ОҢТҮстік қазақстан мемлекеттік фармацевтика академиясы «Гигиена-1, дене шынықтыру және валеология» кафедрасы студенттің Өзіндік жұмысына арналған әдістемелік өҢдеу қҰрылымы

1. Зертханадағы технологиялық үдерістерге қойылатын талаптар

2. Өндірістік бөлмелерге қойылатын талаптар

3. Зертханадағы өндірістік құрал-жабдықтарға қойылатын талаптар

4. Санитарлық-гигиеналық зертханадағы техника қауіпсіздігі

5. Қызметкерлерді қорғау құралдары

2. Жалпы гигиена. Торғаутов Б.К. Сералиева М.Ш. Оқулық. Шымкент. 2009ж. -426 б.

3. Жалпы гигиена. Бектұрғанов Р.С.. Сералиева М.Ш. Жалпы гигиена пәніне тәжірибелік сабақтарға арналған нұсқаулық. Шымкент. 2010ж. -399 б.

4. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оку құралы Тоғұзбаева К.К. Алматы. 2010.- 366 б.

1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку әдістемелік құрал. -Қараганды.КММА баспаханасы. - 2007. - 80 б.

2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылкасын Ж. Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинағы. Оку әдістемелік құрал -Қарағанды.КММА баспаханасы. - 2007. - 44 б.

3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 85 б.

4. Желдетуді ескертпелі және ағымды санитарлық қадағалау. Оқу әдістемелік құрал/ Е.Н.Сраубаев., С.Р.Жакенова., Н.У.Шинтаева. Караганды. КММА баспа­ханасы.- 2010. - 66 б.

5. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал /Тогыз­баева КК- -Алматы, 2010, 28 б.

6. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал /Тогызбаева КК--Алматы, 2010, 60 б.

7. Казакстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оку әдістемелік құрал/Тогызбаева КК- - Алматы, 2010, 36 б.

1. Зертханадағы еңбек шартына қойылатын талаптарды айтаңыз?

2 .Зертханадағы технологиялық үдерістерге қойылатын талаптарды айтып беріңіз?

3 . Өндірістік бөлмелерге қойылатын талаптар қандай?

4 . Зертханадағы өндірістік құрал-жабдықтарға қойылатын талаптарды айтып беріңіз?

5 . Санитарлық-гигиеналық зертханадағы техника қауіпсіздігін айтып беріңіз?

6 . Қызметкерлерді қорғау құралдары қандай?

Кредит №2

№2.14.

1. Өндірісте қолданылатын шуды жұту және төмендету аясындағы қазіргі кездегі технологиялық үрдістерді сипаттаңыз.

2. Шудың деңгейін төмендететін және шуды жұтатын технологиялық үрдістердің тиімділігін талдаңыз.

3.Тақырыпты оқудың нәтижесі бойынша ғылыми реферат дайындаңыз.

1. Измеров Н.Ф., Кириллов В.Ф. Гигиена труда. Учебник. Москва,2008.-592с.

2. Гигиена. Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009г.-668с.

3. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред д.м.н., проф. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А. - Караганда, 2008г.-562 с.

1. Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3т.-Омск. 1995.-1050с.

2. Медицина труда. Учебник /под ред. Измерова Н.Ф./, 2008г.-520с.

3. Методика изучения производственного микроклимата и его влияния на орга­низм работающих. Под.ред. к.м.н. Жакеновой С.Р. Учебно-методическое посо­бие. 9965-406-50-2.-Караганда, 2005г.-56с.

4. Галаева А.И. Производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормиро­вание. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учеб­ное пособие. - Караганда, 2008г. - 80с.

5. Предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией.

6. Под ред. Сраубаев Е.Н., Жакенова СР., Шинтаева Н.У - Караганда, 2010г.- 66с.

7. Гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 73с.

8. Гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 68с.

9. Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно-методическое пособие. Тогуз­баева К.К. Алматы. 2010г. - 72с.

10. Шайзадина Г.Н - Предупредительный санитарный надзор. Учебно-методическое пособие. Астана, 2010г. - 50с.

Қазақ тілінде

Негізгі:

1. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оқу құралы Тоғызбаева К.К. Алматы. 2010ж.- 366б.

1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку-әдістемелік құрал. Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 80б.

2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылқасын Ж.Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинағы. Оку-әдістемелік құрал Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 44б.

3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оқу әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.- Алматы, 2010ж.-85б.

4. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғыз­баева К.К.-Алматы, 2010ж.-28б.

5. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-60б.

6. Қазақстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-36б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:

1. 
   Шуды жұту және шу деңгейін төмендету туралы түсінікі айтып беріңіз?
   
2. 
   Қазіргі кезден шу деңгейін төмендету және шуды жұту аясындағы технологиялық үрдістерді атаңыз?
   
3. 
   Шуды жұтатын және шуды оқшаулайтын технологиялық үрдістерді қолдану аясын атаңыз?
   
4. 
   Шуды жұтатын және шуды оқшаулайтын технологиялық үрдістердің тиімділігін бағалау қалай жүргізіледі?
   

№2.15.

1. Өндірістік дірілдің қолайсыз әсерін төмендету бойынша ғылыми жетістіктерді зерделеу және талдау.

3.Тақырыпты оқу қорытындысы бойынша презентация дайындау.

2. Гигиена. Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009г.-668с.

3. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред д.м.н., проф. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А. - Караганда, 2008г.-562 с.

қосымша:

1. Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3т.-Омск. 1995.-1050с.

2. Медицина труда. Учебник /под ред. Измерова Н.Ф./, 2008г.-520с.

3. Методика изучения производственного микроклимата и его влияния на орга­низм работающих. Под.ред. к.м.н. Жакеновой С.Р. Учебно-методическое посо­бие. 9965-406-50-2.-Караганда, 2005г.-56с.

4. Галаева А.И. Производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормиро­вание. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учеб­ное пособие. - Караганда, 2008г. - 80с.

5. Предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией.

6. Под ред. Сраубаев Е.Н., Жакенова СР., Шинтаева Н.У - Караганда, 2010г.- 66с.

7. Гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 73с.

8. Гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 68с.

9. Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно-методическое пособие. Тогуз­баева К.К. Алматы. 2010г. - 72с.

10. Шайзадина Г.Н - Предупредительный санитарный надзор. Учебно-методическое пособие. Астана, 2010г. - 50с.

Қазақ тілінде

Негізгі:

1. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оқу құралы Тоғызбаева К.К. Алматы. 2010ж.- 366б.

1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку-әдістемелік құрал. Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 80б.

2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылқасын Ж.Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинағы. Оку-әдістемелік құрал Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 44б.

3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оқу әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.- Алматы, 2010ж.-85б.

4. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғыз­баева К.К.-Алматы, 2010ж.-28б.

5. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-60б.

6. Қазақстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-36б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:

1.Жұмысшылар ағзасына өндірістік дірілдің тигізетін әсерін төмендететін қазіргі шараларды айтып беріңіз?

2.Шет елдерде өндірістік дірілдің әсерін төмендету аясындағы соңғы ғылым жетістіктерін айтып беріңіз?

3.Қазақстанда өндірістік дірілдің әсерін төмендету аясындағы соңғы ғылыми жетістіктерді айтып беріңіз?

4.Жұмысшылар ағзасына өндірістік дірілдің әсерін төмендету бойынша шаралардың түрлері қандай?

№2.16.

2. Гигиена. Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009г.-668с.

3. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред д.м.н., проф. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А. - Караганда, 2008г.-562 с.

қосымша:

1. Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3т.-Омск. 1995.-1050с.

2. Медицина труда. Учебник /под ред. Измерова Н.Ф./, 2008г.-520с.

3. Методика изучения производственного микроклимата и его влияния на орга­низм работающих. Под.ред. к.м.н. Жакеновой С.Р. Учебно-методическое посо­бие. 9965-406-50-2.-Караганда, 2005г.-56с.

4. Галаева А.И. Производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормиро­вание. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учеб­ное пособие. - Караганда, 2008г. - 80с.

5. Предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией.

6. Под ред. Сраубаев Е.Н., Жакенова СР., Шинтаева Н.У - Караганда, 2010г.- 66с.

7. Гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 73с.

8. Гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 68с.

9. Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно-методическое пособие. Тогуз­баева К.К. Алматы. 2010г. - 72с.

10. Шайзадина Г.Н - Предупредительный санитарный надзор. Учебно-методическое пособие. Астана, 2010г. - 50с.

Қазақ тілінде

Негізгі:

1. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оқу құралы Тоғызбаева К.К. Алматы. 2010ж.- 366б.

1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку-әдістемелік құрал. Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 80б.

2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылқасын Ж.Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинағы. Оку-әдістемелік құрал Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 44б.

3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оқу әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.- Алматы, 2010ж.-85б.

4. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғыз­баева К.К.-Алматы, 2010ж.-28б.

5. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-60б.

6. Қазақстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-36б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:

1.Жұмыскерлердің жалпы аурушаңдығынан және еңбекке уақытша жарамсыздығынан туындаған аурушаңдықтың алдын-алу жұмыс орындарында шуды төмендетуге енгізілген шаралардың маңызын айтып беріңіз?

2.Жұмыскерлердің жалпы аурушаңдығын және еңбекке уақытша жарамсыздығынан туындаған аурушаңдықтың алдын-алуда жұмыс орындарында дірілді төмендетуге енгізілген шаралардың гигиеналық маңызын айтып беріңіз?

3.Кәсіптік және жалпы аурушаңдық дегеніміз не?

4.Шуды төмендететін шараларды атаңыз?

5.Дірілді төмендететін шараларды атаңыз?

6.Шуды және дірілді төмендететін шаралармен жалпы және кәсіптік аурушаңдықтың арасындағы байланысты анықтаңыз?

№2.17.

2. Гигиена. Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009г.-668с.

3. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред д.м.н., проф. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А. - Караганда, 2008г.-562 с.

қосымша:

1. Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3т.-Омск. 1995.-1050с.

2. Медицина труда. Учебник /под ред. Измерова Н.Ф./, 2008г.-520с.

3. Методика изучения производственного микроклимата и его влияния на орга­низм работающих. Под.ред. к.м.н. Жакеновой С.Р. Учебно-методическое посо­бие. 9965-406-50-2.-Караганда, 2005г.-56с.

4. Галаева А.И. Производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормиро­вание. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учеб­ное пособие. - Караганда, 2008г. - 80с.

5. Предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией.

6. Под ред. Сраубаев Е.Н., Жакенова СР., Шинтаева Н.У - Караганда, 2010г.- 66с.

7. Гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 73с.

8. Гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 68с.

9. Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно-методическое пособие. Тогуз­баева К.К. Алматы. 2010г. - 72с.

10. Шайзадина Г.Н - Предупредительный санитарный надзор. Учебно-методическое пособие. Астана, 2010г. - 50с.

Қазақ тілінде

Негізгі:

1. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оқу құралы Тоғызбаева К.К. Алматы. 2010ж.- 366б.

1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку-әдістемелік құрал. Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 80б.

2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылқасын Ж.Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинағы. Оку-әдістемелік құрал Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 44б.

3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оқу әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.- Алматы, 2010ж.-85б.

4. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғыз­баева К.К.-Алматы, 2010ж.-28б.

5. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-60б.

6. Қазақстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-36б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:

1.Агломерациялық фабрикалардағы еңбек жағдайының гигиеналық сипаттамасы қандай?

2. Агломерациялық фабрикалардағы қолайсыз өндірістік факторларды гигиеналық бақыла қалай жүргізіледі?

3. Агломерациялық фабрикалардағы жұмыскерлердің кәсіптік аурушаңдығына баға беріңіз?

4.Агломерациялық фабрикаларда қолайсыз әсер ететін өндірістік факторлардың алдын – алу шаралары қандай?
№2.18.
І. Тақырыбы: Су Электр Станциясындағы (СЭС) еңбек гигиенасы.
ІІ. Мақсаты: СЭС-ғы өндірістік факторларға байланысты туындаған кәсіптік ауруларды және еңбек жағдайын зерделеу.
ІІІ. Тапсырма:

1. СЭС -ның еңбек гигиенасымен танысу.

2. СЭС -ға еңбек жағдайына гигиеналық баға беру.

3. СЭС -ғы қолайсыз өндірістік факторларды анықтау.

4. СЭС – жұмыскерлерінің жалпы және кәсіптік аурушаңдықтың деңгейін анықтау.

5.Тақырыпты оқудың нәтижесі бойынша ғылыми реферат дайындау.
IV. Орындау түрі: Презентация, реферат, MSQ форматында тест тапсырмаларын жасау,жағдайлық есептерді құрастыру,кросворд, ғылыми атақты мақалаларға талдау жасау, интеллектуалды карта, альбом.
V. СӨЖ-ді орындау және бағалау критерилері (1,2 қосымшаны қараңыз)
VI. Тапсыру мерзімі: 2-7 апта
VІІ. Әдебиеттер:

Негізгі
1. Измеров Н.Ф., Кириллов В.Ф. Гигиена труда. Учебник. Москва,2008.-592с.

2. Гигиена. Кенесариев У.И., Тогузбаева К.К. и др., Учебник Алматы. 2009г.-668с.

3. Руководство по санитарной экспертизе в области гигиены труда. Под ред д.м.н., проф. Сраубаева Е.Н., Белоног А.А. - Караганда, 2008г.-562 с.

қосымша:

1. Санитарные нормы и правила по гигиене труда промышленности. 3т.-Омск. 1995.-1050с.

2. Медицина труда. Учебник /под ред. Измерова Н.Ф./, 2008г.-520с.

3. Методика изучения производственного микроклимата и его влияния на орга­низм работающих. Под.ред. к.м.н. Жакеновой С.Р. Учебно-методическое посо­бие. 9965-406-50-2.-Караганда, 2005г.-56с.

4. Галаева А.И. Производственные аэрозоли, их гигиеническая оценка и нормиро­вание. Методы исследования и профилактика пылевой профпатологии. Учеб­ное пособие. - Караганда, 2008г. - 80с.

5. Предупредительный и текущий санитарный надзор за вентиляцией.

6. Под ред. Сраубаев Е.Н., Жакенова СР., Шинтаева Н.У - Караганда, 2010г.- 66с.

7. Гигиена труда в ведущих отраслях промышленности РК. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 73с.

8. Гигиена труда при работе с видеотерминалами. Учебно-методическое пособие. Тогузбаева К.К. Алматы. 2010г. - 68с.

9. Предупредительный санитарный надзор при новом строительстве и реконструкции промышленных предприятий. Учебно-методическое пособие. Тогуз­баева К.К. Алматы. 2010г. - 72с.

10. Шайзадина Г.Н - Предупредительный санитарный надзор. Учебно-методическое пособие. Астана, 2010г. - 50с.

Қазақ тілінде

Негізгі:

1. Еңбек гигиенасы бойынша тәжірибелік сабақтардың жетекші құралы: Оқу құралы Тоғызбаева К.К. Алматы. 2010ж.- 366б.

1. Жарылқасын Ж.Ж., Өндірістік токсикология негізі. Оку-әдістемелік құрал. Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 80б.

2. Сраубаев Е.Н., Жакенова С.Р., Шинтаева Н.У., Жарылқасын Ж.Ж. Жалпы және жеке енбек гигиенасы бойынша есептер жинағы. Оку-әдістемелік құрал Қарағанды. КММА баспаханасы. 2007ж.- 44б.

3. Бейнетерминалдармен жұмыс істеу кезіндегі еңбек гигиенасы. Оқу әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.- Алматы, 2010ж.-85б.

4. Жеке өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғыз­баева К.К.-Алматы, 2010ж.-28б.

5. Өндіріс кәсіпорындарының реконструкциясы мен жаңадан құрылыс салыну кезіндегі санитарлық сақтық қадағалау. Оку әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-60б.

6. Қазақстан Республикасының ірі өнеркәсіп салаларындағы еңбек гигиенасы. Оқу-әдістемелік құрал. Тоғызбаева К.К.-Алматы, 2010ж.-36б.
VІІІ. Бақылау-сұрактар:

1. СЭС -ң еңбек жағдайын гигиеналық сипаттамасын айтып беріңіз?

2. СЭС -ғы қолайсыз өндірістік факторларды гигиеналық бағалау қалай жүргізіледі?

3. СЭС -ң жұмысшылардың кәсіптік және жалпы аурушаңдығын айтып беріңіз?

4. СЭС -ң өндірістік факторлардың қолайсыз әсерінің алдын алу шаралары қандай?

№2.19.