Қоғамлық-саяси ойдың бастауы және дамуы


Әбу Насыр Мұхаммед ибн Ұзлағ ибн Тархан әл-Фараби –



бет2/25
Дата03.06.2022
өлшемі100,09 Kb.
#145864
1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25
Байланысты:
Қ тарих 11Г 2бөлім

Әбу Насыр Мұхаммед ибн Ұзлағ ибн Тархан әл-Фараби –Шығыстың ұлы ойшылы.

  • Әл-Фараби грек ойшылдары Платон мен Аристотельдің саяси және этикалық көзқарастарына сүйендеді және ежелгі Шығыстың әлеуметтік идеяларын одан әрі жетілдіріп ,қоғам туралы құнды қағидасын ұсынады.

  • Әл-Фарабидің пікірінше ,’’азаматтар өзара көмегі мен бірлігі арқылы бақытты, ізгі өмірге қол жеткізеді’’.

  • Белгілі түрік ақыны және ойшылы Жүсіп Баласағұнидің есімін әлемге танытқан ‘’Құтадғу білік’’ дастаны болды.

  • Ойшылдың пікірінше,ел басқаруда білімнің күш-құдіреті зор.

  • Ж.Баласағұни Құтты білік еңбегінде мінсіз әдәл заң ережелереге сүйенген ізгі,кемел қоғам үлгісін ұсынады.

  • Оның пікірінше,’’ адам өмірге- қонақ,дүние қызығымен тән тілегі жетегінде кетпей ,Алланы сүю,ізгілікке жету,білімге ұмтылу керек.Ол: ‘’кісі мәңгі болмас,қалар оның жақсы аты’’-деп жазады

  • Қарахан әулетінің билеушісі Сатық Боғра ханның ұрпағы Махмұт Қашғари ‘’Диуани лұғат –ат –түрік ‘’ еңбегін жазды.

  • Алғашқы болып сол дәуірдегі түркі тілдерінің граматикасын жасады.Бұл кітапта сол дәуірде өмір сүрген тайларының тұрмыс-тіршілігі жайында көптеген мәләметтер қамтылған.

  • Қашғари түркі тілі әлемдегі ең таза тілдердің бірі деп есептейді:’’Мен- түркі боламын’’,түркі тілі –‘’ең ашық-айқын әрі тура - түзу тіл’’.Ғұлама таза тіл деп өзге тілдердің ықпалында кетпеген тілдерді айтады.

  • Ол замандастарын өздігінен жетілуге шақырады:’’Ізгілікке талпыг,өркөкірек болма’’.Түркі сөздер жинағы туралы өзі:’’Бұл кітап ұрпақтан ұрпаққа халықтық мұраны қаз- қалпында жеткізу мақсатымен қиянға қанат қағып,мәңілік өмірге бір жола жолдама алды’’-деп жазды.

  • Белгілі сопылық ақын Қожа Ахмет Ясауи еңбектерін түркі әдеби тілінде жазды.Ясауи ілімі тек Түркістанада емес , сонымен қатар Муараннахр,Хорасан,Еділ бойы,Әзірбайжан,Анадолыға дейін жетті.Қожа Ахмет Ясауидің басты еңбекі ‘’Диуани хикмет’’ ислам қағидаларын түркілер дүниетанымы мен байланыстырды .Кітап түркі тілінің қыпшақ диалектісінде жазылған

  • Ақын хикметтерінде о дүниедегі бақилық жайында :’’Дүние менікі дегендер- жаһан малын алғандар,пара алғана әкімдер -арамдықпен жүргендер,алтан тақта отырсада,топырақ астына түседі ,сенген құлдар -адалдар,садақамен тұрады’’, -деп жазды.





    Достарыңызбен бөлісу:
  • 1   2   3   4   5   6   7   8   9   ...   25




    ©engime.org 2024
    әкімшілігінің қараңыз

        Басты бет