Өсімдік шаруашылығы практикумы қайта өңделіп, толықтырылып екінші шығарылуы

1092, 1997 (3,13); 315, 1993 (1,7,9,12); Эврика 357, 1988 (3,5).

біржылдық шөптесін өсімдік. Та.мыры кіндікті 2 м тереңдікке дейін бойлайды, жақсы дамыған түйнектері болады. Сабағы бұтақты, түкті, биіктігі 1,0-1,5 м. Жапырақтары саусақ-салалы, 7-10 ұзынша-линиялы жапырақшалары болады. Гүлдері кек, кекшіл, қызғылт, ақ, күлгін.Негізінен гүлдерінің көк түстісі басым(басқа атауы-көк бөрі бүршақ осыдан тараған). Бұршаққап ірі емес, 4-7 тұқымды, түкті, піскеңце қоңыр, жарылғыш. Тұқымы домалақ - бүйрек тәрізді пішіңце, сүр, сұрғылт-қоңыр немесе ақ, 1000 тұқымның массасы 150-180 г.

38-сурет. Көпжылдық бөрібұршақ: 1,2-дамыған егін көгі мен гүлдену кезендеріндегі өсімдіктер; 3-сабақтың жоғарғы бөлігі; 4-жеміс; 5-тұқымдар (сол жақта-үлкейтілгендер).

Сары бөрі бұршақ (Іліріішз Іиіеиа) - біржылдық шөптесін өсімдік. Тамыры кіндікті, түйнектері жақсы дамыған. Сабағы бұтақты, биіктігі 1 м дейін. Жапырақтары саусақ-салалы, кері жүмыртқа төрізді енді, 5-9 жапырақшалардан тұрады, төменгі жағы түкті. Гүлдері сары. Бұршаққап үлкен емес, 4-5 тұқымды, молынан түктелген, піскенде ашық-қоңыр, жарылғыш. Тұқымы домалақ-бүйрек пішінді, мрамор суретті, кейде қара немесе сүретсіз ақ түсті. 1000 тұқымның массасы 100-140 г.

Ақ бөрі бұршақ (Ілірішіз аІЬи$) - біржылдық шөптесін өсімдік. Тамыры кіндікті, түйнекті. Сабағы жоғары жағынан ғана бұтақтанады. Жапырақтары саусақ-салалы, кері жұмыртқа тәрізді 7-9 жапырақшалармен, төменгі жағы түкті. Гүлдері ақ, жиі түрде көкшіл. Бұршаққап ұзынша келген, 4-8 тұқымды, сәл иілген, түкті, ашық-қоңыр, жарылмайды. Тұқымы домалақ, бұрышталу, қатты жаншылған, сарғыш, сарғыш-қызғылт түсті. 1000 тұқымның массасы 240-450 г.

Көпжылдық бөрі бұршақ (Ідіріішз роіурһуіи») - көп жылдық шептесін өсімдік. Тамыры кіндікті, жақсы дамыған, түйнекті. Сабағы негізінен төменнен бұтақтанады, 1 м дейін өседі. Жапырактары саусақ-салалы, неді, жұмыртқа тәрізді 7-16-20 жапырақшалардан тұрады. Гүлдері көк, күлгін. Бұршаққап 8-10 тұқымды, иілген, түкті, қара, жарылгаш. Тұқымы ұсақ, сопақ өлсіз бүйрек пішінді, ашық-сұр немесе қара шұбар суретті. 1000 тұқымның массасы 20-25 г. бір орында 8-10 жыл өседі. Ең жоғары өнімді тіршішгінің үшішпі жылыңца береді. Сөдеральды дақыл ретінде маңызы зор. Бұл дақыл 38-суретте кескінделген.

Бақылау сұрақтары

1. Асбұршақ, ноғатық, жасымық, атбас бұршақ, ноқат, бадана мен майбұршақтардың латынша және орысша атаулары.

2. Дәнді бұршақ дақылдарының тұқымдары, егін көгі, жапрақтары, сабақтары мен жемістері бойынша айырмашылық белгілері.

3. 
   Асбұршақ, жасымық, ноғатықтардың тұр тармақтарының айырмашылық белгілері.
   

3. 
   Атбас бұршақ түршелерінің белгілері.
   
4. 
   Пайдалануға рұқсат етліген асұршақ, ноғатық, жасымық, ноқат, майбұршақ сорттарьшың шаруашылық-биологиялық сипаттамасы.
   

3. 
   Асбұршақ, ноғатық, жасымық, ноқат, майбұршақтыңсыртқы орта факгорларына қоятын талаптары жөне осы факторлармен Қазақстанның негізіі топырақ-климат аймақтарывда қамтамасыз етілуі.
   
4. 
   Республикамызда өсірілетін маңызды дөнді бұршақ дақылдарының (асбүршақ, ноғатық, ноқат, майбұршақ) биологиялық ерекшеліктерін салыстырмалы бағалау.
   
5. 
   ҚР-ның негізгі аймақтарында асбұршақ, ноғатық, ноқат, майбұршақ агротехникасының (технологиясының негізгі элементтері) ерекшеліктері.