілген өнімдері.

МСТ 29143-91 Дән және дәнді дақылдар. Ылғалдылығын анықтау (жұмысшы бақылау әдісі).

МСТ 29144-91 Дән және дәнді дақылдар. Ылғалдылығын анықтау (негізгі бақылау әдісі).

МСТ 30483-97 Дән. Армашөптік және дәнді қоспалардың жалпы және фракциялық болуын, ұсақ дәндер мен ірілердің болуын, тасбақандаламен зақымданған бидай дәндерінің болуын, металломагнитті қосындылардың болуын анықтау әдістері.

МСТ 30498-97 Дәнді дақылдар. Құлау санын анықтау.

МСТ Р 51301-99 Тағамдық өнімдер мен азық-түліктік шикізаттар (улы элементтерді (кадмийді, қорғасынды, мысты, мырышты) анықтаудың инверсионды-вольтамперметрикалық әдістері).

3 Анықтамалар

Осы стандартта МСТ 27186 сәйкес терминдер мен анықтамалар қолданылған.

Оларға қосымша осы стандартта келесі терминдер мен анықтамалар бекітілген:

3.1 Араласпалар: Бидайдың толық дәні болып табылмайтын дән сынамасының барлық элементтері.

3.2 Соғылған дәндер: Жатынсперма бөліктері жалаңаштанып бөлшектелген дәндер, бұған ұрығы соғылған дәндер де жатады.

3.3 Семген дәндер: Даму мен пісудің қолайсыз жағдайларының салдарынан толмаған, әжімденген, жеңіл салмақты, нысаны бұзылған дәндер.

3.4. Қысылған дәндер: Механикалық салдар нәтижесінде нысаны бұзылған, жалпайған дәндер.

3.5. Көктеген дәндер: Жай көзбен қарағанда сыртқа шыққан тамырлары мен өскіндер, немесе өскіндердің жұлынып қалғандығы, нысаны өзгергені, өсе бастаудың салдарынан

қабыршақтың түсінің айқын өзгеруі көрінетін дәндер. Көктеген болып қалыптағы жағдайынан ерекшелінетін өскіндегі айқын өзгерістер көрінетін дәндер болып табылады. Бұдан басқа көктеген дәндер көңілге өздері ғана қабылданбайды, ал бірақ төмендетілген сандар (өту саны) түрінде көрінетін а- амилазаның белсенділігіне байланысты қабылданады.

Бидайды ботаникалық , биологиялық белгілері , түс реңктері және жылтырлығы жөнінен 1 кестеде көрсетілген жеті түрге бөледі.

1. 
   кесте
   

5.1 Жұмсақ және қатты бидайлар үшін реттік сыныптары және сыныптар көрсеткіштері 2 кестеде және 3 кестеде берілген.

2 кестенің жалғасы