Қолданылған әдебиеттер. Ю. М. Колягин. «Есеп шығаруды үйрен.»

--Білім нәрін тыным таппай жинаған,

Есептермен ақыл-ойды шыңдаған.

Жолымызды берсек егер біз бүгін,

«Ізеттілік белгісі» бұл деп білгін.
«Қыран» тобы

-Сәлем бердік інілерге талпынған,

Сәлем бердік ағаларға қолдағн.

Үлгі болар бүгін мына балалар,Үлкендермен сынасуға қорықпаған

Жеңеміз деп ойлаймыз балалар,

13)Бір нүктеден таралған екі сәуледен құралған фигура(бұрыш)

14)Екі санның бөліндісін басқаша қалай атайды?(Қатынас)

15)Параллелепипедің үш өлшемі(Биіктік,ұзындығы,ені)

16)Екі өрнектің қосындысы мен айырмасының көбейтіндісі неге тең?(Осы өрнектердің квадраттарының айырмасына)

17)Үшбұрыштың тік бұрышына қарсы жататын қабырғасының аты(Гипотенуза)

18)3-тің нешінші дәрежесі 729-ға тең(Алтыншы)

19)Екінің жетінші дәрежесі неге тең?(128)

20}нешенің квадраты 324-ке тең?(18)

1. 
   Бұрышты тең екі бөлікке бөлетін сәуле(биссектриса)
   
2. 
   Синустың косинусқа қатынасы(тангенс)
   
3. 
   Шеңбермен бір ғана ортақ нүктесі бар түзу(жанама)
   
4. 
   Неше градустық бұрыштың тангенсі -ке тең(60⁰)
   
5. 
   Жазықтықтағы қандай түзулер ешқашан қиылыспайды(параллель)
   
6. 
   Негізгі тригонометриялық теңбе-теңдік(sin²a+cos²a=1)
   
7. 
   19 санының квадраты (361)
   
8. 
   Мына формулалар бойынша нені табуға болады S=----------(трапецияның ауданы)
   

9. 
   Қыры 5дм-ге тең кубтың көлемі (125дм²)
   
10. 
    Тригонометрилық функцияның қайсысы жұп(косинус)
    
11. 
    Кез-келген төртбұрыштың ішкі бұрыштарының қосындысы(360⁰)
    
12. 
    Қандай векторлар тең болады?(Бағыттас және ұзындығы тең)
    
13. 
    Түзуге қатысты симметрия (Осьтік симметрия)
    
14. 
    Бұрыштың синусы(Қарсы жатқан ктетің гипотенузаға
    

17)Неше градустық бұрыштың синусы мен косинусының мәндері тең ? (45⁰)

18)Қандай фигураның ауданы диагональдарының көбейтіндісінің жартсына тең (Ромб)

19)Қандай бұрыштың өлшемі өзі тірелетін доғаның жартсына тең? (Іштей сызылған бұрыш)

20)Ұқсас ұшбұрыштардың аудандарының қатынасы неге тең?

менің қазіргі жасымның төрттен үш бөлігін құрайтын сан шығады.Ағайы неше жаста болған?

Қызғылт сары түсті секторға

сәйкес тапсырмалар

Құпиялы піспеді жасырынған заттарды жұмбақтау.

1.Бұл заттың пішіні тіктөртбұрыш тәрізді. Ол мектептен қашық тұратын оқыушылардың көбінде бар.Мектепке жақын тұратын оқушылардың біреуінде де жоқ.Оны сен жай ала алмайсың.Мектебімізде оны тарататын адам бар.Бұл не?

(Жол билеті)

2.Бұл зат біреуінің қалтасында, біреуінің сөмкесінде.Бетінде сандар бар.Ол сан заттар ауысып кетпеу үшін жазылған.Оны жоғалтып алуға болмайды.

Бұл не?

(Киім тапсырғанда берілетін белгіше.)

3.Бұл құралды әдебиет мұғалімі ешқашан қажет етпейді.Ал математика мұғалімі бесінші сыныптан бастап қолынан тастамады.Ол өзі бір ерекше зат:өлшеп-өлшеп алып,түр-түрге бөліп тастайды.Бетіндегі белгілерді ауырып,қызуың қатты көтерілгенде мамаң да,дәрігер де қайта-қайта айтып қоймайды.Бұл не? (Транспорттир)

”Тұлпар”тобына

1)60-тың 25 праценті (15)

2)3 кесіндіден құралған фигура (үшбұрыш)

3)180 градуқа тең бұрыш қалай аталады?(жазыңқы)

4)4-тен 3-ке кері сан(үштен төрт)

5)Шеңбердің центрінен оның бойында жатқан нүктеге дейінгі қашықтық(Радиус)

6)Екі қатынастың теңдігі(пропорция)

7)121 нешенің квадраты ? (11)

8)7 жай сан ба,құрама сан ба?(жай)

9)Дөңгелектің ауданын табуға арналған формула?(S=

10)10 мен 15-тің ең кіші ортақ есілі (30)

11)17 санының квадраты (289)

12)Ең кіші натурал сан (1)

«Ақыл жастан» деп айтқан ғойданалар.

«Тапқыр болсаң – талас жоқ» деп әкелер,

Жас талапқа әрқашан да жол берер.

Белгіленген шарт бойынша негізгі бөлімі жүргізіледі

Негiзгi бөлімді жүргізуге арналған тапсырмалар.

Көк түсті секторға сәйкес тапсырмалар.

1Сауыр – сауыр құм етегін жайлаған ауылдың Қали есімді аңшы жігіті қыс бойы қоян, түлкі, елік аулап, әр жолы олжалы оралып жүреді. Ол аңнан қайтқан кезде ауылдастары алдынан шығып, шыралғы сұрауды дағды етіп алады. «Батырдан – олжа, аңшыдан – шыралғы» сұрау салтын қатаң сақтайтын жігіт мырзалығымен сыйлы да, сияпатты болады.

Қалың қарлы күнгі кешкілікте ол үйіне оралады.Алдынан шығып, атын ұстаған әке қанжығадағы қояндарды көріп , азырқанып қалады.

–Балам, бүгін тазыңның аузы салымды болмапты ғой,-дейді.

-Тазыда кінә жоқ, әке. Ол көп-ақ ұстады.

–Онда жол-жөнекей шыралғыны көп берген екенсің.

­-Әуелгі сұрағанға -әр жетінің бірін, одан кейінгісіне- қалған қояндардың әр алтысының бірін, одан кейінгіге -әр бестің бірін,одан кейінгіге-әр төрттің бірін беріп келдім...

Әкесі қанжығадағы 3 қоянды шешіп алып, сәл ойланып қалады.

-Барлығы қанша қоян ұсталғанын, төрт адамға қанша шыралғы бергеніңді енді білдім, балам.

1. 
   2 бөлмеде 76 адам болған, олардың біреуінен 30адам, екіншісінен 40 адам шығып кеткенде бөлмелердегі адамдардың саны тең болды. Алғашқыда әр бөлмеде неше адам болған? Жауабы: 33 адам және 43 адам.
   
2. 
   Тырналар әдетте топпен ұшқанда үшбұрыш жасап ұшады: алдында бір тырна, екінші қатарда екеу, үшінші қатарда үшеу, тағы сол сияқты. Егер соңғы қатарда 15 тырна ұшып бара жатса, тырналар тобында барлығы неше тырна ұшып барады?
   

3. 
   Ақыртас ғимаратының үнсіз, тілсіз жатқанына талай – талай ғасыр болды. Бірақ сол ғимараттың ірге тасын қалаған Алаңғасар есімді алып жігіт туралы әлі де көп әңгімеленеді. Атан түйе тарта алмайтын ауыр тасты арқан бойын жерге лақтырып жіберетін алып жігіт күндердің күнінде Түйме есімді ару қызға ғашық болып қалады. Бірақ сүйген қызына қосыла алмаған жігіт қатты күйіктен, бері жүр десе әрі жүретін, отыр десе тұратын, кел десе келмейтін, келме десе келетін кеселге душар болады. Сол заманда Тараз шаһарының іргесіндегі Талас өзені тасып, халық әбігершілікке түседі. Шаһар әкімі «Тасқынды Алаңғасар алып қана тоқтата алады,»- деп Оған адам жібереді. «Алып маған келмесін, қолына кетпен алмасын, таласқа тоған байлап, көпір салмасын,» - деп сәлем айтады әкім.Арнайы жіберілген адам Алаңғасырға сәлемдемені сол күйінде айтады. Теріс айтылған сөздің оңына тақ тұратын алып қолына кетпенін алып, жол серігімен Таразға қарай жол шегеді.12 шақырым жүрген кезде қарсы жолыққан біреу оған «:. Әкім тез келсін деп жатыр», дейді. Алып кілт артқа бұрылып жүріп кетеді. Серігі оны шақырым жерде қуып 2 шақырым жерде қуып жетеді де"Әкім келмесін деген ,"-дейді.Ол шаһарға қайта беттеп,20шақырым жүргенде алдынан кездескен тағы біреу
   

4. 
   Алқа-қотан отырған 4-5 ауылдың адамдары айнала төңіреген алыстан шолып отыру үшін биіктігі арқан бойы мұнара тұрғызуға кіріседі.5-6 жігіт кірпіш күйдіретін құмдан сала бастайды.Тағы бір топ дайындайды.3 жігіт балшық илеуге бөлінеді.Ауыр жұмысты жеңілдету үшін сол 3 жігіт үй орнындай жердің бетін тегістеп,оның қақ
   

• 
  «Қай қақпанға қанша қоян түсті екен?» - деп бала ойланып қалыпты.
  
• 
  Жауабы: Бірінші қақпанға – 5 қоян, екіншісіне – 7 қоян, үшіншіге - 9 қоян түскен.
  

-Екеу ара бір табақ тартсақ, онда бір табат ет жетпей қалады, үшеуі ара бір табақ қойсақ ет артылып қалады, енді не істесек екен?,

Бұл үйдің меймандары қанша, үйде бар табақ саны қанша?

Жауабы:Адам саны -12, табақ саны -5.

Жасыл түсті секторларға сәйкес тапсырмалар

1.Екі таңбалы санның 1 цифрын сызып тастағанда алғашқы саннан 31 есек кіші сан шығады.Қандай санның қай цифрын сызып тастау керек?Шешуі: 31 62 93

1 2 3

15. 
    90 градустық бұрыштың косинусы неге тең?(180⁰)
    

2.5 алма бар.Келген бала алтау.Осы бес алманы 6 балаға тең етіп беру керек.Бірақ ешбір алманы 6 бөлікке, не одан көп бөлікке бөлуге болмайды.

-Сіз неше жастасыз

Ағайы былай деді:

-Егер менің қазіргі жасымның жартысына 10 санын қоссаң,

, одан кейінгіге – 2, одан соңғыға – 3, сөйтіп ең соңғы адамға 10 қадақ тары сатылады», - дейді.

Өзінің айтуы бойынша Қылжақпас тарысын сатып шығады. Келгендердің бәрі тарысы мен бидайын қосқанда тең мөлшерде астық алып қайтады.

Бүгін Қылжақпас барлығы қанша қадақ бидай, қанша қадақ тары сатты? Әр адамға неше қадақ бидай, неше қадақ тары тиді екен? – депті сонда мұны естіген бір адам.

Жауабы: Қылжақпас 10 адамның әрқайсысына 2 реттен сауда жасап, барлығы 55 қадақ бидай, 55 қадақ тары сатқан. әр адам бидай мен тарыны қосқанда 11 қадақтан астық алған (10 қадақ бидай алған адам – 1 қадақ тары, 1 қадақ бидай алған адам 10 қадақ тары, т.с.с.)

7. Ауыл мектебінде қанша ер бала болса, сонша қыз бала оқиды. Бір күні мұғалім мектепке 234 жаңғақ алып келеді де , әр ер балаға бес-бестен, әр қыз балаға 4 жаңғақтан бөліп береді. Бірақ мұндай бөліске қыздар реніш білдіреді. Сондықтан да мұғалімге бәрі бірдей мөлшерде алатындай (алты-алтыдан) қосымша жаңғақ әкелуге тура келеді. Мұғалім екінші жолы қанша жаңғақ әкелген?

8. Бір аңшы қартайған шағында қақпаның баласына тапсырады.

- Мына үш қақпан мені қырық жыл асырады, -дейді ол ұлына.

-Бұл үшеуі сенің балаңның баласын да аш қалдырмайды.

-Жарайды, көке,- деп бала үш қақпанды , сонша темір қазықты, әрқайсысы бір құлаш келетін шынжырды қабылдап алады.

Бала тұтасқан қалың шеңгелдің ішіне қақпандарын құрып, бетін шөп-шалаңмен жауып қайтып келеді.Келесі күні таңертең үш қақпанның біреуіне ғана қоян түседі. Оны алады да , қақпандарды қайта құрып кетеді.

• 
  Екі күнде әкелгенің екі қоян, жерден жеті қоян тапқандай қуанасың, балам...,- дейді әке бала тіршілігіне көңілі толмай.
  
• 
  Қалайша , көке, бір қақпанға екі қоян түссе де жеті қоян болмайды ғой,- дейді бала әке сөзіне таңданып.Әкесі сол күнгі түнде қақпанды өзі құрып, 21 қоян ұстап әкеледі.Бала қоян
  

• 
  Олай емес... Екінші қақпанға –бірінші қақпаннан 2 қоян көп, ал үшіншісіне қарағанда 2 қоян кем түсті, - дейді әкесі.
  

ортасына ұзын да жуан бағананы қағып орнықтырады.Көл-көсір балшықты бір түн

5.бөктіріп қояды.Келесі күні таңертен 3 жігіттің әрқайсысы қорадағы көп өгізден бір-бір өгіз жетектеп келіп,оларды мойынтұрыққа қосақтайды да,бағананы айналдыра қуып айдайды.Сол балшық қамырдай иеленеді.Түске жақын ауыр жұмыстан әбден титықтаған өгіздер мойынтұрықтан босатылады.Оларға қарап тұрып, үш жігіт қай өгіздің жұмысы ауыр болғанын әңгіме етеді.Жұмыстың ең ауыры менің өгізіме тиді, дейді кәрі өгіздің иесі, ол бағанды әр айналғанда 12 адымнан жасады.

Бекер ренжіп отырсың, деді оған ортадағы дөнен өгіздің иесі, сенің өгізің 2 аттағанда менікі 3 аттады, ал менің өгізім 3 аттағанда мына інішектің өгізі 4аттап отырды.

Дұрыс айттыңыз. Сонда үшеуі жұп жазбай бағанды 100 рет айналғанда әр өгіз қанша адымнан жүрді екен? Деп сұрапты шеткі құнан өгіздің иесі.

Жауабы: Бағанды бір айналғанда кәрі өгіз 12 рет ортадағы өгіз 18 рет, шеткі құнан өгіз 24рет аттайды.

6. Бір шаһарда қылжақбас саудагер болыпты. Оның базарға әкелген бидайы, тарысы, арпасы мен ұны бәрі қас пен көздің арасында сатылып кетеді екен.

Бір күні ол базарға салмағы бірдей 2 қап астық -бір қап бидай, бір қап тары әкеліп түсіреді.Таразысын әзірлеп алғаннан кейін жан-жағына жар салады. «Бұрын келгеніңе - көп, кейінгіңе кем беремін», - дейді. Оның даусын естігендер біртіндеп келіп, сәлден кейін көбейіп кетеді. Саудагер келгендерді санап шығады да:

Жаңағы айтқан уәдем бойынша бірінші адамға он қадақ бидай, одан кейінгі әр адамға 1 қадақтан кемітіп сата беремін. Ең соңғы адамға бір қадақ қана бидай тиеді, - дейді.