НОМЕНКЛАТУРА - әр дербес қосылыстарға мағыналы атаулар беру үшін қолданылатын ережелер жүйесі. НОМЕНКЛАТУРА - әр дербес қосылыстарға мағыналы атаулар беру үшін қолданылатын ережелер жүйесі. СН4 метан - СН4 метан
- С2H6 этан
- C3H8 пропан
- C4H10 бутан
- C5H12 пентан
- C6H14 гексан
- C7H16 гептан
- C8H18 октан
- C9H20 нонан
- C10H22 декан
Гомологтар – құрылысы мен қасиеті ұқсас ,бір немесе
бірнеше СH2. тобына айырмасы бар жалпы формуласы
бірдей заттар
Радикалдар – жұптаспаған электроны бар бөлшектер.
Саны
|
Сан атауы
|
Радикалдың формуласы
|
Радикалдың атауы
|
1
|
Моно-
|
-СН3
|
Метил
|
2
|
Ди-
|
-С2Н5
|
Этил
|
3
|
Три-
|
-С3Н7
|
Пропил
|
4
|
Тетра-
|
-С4Н9
|
Бутил
|
5
|
Пента-
|
-С5Н11
|
Пентил
| Қаныққан ациклды көмірсутектердің аттары (алкандар) Қаныққан көмірсутектерінің алғашқы төртеуі тарихи қалыптасқан аттары бойынша аталады: метан, этан, пропан, бутан.Кейінгі көмірсутектерінің аттарын атау үшін көміртек атомының санына сәйкес грек сан есіміне “ан” жұрнағын қосып атайды, мысалы: пентан,гексан, гептан, октан, нонан, декан т.б Тармақталған тізбегі бар қаныққан көмірсутегінің атын атау үшін ең ұзын тізбектітауып, көмірсутек радикалық ең жақын орналасқан жағынан бастап оны нөмірлейді. Қосылыстың атын жазу үшін алдымен сан түрінде көміртек радикалы байланысқан көміртек атомынан нөмірін жазады. Бірнеше бірдей көмірсутек радикалдарының санын жазба түрде грек есімімен (ди-2, три-3, тетра-4, пента-5, гекса-6, және т.б) көрсетеді. Содан кейін ұзын тізбекке сәйкес келетін көмірсутектің атын атайды. Көмірсутектерінің аттарын атағанда қолданылатын сызықшаның және жақшаның орналасуын төменде келтірілген қосылыстардың атауынан түсінуге болады: CH3 –CH2 - CH2 - CH2 - CH3 CH3 –CH2 - CH - CH2 - CH - CH3 CH3 CH3
1
2
3
4
5
Пентан
2,4-диметилгексан
Қаныққан циклды көмірсутектерінің аттары (циклоалкандар) Циклоалкандардың аттарын атау үшін цикло деген сөзге циклға кіретін көміртек атомдарының санына сәйкес алканның аты қосылады. Басқа ережелер алкандардың номенклатурасына ұқсас. Мысалы:
Циклогексан
3
6
2
5
4
CH3
CH3
1
1,3-диметилциклогексан
CH3
CH3
Этилциклопентан
Органикалық қосылыстардың изомериясы Органикалық қосылыстардың физикалық және химиялық қасиеттері, олардың молекулаларының құрвмы кеңістік және электрондық құрылысы арқылы анықталады. Осыған байланысты органикалық қосылыстардың құрылысы мен қасиеттерін түсіндіру үшін изомерлер және изомерия деген түсініктер қолданылады. Изомерлер деп сапалық және сандық құрамдары мен молекулалық массалары бірдей, бірақ құрылыстары әртүрлі, соған сәйкес қасиеттері әртүрлі заттарды айтады. Изомерлер деп сапалық және сандық құрамдары мен молекулалық массалары бірдей, бірақ құрылыстары әртүрлі, соған сәйкес қасиеттері әртүрлі заттарды айтады. Изомерия дегеніміз бірдей химиялық құрамы бар заттардың құрылыстардың өзгешелігіне байланысты физикалық және химиялыққасиеттері басқа болатынын сипаттайтын химиялық құбылыс. Изомерия
Стереоизомерия
Құрылымдық
Құрылымдық изомерия бір-бірінен химиялық құрылысы арқылы ажыратылады, яғни бұған тізбектердің немесе сақиналардың әртүрлілігі, қос немесе үш байланыстардың, радикалдардың немесе функциялық топтардың орналасу реті жатады. Осыған орай изомерлер келесі топтарға бөлінеді:
НАЗАРЛАРЫҢЫЗҒА РАХМЕТ!!!
Достарыңызбен бөлісу: |
