63-кесте
Гүл шоғырының пішіні
|
Сабақ-
|
Бұршаққап типі
|
Тұқымы
|
Тұқым
|
Түрше
|
|
тың биіктігі
|
|
Түсі
|
Пішіні, беті
|
Ірілігі
|
жолының түсі
|
атауы
|
Қолтықты шоқгүл (1-2-күлтеше жапырақты, пигменттелген)
|
50-250
|
Арпшлған (пергамент қабаты)
|
Ашық боялған
|
Домалақ, дом-алақтау-бұрышты
|
150-200
|
Ашық түсті
|
Вульгарум
|
1-2 гүлді күлтешесімен
|
90-120
|
Сондай
|
Ашық-сары
|
Сондай
|
200-220
|
Сондай
|
Коронатум
|
1-2 гүлді күлтешесімен
|
50-65
|
Сондай
|
Сондай
|
Сондай
|
|
Сондай
|
Гратиозум
|
1-2 гүлді күлтешесімен
|
80-150
|
Сондай
|
Ашық-сары, сарғыш-қызғылт
|
Сондай
|
180-200
|
Тұқым жолы жоқ
|
Экадукум
|
Ақгүлді асбұршақтың маңызды түршелерінің айырмашылық белгілері
Сондықтан қантгық асбұршақтың бұршақ қабы жасыл күйівде тамақтық мақсатқа пайдаланылады. Асбұршақ бірқатар морфологиялық белгілері бойынша түршелерге бөлінеді (63-кесте).
Пайдалануға рұқсат етілген асбұршақ сортгары:
Рамонский 77. Вулъгатум түршесіне жатады. Орташа мерзімде пісетін сорт, ауруларға орташа төзімді, қуаңшылыққа төзімділігі жоғары, 1000 тұқымның массасы 180-250 г. 1962 (1,2,5,6,7,9).
Неосыпающий 1. Экадукум түршесіне жатады, сорт орташа мерзімде піседі, аурулар мен зиянкестерге орташа төзімді, шашьшуға жоғары төзімділігімен ерекшеленеді. 1000 тұқымның массасы 180-240 г. 1979 (1,4,9,11,12,13).
Таловец 55. Түршесі-экадукум, орташа мерзімде піседі, қуаңшылыққа төзімділігі ортадан жоғары. Біркелкі пісетшдігімен ерекшеленеді, мүдде шашылмайды деуге болады. Тамыр шіріңдісі, аскохитоз, үн үлпасы, асбұршақ шіркейлерімен орташа залалданады. 1000 дәннің массасы 226-322 г. 1991 (4).
Зерноградский неосыпаюшийся, 1989 (3).
Омский неосыпающийся, 1996 (1,9,12).
Таловец 50, 1992 (1,12).
Усач Казахстанский 871, 1996 (9).
АТБАС БҰРШАҚ - КОРМОВЫЕ БОБЫ - ҒАВА В(ЖА
Атбас бұршақ (ҒаЬа Ьопа Месіік) негізінен жұп қауырсын жап-ырақтарының санына қарай Рапсциа және Еи-ҒаЬа сияқты екі тұр тармақтарына ажыратылады (В.С. Муратова). Еи-ҒаЬа тұр тармага кең тараған, көптеген жұп жапырақтардан тұрады (3-4 жүп), гүлдері мен жемістері айтарлықтай ірі. Бұл тұр тармағы үш түршеге ажыратылады: ұсақ тұқымды, орташа іріліктегі жөне ірі тұқымды (64-кесте).
64-кестс Атбас бұршақтың кең тараған түршелерінщ айырмашылық бслгілсрі
Түрше
|
Тұқымның пішіні
|
Тұқымның ұзындығы, см
|
1000 тұқымның массасы, г
|
Бұршақ-қаптардың ұзындығы, см
|
Бұршақ-қаптарды ң ені, см
|
Ірі тұқымды
|
Жалпақ
|
1,8-3,0
|
800-1200
|
7-20
|
1,6-3,3
|
Орташа __^рілікгегі
|
Жалпақша
-біліктілеу
|
1,2-1,6
|
650-800
|
5,5-9,0
|
1,2-1,6
|
Үсақ
түқымды
|
Біліктілеу
|
0,6-1,2
|
300-650
|
3,5-8,0
|
0,8-1,3
|
Атбас бұршақтың тамыр жүйесі кіндікгі, қуатгы дамыған, топ-ырақта 1 м дейін жене одан да тереңге бойлайды.
Сабағы-тік өседі, төрт қырлы, берік, биіктігі 0,5-2,0 м, күшті жапырақтанған.
Жапырақтары-қосқауырсыңды, жалаңаш, жасыл түсті жөне қалың, 1-3 жүпты, сопақ, жиектері бүтін, ері төбесіне қарай үшкірленген.
Гүлдері-бүршақ тұқымдастарына төн, қысқа шоқгүлге (2-12 дана) жинақталған. Күлтеше жапырақтары ақ, кейде қызғылт, қанаттарында қара дақ болады. Гүлденуі ұзаққа созылады.Жемістері-етті бүршаққап, ұзындығы 35-20 см, ені 1,5-3 см, цилиндр торізді немесе жалпақ, жалаңаш немесе түкті, 3-6 түқымнан тұрады және олардың түстері қоңыр немесе қара.
Атбас бұршақтың жекелеген морфологиялық белгілері 32-суретте берілген.
32-сурет. Атбас бұршақ: 1,2-егін көгі жөңе гүлдену кезендеріндегі өсімдіктер; 3-сабактын, жоғаргы болігі; 4-жемістері; 5-түқымдары.
Достарыңызбен бөлісу: |