Есетова М.О. (Актобе)
По определению, "проект" - это совокупность определенных действий, документов, предварительных текстов, замысел для создания реального объекта, предмета, создания разного рода теоретического продукта. Это всегда творческая деятельность.Проект ценен тем, что в ходе его выполнения школьники учатся самостоятельно приобретать знания, получают опыт познавательной и учебной деятельности. Если ученик получит в школе исследовательские навыки ориентирования в потоке информации, научится анализировать ее, обобщать, видеть тенденцию, сопоставлять факты, делать выводы и заключения, то он в силу более высокого образовательного уровня легче будет адаптироваться в дальнейшей жизни, правильно выберет будущую профессию, будет жить творческой жизнью. Необходимость технологии - это объективное требование, и поэтому, как правило, каждый учитель со временем её вырабатывает. И здесь можно пойти двумя путями:
1) создать собственную технологию;
2) перенять то, что открыто другими.
Проектный метод впервые был сформулирован и подробно описан американским педагогом Уильямом Килпатриком в первой четверти XX века. Килпатрик был приверженцем философских концепций Джона Дьюи, который исходил из того, что роль детства не ограничивается подготовкой к будущей взрослой жизни. Детство само по себе - полноценный период человеческого бытия. А это означает, что образование должно давать не только знания, которые понадобятся в будущем взрослому, но также знания, умения и навыки, способные уже сегодня помочь ребёнку в решении его насущных жизненных проблем. Иными словами, школа - это не место подготовки будущих взрослых, а место, где ребёнок живёт и учится жить в сложном окружающем мире, работать и общаться с другими людьми, и, в том числе, приобретать необходимые знания. Чтобы добиться этого, обучение должно ориентироваться на интересы и потребности учеников и основываться на личном опыте ребёнка.
Цель проектного обучения состоит в том, чтобы создать условия, при которых обучающиеся:
1) самостоятельно и охотно приобретают недостающие знания из разных источников;
2) учатся пользоваться приобретенными знаниями для решения познавательных и практических задач;
3) приобретают коммуникативные умения, работая в группах;
4) развивают у себя исследовательские умения (умения выявления проблем, сбора информации, наблюдения, проведения эксперимента, анализа, построения гипотез, обобщения);
5) развивают системное мышление.
Основные требования к использованию проектной деятельности:
1. Наличие значимой в исследовательском, творческом плане проблемы или задачи, требующей поиска для ее решения.
2. Проблема, затронутая в работе, должна быть, как правило, оригинальной (если проблема не оригинальна, то должно быть оригинальным ее решение).
3. В основе деятельности должна быть самостоятельная (индивидуальная, парная, групповая) работа учащихся.
4. Использование исследовательских методов.
5. Выполненная работа должна демонстрировать глубину знания автором (авторами) избранной области исследования.
6. Работа должна соответствовать установленным формальным критериям, должна демонстрировать наличие теоретических (практических) достижений автора (авторов).
Применение метода проектов на уроках русского языка и литературы, в первую очередь, имеет следующую цель - повышение практической, навыкообразующей направленности содержания. При этом приоритет отдается активным, интерактивным, игровым, лабораторным методам, исследовательской деятельности, методам творческого самовыражения. Создание проблемно-мотивационной среды на уроке осуществляется разными формами: беседой, дискуссией, "мозговым штурмом", самостоятельной работой, организацией "круглого стола", консультацией, семинаром, лабораторной, групповой работой, ролевыми играми. Для решения возникшей проблемы учащиеся должны будут найти в семейных альбомах самую старую (или самую интересную, на их взгляд) фотографию, рассказать не только о том, где и когда она была сделана, но и узнать у родителей или бабушек и дедушек о людях, изображенных на ней, их судьбах и тем самым прийти к выводу о том, как история нашей страны, народа отразилась в судьбах их предков, какой вклад внесли они в историю своего народа. Подобная работа, во-первых, сближает старшее и младшее поколения, воспитывает и в тех, и в других взаимное уважение, во-вторых, пробуждает у обучающихся интерес к образу жизни предшествующих поколений, что в конечном итоге несколько снимает напряженность в разрешении вечной проблемы "отцов" и "детей".
Кроме этого, в ходе подготовки проекта закладываются умения сбора и систематизации информации, что способствует формированию и развитию информационной и коммуникативной компетенций.
Важен также и познавательный аспект, т.к. учащиеся, рассматривая старые фотографии, попытаются узнать, где и когда была сделана фотография, опишут костюмы начала и середины 20 века, что способствует развитию интереса к прошедшей эпохе, образу жизни людей.
Конечно, примерно треть обучаемых хотят учиться, но хотят делать это в знакомой им манере, они умеют учиться, но предпочитают это делать с помощью известных им средств и способов. Такая позиция обучающихся вполне объяснима, т. е. они субъективно трактуют эффективность обучения через безопасность, они хотят предсказуемости учебных действий. Познавательная мотивация в этом случае бывает высокой.
В современных условиях преподаватель должен сделать все возможное, чтобы ученик испытал радость от приложенных усилий, пережил успех достижения цели. Ученик же, получая теоретически обоснованные способы действий, знания, может самостоятельно вырабатывать подобные способы действий в незнакомых ситуациях или новые способы при решении поставленных проблем. Именно этому способствует метод проекта.
Основные требования к использованию метода проектов можно определить тремя вопросами:
зачем?
для чего (кого)?
как?
Первое требование - это наличие либо субъективно, либо социально значимой для ученика проблемы. Очень важный момент, что при использовании метода проектов проблема не предлагается ученикам в готовом виде, как это часто бывает в проблемных методах, а с помощью различных приемов, средств наглядности учащиеся подводятся к самостоятельной формулировке проблемы и гипотез её решения. Формулировка проблемы - это и есть ответ на вопрос "зачем?".
Второе требование: необходима практическая, теоретическая или познавательная значимость предполагаемых результатов, т.е. ученик должен осознавать, где и как он может применить полученные знания, какой продукт проекта будет его логическим завершением.
Соотношение проблемы и практической реализации её решения и делает метод проектов столь привлекательным для системы образования.
Третья важная характеристика метода проектов - его самостоятельность, которая определяется, с одной стороны, имеющейся возможностью проявить свои способности, самостоятельно выбрать пути решения задачи, с другой стороны, личностной мотивацией выполнения проекта.
Каждый новый проект не только опирается на опыт работы учащихся над предыдущим проектом, на сформированные навыки, но и способствует приращению новых знаний и умений.
Таким образом, разработка проекта - это путь к саморазвитию личности через осознание собственных потребностей, через самореализацию в предметной деятельности. Среди современных педагогических технологий в последние годы проектная деятельность учащихся приобретает все большую популярность, т.к. она
Личностно ориентирована;
Характеризуется возрастанием интереса и вовлеченности в работу по мере ее выполнения;
Позволяет реализовывать педагогические цели на всех этапах;
Позволяет учиться на собственном опыте, на реализации конкретного дела;
Приносит удовлетворение ученикам, видящим продукт собственного труда.
В качестве заключения заметим, что невозможно заставить человека творить. Как писал фантаст А.Азимов в своем замечательном рассказе "Профессия", человек сам должен прийти к желанию искать, пробовать и ошибаться. И только тот, кто готов отстаивать свое право творить, способен на настоящее творчество, задача же учителей русского языка - мотивировать учащихся на это творчество, помочь им делать свои маленькие, а может, (кто знает?) и большие открытия.
Литература
Альбеткова Р.И. Игра на уроках словесности в 7 классе [Текст] / Русская словесность, 2000, № 4, С.67 - 71.
Басова Н.В. Педагогика и практическая психология [Текст] / Н.В. Басова. - Ростов-на-Дону, 1999, С.111-115.
Бедерханова В.П. Педагогическое проектирование в инновационной деятельности [Текст]: Учебное пособие /В.П.Бедерханова, Б.П. Бондарев. - Краснодар, 2000. - 54 с.
Бондаревская Е.В. Теория и практика личностно-ориентированного образования [ Текст]. - Ростов-на-Дону, 2000. - 352 с.
Гин А. Приемы педагогической техники [Текст] / "Вита - Пресс". - М., 1999.- 125 с.
Кульневич С.В. Совсем необычный урок. Практическое пособие [Текст] / С.В.Кульневич, Т.П. Лакоценина.- Ростов-на-Дону, 2001, - 160 с.
Шоган В.В. Модульная организация педагогической практики [Текст] / В.В. Шоган, Н.Н. Мкртчян, О.В. Третьякова. - Ростов - на - Дону, 2000, - 175 с.
Якиманская И.С. Технология личностно - ориентированного образования [Текст] // Журнал "Директор школы". - 2000. - № 7. - 145 с
ПЕДАГОГИКАЛЫҚ ШЕБЕРЛІКТІ АРТТЫРУ ЖОЛДАРЫ
Жайыл К. (Қызылорда)
Елбасы әлеуметтік-экономикалық жаңғыртудың 10 бағыты бойынша нақты міндеттер қойды.Соның ішінде «Қазақстанда адами капиталдың сапалы өсуі» бағытында еліміздің білім беру саласындағы атқарылуға тиісті іс-шараларды таразылап,оларды атап өтті.Әсіресе оқу үдерісіне қазіргі заманғы әдістемелер мен технологияларды енгізу айрықша атап айтылды.
Қазіргі таңдағы білім саласында, жүргізіліп жатқан реформаның басты мақсаты – ой-өрісі жаңашыл, шығармашылық деңгейде қызмет ете алатын, дүние - танымы жоғары, білімдік бәсекеге қабілетті жан - жақты қалыптасқан жеке тұлға тәрбиелеу.
Атақты педагог,ғалым В.А.Сухомленский «Мұғалімдік мамандық-бұл адамтану,шым-шытырығы мол рухани жан дүниесіне үңіле білу. Педагогикалық шеберлік пен педагогикалық өнер-ол даналықты жүрекпен ұға білу болып табылады» деп ұзтаздық өнрге ерекше баға берген. Жас жеткіншектер үшін мұғалімнің атқаратын міндеті зор. Ең қарапайым қағида егер оқушы сені бар зейінімен тыңдасын десең:
1.Сырт келбеттің жинақы,тартымды болуы.
2.Сөйлеу шеберлігі,шешендік қабілеті,дауыс ырғағы.
3.Әртістік қабілеті және әдептілігі мен төзімділігі болу керек.« Оқу инемен құдық қазғандай» немесе «Ұстаздық еткен жалықпас үйретуден балаға »және «Ұстаз болу жүректің батырлығы, Ұстаз болу жүректің ақындығы» деген өлең жолдары мен мақал-мәтелдердің өзі ақ ұстаз жолы өте ауыр, жауапкершілігі мол,үнемі ізденісте болуды қажет ететін мамандық екенін айтып тұрғандай. Кез-келген ата-ана өз баласын басқа балалардан кем санамайды және кез-келген кішкентай бала құрбы құрдастарынан қалғысы келмейді. Оқу мен тәрбие саласындағы мұғалімнің алдында тұрған маңызды міндет-алдында отырған кез-келген баладан талабы таудай,дарынды жеке тұлға қалыптастыру. Ал еш нәрсеге бейімділігі жоқ,қабілетсіз бала болмайтыны педагогикада да дәлелденген.
Шәкәрім атамыз айтқандай «Адамның жақсы өмір сүруіне үш сапа негіз бола алады. Олар барлығынан басым болатын:адал еңбек, мінсіз ақыл,таза жүрек.» Бұл сапалар адам бойында болу үшін балаға құрсақтан бастап тәрбие керек, мұны қазақ халқы өте жаксы білген.
Білімді,дарынды, талантты оқушыны қалыптастыру бағытындағы білім беру мәселесі мемлекетіміздің басты назарында екенін жақсы білеміз. Білім мен ғылымның Қазақстан дамуына оңтайлы әсер етуі үшін дүниежүзілік кеңістігіне ену, білім беруді демократияландыру, оқыту жүйесін заман талабына сай үйлестіре алу міндеті туындап, білімге, бүкіл оқу - әдістемелік жүйеге жаңа талаптар қойылуда. Қай кезеңде, қай заманда болмасын қоғамдағы басты тұлға мұғалім десек, білімі мен білігі өзге ел азаматарынан кем түспейтін,солармен иық тірестіре алатын, алған білім мен тәрбиесін туған еліне, адамзат игілігіне жұмсай алатын қазақтың ой - танымының иесі, саналы азаматты жетілдіруге үлес қосатын ана тілін оқыту процесі, оны ұйымдастырушы мұғалімге жауапты міндет жүктеледі.
Оқулықтың жаңа болуы, киген кимінің әдемі болуы немесе мұғалімнің шеберлігі де кейде оқушының сауатты болуына кепілдік бере аламайды, себебі әр оөушы әр түрлі қабылдайды және оқушының адам ретінде қалыптасуы өз белсенділігі арқылы жүзеге асады. Мысалы бала білімді, асқан дарынды, өнертапқыш болды делік. Ол осы білімін жақсылыққа немесе жамандыққа да арнауы әбден мүмкін. (Мысалы қазіргі ғасыр дерті СПИД пен мұсылман халқын дүрбелеңге салған ядролық қаруды ойлап тауып, артында өшпес қасірет қалдырып кеткен де осы білімді, ойшыл, дарынды адамдар болатын.) Сол үшін білім бере отырып тәрбиелей білуіміз керек. Егер жас жеткіншектің бойына өз әдебиетіміз бен мәдениетімізді, дінәміз бен ділімізді сіңіріп өсірсек, одан ел қамын ойлар азамат шығары сөзсіз. Бұл орайда Қадір ағамызша айтсақ:
Ана тілің арың бұл,
Ұятың боп тұр бетте.
Өзге тілдің бәрін біл,
Өз тіліңді құрметте - яғни өзге тілдің бәрін біл,білімді бол, бірақ қанша білімді болсаң да өз ана тіліңді ұмытпа, өз тіліңде сөйле, міне дәл осылай тәрбиелер болсақ елін сүйетін, тіл мен дінін ешқашан ешнәрсеге айырбастамайтын аптал азам аттарымыз көбейері хақ.
Түпкі нәтижеге қол жеткізу үшін, алдымен, сол нәтижені нақты қоя білу қажет. Сонымен қатар оларды белгілеудің критерийлері (көрсеткіштері), бағалау жүйесі, реттелуі саралануы тиіс. Егер бұлар толық әрі біртұтас қамтылмаса, онда оқыту процесі де толық мақсатына жете алмайды.
«Білу аз, білгеніңді қолдана білу керек, істегің келу аз, істеу керек.»И.В.Гете Президентіміз Н. Назарбаев еліміздің дамыған, өркениетті елу елдің қатарына қосылу үшін бірінші кезекте ғылым мен білімнің дамуына, оның негізгі орта мектеп түлектерінің білім сапасына баса назар аудару қажет екендігін айта келіп, өкіметке нақты міндеттер жүктеді.
Осы міндеттерді алға тартып, еліміз оқытудың жаңа кезеңіне көшті. Ол - нәтижеге бағытталған білім беру. Нәтижеге бағытталған білім беру дегеніміз – жеке тұлғаның құзырлығын қалыптастыру. Құзырлық – ол тереңнен берілетін білім. «Құзырлылық – тек кәсіби білімі емес, тұлғаның жалпы мәдениетімен шығармашылық әлеуетін дамыту қабілеті» деген болатын
Т.Г. Браже. Оқушының құзырлылығын қалыптастыру үшін мұғалімнің өзі бір-құзырлыққа жетуі керек. Бүгінгі таңда мұғалімге қойылатын талап та күшті. Жаңа формация мұғалімінен тек өз пәнінің терең білгірі болу ғана емес, тарихи біліктілік, психологиялық және ақпараттық сауаттылық талап етілуде. Ол заман талабына сай білім беруде жаңалыққа жаны құмар, шығармашылықпен жұмыс істеп, оқытудың жаңа технологиясын меңгерген жан болғанда ғана білігі мен білімі жоғары жетекші тұлға ретінде қалыптасады. Яғни, білім беру жүйесінің негізгі мақсаты - құзіретті оқушы дайындап шығару ол үшін, шығармашылық қабілеті дамыған, жаңа педагогикалық технологияларды жете меңгерген, мұғалім даярлау қажет. Бір уақытта педагог, психолог және оқу процесін ұйымдастырушы технолог бола білу керек. Сонымен қатар оқушының шектеусіз қабілетін дамыта алатындай білім берудің кеңістігін құруға қабілетті бола білуі шарт. Қазіргі таңдағы білім беру салаларында бұрынғы біліммен салыстырғанда көп айырмашылық бар. Бүгінгі білім саласында ақпараттық құралдар, техникалық құралдар, аудио-визуалды құралдарды кеңінен пайдаланып, оқушының тек кітаптан оқып, құлақпен естіп қана қоймай, оны іс жүзінде көруге де көп мүмкіндігі бар. Сондықтан да мұғалім өзінің шеберлігінің, ізденімпаздығының арқасында ең жоғары деген нәтижеге жетуге құзіретті. Мен де өз сабақтарымда әр-түрлі әдістерді кеңінен қолдануға тырысамын.Мен жас маманмын сондықтан проблемалармен жолықсам да оны шешу жолдары мен саналы да сапалы ұрпақ өсіру жолында іздену үстіндемін.Оқушы мектепте алған білімді игеріп ғана қоймай, оны игі истерге жарата білуі керек.Сонғы кезде мектебіміз сабаққа қажетті электронды оқулықтармен ,интерактивті тақтамен және мультимедиялық кабинеттермен жабдықталды.Ендігі мақсатымыз-Президент Жолдауына қолдау көрсетіп,білімді де білгір бала тәрбиелеп,алдыңғы қатардағы 50 елдің қатарына қосылуға өз үлесімізді қосу.
Әдебиеттер
«Сыр мектебі» 2011ж.
«Қазақ тілі мен әдебиеті» 2011ж.№5
«Ашық сабақтар» 2012ж. №8
Достарыңызбен бөлісу: |