Өсімдік шаруашылығы практикумы қайта өңделіп, толықтырылып екінші шығарылуы

ТАПСЫРМА

1. 
   Малдың мал азығына қажетсінуін есептеу (шаруашылық мысалында): а. жылдық қажетсінуі; б. жасыл балаусалы мал азығына қажетсінуі (мұқтаждығы).
   

1. 
   Табиғи мал азықтық жерлер мен екпе дақылдарды өсіруден түсетін мал азығын ескере отырып жасыл балаусалы конвейер кескінін жасау.
   

2. 
   Малдың қорада ұсталатын кезеңіне мал азықтық дақылдардың егіс көлемін есептеу.Азықтық өлшем мен протеинге жылдық мүқтаждық жануарлардың өнімділігі мен олардың массасына тікелей байланысты.
   

Әрі қарай шаруашылықтағы нақты мал табынына байланысты қажетгі мал азығын бүкіл мал басына есептеуге болады, есептеуді жеңілдету үшін сауын малдың мұқтаждығынан (% есептегенде): қашарларға-90%, 1 жылдан ересек төддерге-70%, 1 жылға дейінгі төлге-50% деп алынады.

Мал азығына қорада түратын кезеңге жылдық мұқтаждықты есептегенде мына кескінді пайдалануға болады (қосымшаның 12-кестесі).

Малдың қорада түратын екзеңіне қажетті мал азығын өндіру үшін егістік көлемі мен өрбір дақылдың өнімділігін ескере отырып мына кескін бойынша есеп жүргізіледі (қосымшаның 13-кестесі).

95-кесте

жөне майльілығы 3,7% сүт беретін сауьш сиыр үшін тәуліктік рацион

Тірідей массасы 450 кг, төуліхтік сүт сауылымы 15-18 кг және майлылығы 3,7% сүт беретін сауын сиыр үшін тәуліктік рацион

қоспа түрінде себілуге тиіс. Жасыл конвейер жүйесі мына үлгіде жасалады (қосымшаның 17-кестесі).

Мал қорада тұратын кезеңге қажетті мал азығын алу үшін егістік алқаптың көлемі дақылдың өнімділігін ескеріп мына жобалы кескін бойынша іске асырыяады (қосымшаның 14-кестесі).

Мал азығына жылдық мұқтаждықты есептегендегі барлық деректер бір кестеге жинақталады (қосымшаның 18-кестесі).

Бақылау сұрақтары

1. 
   Мал азығының негізгі турлері және олардың салыстырмалы мал азықтық құңдылығы.
   
2. 
   Көпжылдық және біржыддық шөптердің сүрлемдікдақылдардың жинау мерзімдері жөне тәсілдері.
   

3. 
   Егін жинау жұмыстарының сапасына қойылатын талаптар.
   
4. 
   Мал азықтық даылдарды жинауға пайдаланылатьш техника.
   

5. 
   Негізгі мал азықтарына қойъгаатын талаптар, сыныпқа (класқа) бөлу төртібі.
   

5. 
   Жоғары сапалы пішен, пішендеме, сурлем, жалқы азық өндірудің жағдайлары.
   

5. 
   Далалық жағдайда кептіру және белсенді желдету жолдарымен сүрлем, пішендеме, витаминді шеп үнын, пішен дайывдау технологияларьшың ерекшеліктері.
   
6. 
   Сүрлемдік және пішендемелік құрылымдар. Оларды алынатын мал азьщтарының сапасы мен шығымына байланысты бағалау.
   
7. 
   Пішен мен пішеңдемені әртүрлі құрылымдарда жабу мен жүргізу тесіддері.•
   
8. 
   Мал азықтарын есептеу өдістемесі.
   
9. 
   Жануарларға мал азығьшың қажеттілігін есептеу әдістемесі; тәуліктік, айлық, қорада тұратын жайылымдық кезеңдер.
   
10. 
    Жайыпымдық кезеңге мал азығын есептеу одістемесі қандай және жайылым кезеңін ескере отырып мал азығының балансын жасау.
    
11. 
    Жасыл конвейер кескінін жасау едістемесінің негізі қандай?
    
12. 
    Маддың қорада тұратын кезеңіне байланысты егістік көлемін есептеу әдістемесі қандай ?
    

Талшықты өсімдіктер талшық өндіру үшін өсіріледі, ал ол әртүрлі тоқыма маталары мен көптеген басқа бүйымдар өндірісінде пайдаланылады.

1. 
   Тұқымдары талшықты өсімдіктер-талшықтары тұқымдарында түзіледі. Оларға мақта өсімдігі (ұлқайыр тұқымдасы) жатады.
   
2. 
   Сабақтары талшықты өсімдіктер-талшықтары сабақтарында қалыптасады. Оған зығыр (зыгыр тұқымдасы), қарақурай (қарақурай тұқымдасы), кенеп пен канатник (құлқайыр тұқымдасы), кендір (жөке тұқымдасы), рами (қалақай түқымдасы) кіреді.
   
3. 
   Жапырақтары талшықты өсімдікгер-талшықтары жапырақтарында пайда болады. Бұл топқа тоқымалық агава, жаңазеландиялық зығыр жөне сизаль жатады.
   
4. 
   Жемістері талшықты өсімдіктер. Оларға кокос пальмасы жатады.
   

МАҚТА ӨСІМДІП - ХЛОПЧАТНИК

Мақта өсімдігі Құлқайыр тұқымдасына туыстығына жатады да 60-тан астам түрлерді біріктіреді.

Негізінен екі түрі кең тараған; көдімгі (орташа талпіықты) мақта өсімдігі және ұзынталшықты (перуан) мақта өсімдігі — . Қазақстанда кодімгі (орташа талшықты) мақта өсімдігі өсіріледі.

Мақта өсімдігі көпжылдық есімдік, алайда Қазақстанда көптеген басқа елдердегі сияқты біржылдық дақыл ретінде есіріледі. Мақта есімдігінің тамыры кіндікті болып келеді. Тұқым жарнағы кезеңінде негізгі тамыр 20 см дейін топырақ қабатына бойлайды, ал өсіп-жетілудің соңында 2,5-3,0 м дейін жетеді.

94-сурет. Көдімгі мақта өсімдігі: 1,2-дамыған егін көгі жөне пісудің соңғы кезеңцеріндегі есімдіктер; 3- гүл мен жапырақ; 4-піспеген жеміс; 5-піскен қорапша (қауашық); 6-қорапша жарғақтары (жармашалары); 7-түқым талшыгамен; 8- туқым қабыгамен және қабыксыз (оң жақта).

95-сурет. Жіңішке талшықты (перуан) мақта өсімдігі: 1-жемісті бүтақтың бір белігі; 2,3-піспеген жөне піскен қорапша; 4-қорапшаның жарғақтары; 5-үшпа талшыктар; 6-тұқым түріне қарамай; 7-жас өсімдіктің кескіні; 8-гүлдену кесікіні (арап сандары мен бүтақтар, римдікпен гүлдену сақиналары кескінделген); 9-түқьшнын, күрылысы: а-түқым жарнактарының қатпарлары, б-тамырша, в-қабыш мен қысқа талшықтар.