Тақырып 3. Педагогикалық менеджменттің функциялары

1.Педагогикалық менеджменттің функциялары туралы ұғым.

2. Объектіні бағдарлау және басқару жүйесі арасындағы қатынас.

3.Шешім қабылдау және жоспарлау функциясы.

Әрбір басқару функциясы үдеріс болып саналады, өйткені, бұлар да өзара байланысты әрекеттер сериясынан тұрады. Басқару функциясы барлық функцияның жалпы жиынтығы. Функция – көпмәнді термин. Философияда бұл екі объектінің (топтың) қарым-қатынасы, онда біреуінің өзгеруі екіншісінің өзгеруіне түрткі болады, әлеуметтануда – белгілі бір әлеуметтік институт немесе жеке әлеуметтік үдеріс жоғары деңгейдегі қоғамдық жүйенің қажетін орындайды.

Функция – бұл сонымен қоса әрекет, міндет, жұмыс. Бұл мағынада функция ұғымы басқару функциясының категориясын анықтаған кезде басқару теориясында, сондай-ақ олардың ұйымдастыру жүйесіндегі басқа функциялардан - өндірістік, әлеуметтік т. б. өзгешелігін көрсету үшін пайдаланылады.

Басқару функциясының өзіндік өзгешелігі, ерекше мазмұны болады, әрі дербес жүзеге асырылуы мүмкін. Оларды кез келген басқару саласындағы адамдар қызметіне теңдестіруге болады. Шындығында, кез келген салада басқару үшін шешімді әзірлеу және қабылдау, оның орындалуын ұйымдастыру, оның орындалу барысын үйлестіру, орындалу нәтижесінбақылау жәнеде осы деректердің негізінде келесі шешімді шығару және қабылдау қажет.

Басқарудың барлық функциясы бір-біріне тығыз байланысты, сонымен қоса, олар бір-бірімен сіңісіп кетеді. Жоғарыда атап көрсетілгендей, басқару функциясына деген көзқарас және олардың жіктелуі алуан түрлі. «Менеджмент негіздері» кітабының авторлары (М. Х. Мескон, М. Альберт, Ф. Хедоури) басқару қызметінің елеулі түрлерін шағын категорияларға бөледі. Мұның өзін қазіргі кезде барлық ұйымдарға қолдануға болады. Авторлардың пікірінше, басқару үдерісі олардың өзара байланысты функцияларынан: жоспарлаудан, ұйымдастырудан, мотивация және бақылаудан тұрады.

2-схема. Басқару функциясы

П.И. Третьяков «Нәтижелер бойынша мектеппен басқару» кітабында басқарудың келесі функцияларын бөлді:

1. ақпараттық -талдау;

2. уәждеу –мақсаттық;

3. жоспарлы –болжамдық;

4. ұйымдастырушылық–атқарушы;

5. бақылау –диагностикалық;

6. реттеу-түзету.

Жоспарлау кәсіпорын мен бөлімшенің мақсатын таңдап алудан тұрады, сондай-ақ осы мақсатқа жету амалдарын қарастырады.

Бақылау – бұл ұйымның өз мақсатына жетуін қамтамасыз ету процесі.

1. Педагогикалық менеджменттің мазмұнындағы еңбекті ғылыми ұйымдастырудағы ұстаным. Ұтымдылық. Менеджмент субъектісі қызметінің аналитикалық ұстанымы. Оқушылар мен оқытушылар қызметінің тиімділігін бағалау және сараптау менеджердің оқу –тәрбие үдерісін бақылаудағы негізгі ережелер. Нақты мақсат қоюдың ұстанымы. Кез-келген деңгейдегі менеджердің қызмет мазмұнының негіздері. Кешендік ұстаным . сызықты басқару және функционалдылық, мақсатқа сәйкес келу. Әлеуметтік-педагогикалық жүйелер, ұғымдар және түрлер. Жүйелердің мақсаты және маңызы, олардың түрлері және даму заңдылықтары. Білім беру жүйесі әлеуметтік жүйенің түрі ретінде, оның атқарушы жұмыстары: мақсатты, мазмұны, қызметті, талдау-нәтижелік.

педагогикалык менеджменттің мектеп негізінде болжау ұстанымдарын атуға болады.

1. Адамды сыйлау және оған сенімділікпен қарау.

2. Адамдарға тұлға ретінде қарау қағидасы.

3. Ынтымақтастық әрекеті немесе басқарудан қарым-катынасқа көшу.

4. Үздіксіз кәсіптік білімін көтеру. Мұғалімге ықпал жасау кағидасы.

5. Мұғалім жұмысын бағалау қағидасы,

Бұл қағидалар педагогикалық менеджментте бірқатар нақты талаптар қояды.

Олар мына төмендегілер:

- адамның жеке басының беделін құрметтеу, адамның құқығы мен мүмкіндіктерін мойындау;

- адамға сену, оның өзін-өзі тануы және мүмкіндіктерін ашып көрсету үшін

жағдай жасау;

- өзара құрмет негізінде сенім ауанын қалыптастыру;

- бастамашылдықты, шыгармашылық бейімділікті, ұжымда өз арнын таба білуді қалыптастыру;

- жетістікті, мектептің ісіне әркімнің қосқан жеке үлесін мадақтау.

- Адамға құрмет және сенім - басқарудағы ізгілікгің ең жоғары көрінісі.

- Адамдарға тұлға ретінде қарау кағидасында педагогикалық менеджментті немесе менеджерді, демек, педагогикалық ұжымның әр мүшесін жай ғана қызметкер, мұғалім деп емес, оны бүкіл кызмет кезеңіндегі кажеттіліктерімен, мақсаттарымен, бастан кешіретін қобалжуларымен бірге тұлға деп карастырған жөн. Мұғалім де баланы онын үлгірімі тұрғысынан ғана оқушы деп карамай, тұлға ретінде қарастыруы шарт. . Тіпті, оны баланың бойындағы барлық нәрсе қызықтыруы тиіс: оның оқуы, дамуы, қызығуы, қоршаған ортасы, тұрмысы, т.б.

Педагогикалық менеджменттің ынтымақтасу кағидасы, яғни, басқарудан қарым-қатынасқа көшуде мынандай қағидалар туындайды:

—мұғалімге жауапкершілік артумен бірге оның мектепшілік басқару ісіне және

мектептің қоғамдык, өміріне араласу қажеттілігін ұғыну жағдайын жасау;

—мұғалімнің жеке қасиеттерін білу әрі ескеру және олардың оқушыларга деген ізгілікті қатынастарын, құзыреттіліктерін, бастамашылықтары мен

жауапкершіліктерін бағалау;

—мектеп басшысы мен педагогикалық ұжымның бірлескен қызметінің негізгі қағидасы - адамгершиік, саналы тәртіп, бастамашылдық, педагогикалык мақсатқа лайық жүмыс болуы тиіс. Ең алдымен, мұқият назар аудару, талдау,сараптау, сонан соң шешім қабылдау.

Ең бастысы, менеджердің қызметіндегі негізгі міндеттердің бірі - педагогтерді бірікгіре, жұмылдыра білу.

Барлық қағидалардың мәні - мұғалімдердің кәсіби қызығуын қолдау, өз әрекетіне сенімділігін ояту. Ол үшін мұғалімдердің кәсіби өсуіне мүмкіндік жасау, семинар, конференция, педагогикалық оқу-байқауларға қатысуға мүмкіндік беру керек.

Осындай жанашылдық ықпал үздіксіз өзін-өзі дамыту, өзін-өзі жетілдіру кажетгілігін талап етеді.

Д.Карнегидің басқара білудің (әлеуметтік-психологиялық болып табылатын) 10 ережесін үнемі назарда үстау қажет.

1.Сұхбаттасқан адамдардын ерекшелігін ықыласпен мойындаңыз және мақтаудан бастаңыз.

2. Кемшілікті жанама түрде көрсетіңіз. Тура сынау пайда келтірмейді.

3.Алдымен өз қатеңіз туралы айтудан бастаңыз, сонан соң сұхбаттасушыны сынаңыз.

4.Әнгімелесушіге бұйрық беруден бұрын сұрақ койыңыз.

5.Адамға өз жетістіктерін қорғауға мүмкіндік беріңіз

6.Мақтауға сараң болмаңыз.

7.Адамның үмітін ақтау және сақтау үшін мүмкіндік туғызыңыз.

8. Мадақтаңыз. Кемшілікті оңай түзетуге болатындай, ол қиындык келтірмейтіндей үміт туғызыныз.

9. Өз қалауынша, адам қызығушылыкпен орындайтын күйге қол жеткізіңіз.

10. Адамның өз бейнесін сақтауға мұмкіндік беріңіз.

Д.Карнегидің ұсынып отырған ережесі қарауындағы адамға сыйластықпен қарауға үйретеді. Менеджменттік басқару әдісінде жеке тұлғаға сенімділікпен қарау негізі қаланған. Менеджменттің басты мақсаты — жетістік. Ал жетістікке ұмтылу адамды дамытуға бастайтын үлкен күш. Осы менеджменттік басқару арқылы педагогикалык қызметтің сапалы нәтижесі үшін атқарылған жұмыстың жемісін көруге болады. Басқарудың педагогикалық менеджмент негіздерін меңгере отырып кез келген деңгейдегі педагогтердің біліктілігін көтерудегі негізгі міндет — әдістемелік сауаттылыкты меңгере алуы (ағартушылық, құзырлылық, зерттеушілік мәдениеті).

Педагогикалық менеджмент мектеп басшысы мен мұғалімдердің құзырлылық пен белсенділігін және өзін дамыту үшін жағдай туғызудағы дамытушылықты басқару болып табылады.

Білім беру жүйесін мемлекеттік басқару сипаты мындай қағидалар принциптер жиынтығымен анықталады:

• 
  білім берудің ізгілік сипатта болуы;
  
• 
  біліім беру жүйесінің ұлттық мәдениеттерді және салт-дәстүрлерді мемлекеттік тараптардан қорғауы;
  
• 
  білім берудің жалпыға бірдейлігі;
  
• 
  білім берудің зиялылығы;
  
• 
  білім берудегі еркіндік пен плюрализм;
  
• 
  білім берудің демократиялық сипатта болуы;
  

Мектеп іс-әрекетін ұжымдық басқару органы – мектеп кеңесі басқарады. Оның атқаратын функциялары мен жұмыс мазмұны жалпы білім беру мекемесінің типтік ережелерінде көрсетіледі.

Мектептің жоғары жетекші органы – конференция, жылына кем дегенде бір рет шақырылып отырады. Мұнда мектеп кеңесі, оның төрағасы, іс-әрекет мерзімі анықталады және мекеме Жарғысы қабылданады.

Конференциялар аралығындағы жетекші орган рөлін мектеп кеңесі атқарады.

Басқару әдісі-педагогикалық менеджмент оның негізгі функцияларының іске асыруындағы қойылған мақсаттарының іске асуы. Педагогикалық менеджмент әдістерінің төрт түрі. Ынталандырудың экономикалық әдістері. «Әркімнің қабілетіне,әркімге еңбегіне қарай» маңызды ұстаным. Педагогикалық қызметкерлердің санға және еңбек сапасындағы сәйкестіктеріне орай экономикалық ынталандыру әдістерін жетілдіру. Әкімшілік әдістер. Орындау қызметіндегі уақыттың шектелуін нұсқаулау, бұйрықтар талаптар және т.б. түрлеріндегі орындаушыларды инструкциялау және нормаға келтіру. Басқарудың автократиялық стилін қалыптастыру. Психология – педагогикалық әсерлердің әдістері.

Педагогикалық басқару əдістері көзделген мақсаттарға жету жəне басқару қызметтерін іске асыру құралдары ретінде қарастырылады. Басқару əдістерінің негізгі топтары төмендегідей:

- педагогикалық қызметкерлерді экономикалық тұрғыдан қызықтыру (еңбек саны жəне сапасына орай, категориялары мен атақ-дəрежелеріне сəйкес жалақы беру);
- əкімшілік – ұйымдастыру əдістері (орындаушылар қызметтерінің шек-өлшемін белгілеу, көрсетпелер, нұсқаулар, бұйрықтар беру жəне т.б.);

- психологиялық – педагогикалық ықпал жасау (кеңес, өтініш, тілек білдіру, алғыстар жариялау) жəне əсерлендіру (шуақты психологиялық климат қалыптастыру, шығармашылық пен ынталылық сезімдерін көтеру, білім мекемесінің əлеуметтік даму болашағы жөніндегі болжамдармен таныстыру);

- қоғамдық əсер əдістері (ұжымда демократияны нығайтып, басқалармен қатынаста шыдамдылық сақтау, мекеме қызметкерлерінің беделі мен мəртебесін ұлықтау).

Басқаруды ұйымдастыру формалары əрқилы құрылым жəне бағыттарда болуы мүмкін: нұсқау-əдістемелік, теориялық семинар, оқушылар ұжымының отырыстары, педагогикалық кеңестер, əдістемелік бірлестіктер, ұстаздық, мектеп конференциялары, педагогикалық оқулар, ата-аналарды педагогикалық жаппай сауаттандыру. Əлеуметтік –психологиялық əдістерді іске асыру формалары мектептің ішкі тəртіп Ережелерінде көрсетіледі немесе мектеп Жарғысына ендіріледі.

Білім беру үдерісіндегі орта білім беру оқу орындарындағы немқұрайлылық. Базалық негізгі ұғымдар. Педагогикалық менеджменттегі немқұрайлылық. Оқытудағы немқұрайлылық. Тәрбиедегі немқұрайлылық. Білім беру үдерісін жоспарлаудағы немқұрайлылық. Ұйымдағы оқу-танымдық қызметіндегі немқұрайлылық. Білім беру үдерісін бақылаудағы немқұрайлылық. Білім беру үдерісін бақылаудағы немқұрайлылық.

-жеке құндылықтарын жайып жіберу. Өзінің жеке касиеттері мен істің мақсатын дұрыс түсінбеу.

- жеке мақсаттарын жете түсінбеу. Өз жеке басының ісіне, мақсатына деген түсінігінің жоқтығы. –

Өзін- өзі дамытуды тоқтату. Жаңа өмірге,жұмыс жағдайына, түрлі өзгерістерге құлқының жоқтығы, бейімделуге әрекеттенбеуі. Келесі мәселеге тірелу сәттерінде дұрыс шешім қабылдай алмауы. Күрделі жағдаяттарда дұрыс шешім қабылдауға стратегиялық мүмкіндігінің төмендігі, педагогикалық та, басшылык жасау да қабілетінің жетіспеуі.

-творчестволык мүмкіндігінің жетімсіздігі. Жаңа идеяларды іске асырудағы қабілетінің жетпеуі. Оны өздігінен жүзеге асыра алмауы.

-адамдармен тіл табысуы қиын . Өзін қоршаған адамдарға әсер ете алмайды,ол олардың шешімдеріне мән бергісі келмейді.Баскару жұмысының ерекшеліктерін жеткілікті дәрежеде ұғынбауы. Ескі авторитарлық, өктемшіл әдіспен басқару шырмауынан шыға алмайтын, қарамағындағыларды жаңа жағдайда жұмыс істеуге жұмылдыруға қабілетсіздігі.

- Басшылық дағдысының жетімсіздігі. Қарамағындағылардың кызметі мен іс-әрекетін баскаруда практикалык дағды мен икемділіктің жетіспеуі.

- Үйретуге қабілетсіздігі. Қарамағындағыларды тиісті талап тұрғысында үйретуге, көмек беруге кұқықсыздығы, я қабілетінің жоқтығы.

- ұжымды қалыптастыру қабілетінің төмендігі. Оқу топтары мен педагогикалық ұжымды тиімді басқару мен да мытуға дәрменсіздігі.

- педагогикалык және әкімшілік басқару кабілетінің жоқтығы.Білім берудіұйымдастыру менеджерінің басқару,оқыту мен тәрбиелеу ісінен мүлдем бейхабар,кездейсоқ тағайындалған қызметкер.

Басшы еңбегін тыңдауға түрткі болатын ықпалдар 16–кестеде келтірілген.

Басшының мақсаты басқалардың өзіне бекітілген жұмысты орындауына ықпал ету. Осы функциясын орындауы үшін, ол өзінің формальды өкілеттілігімен қоса, билігі болуы қажет. Билік – бұл басқалардың жүріс-тұрысына ықпал ету мүмкіндігі.

Тіпті басшының айқын белгіленген билігі бола тұрса да, қол астындағылардың күш-жігерін дұрыс бағыттай алмайтын кездері болады. Бұл тәуелділік тікелей басқаруға болмайтын факторлар мен адамдарға байланысты және де мұның өзі басқару тиімділігін қиындататын басты себепкердің бірі. Осы проблемаларды шешу үшін басшының бірден-бір қолданатын құралы – билік жүргізу, ықпал ету және жетекшілік ету.

Ықпал ету мен билік жүргізу ықпал ететін жеке адамдарға, сондай-ақ нақты жағдайларға және басшының қабілетіне байланысты. Ұйымдастыру жағдайында, мәселен, билік жүргізу қызмет лауазымдарының бір-біріне бағынуына қарай белгіленеді. Мұндай жағдайда адамда биліктің қаншалықты болатындығы оның формальды өкілеттігінің деңгейіне қарай емес, басқа адамға тәуелділік дәрежесіне қарай белгіленеді. Адамдар басшыға неғұрлым тәуелді болса, оның билігі десоғұрлым көп болады.

Ықпал етудің барлық формалары басқа адамның тілегін орындауға түрткі болады.

Гренг пен Рейвеннің жіктеуі бойынша биліктің негізгі бес формасы болады:

1. 
   Мәжбүр етуге негізделген билік.
   
2. 
   Көтермелеуге негізделген билік.
   
3. 
   Эксперттік билік.
   
4. 
   Эталондық билік (үлгі билігі).
   
5. 
   Заңды билік.
   

Әлеуметтік құндылықтың өзгеруіне байланысты ұйым басшыларының пікірінше, басшылық қызметте істейтіндерге, әріптестерге, сондай-ақ ұйым мүшелігінде жоқ адамдарға ықпал етудің ең тиімді жолы сендіру деп есептейді. Бірақ бұл тәсіл біршамабаяу әсер етеді.

3. Әдетте бейресми топтарға ұжым мүшелері арасында беделі бар, іске қабілетті адамдар жетекшілік етеді.

Әлеуметтік психологияда шағын топтағы жетекшілер деп, мақсатқа жету мақсатында топқа жетекшілік ететін, басқа топ мүшелерімен өзара қарым-қатынас орнататын адам қызметін айтады.

Сыртқы ортаны талдау арқылы ұйым болатын қауіп-қатерлерді пайымдап, соған қарсы күні бұрын әрекет ете алады.

Жүргізілген талдаудан кейін басшы ұйымның күшті және осал жақтарына баға береді. Жоспарды ойдағыдай жүзеге асыру үшін басшы ұйымның ішкі мүмкіндіктері мен кемшіліктері туралы, сондай-ақ сыртқы проблемалар хақында толық хабардар болуы тиіс.

Ішкі ортаны бағалау және талдау

Фирманың ішкі мүмкіндіктерді игере алатындығын, ал сыртқы мүмкіндіктерді пайдалана білетіндігін, сондай-ақ өзіндегі әлсіз тұстарын айыра алуын анықтаудың зор маңызы бар. Процестер көмегімен ішкі проблемалар диагнозын жүзеге асыруды басқарушының тексеруі деп атайды.

Теория, әдістеме және педагогикалық менеджменттің тәжірибесінің негізгі ұғымдары.Оқушылар білімінің сапасы. Элементарлық білік және дағды, түсіну, есте сақтау ажырата білу тасымалдау – бұлар оқытудағы біртіндеп көрсеткіш дәрежелері. Балдық бағаның мазмұны. Жоғары деңгейдегі талап.Орта деңгейдегі талап.Төменгі деңгейдегі талап.

1. Педагогикалық менеджмент басқару заңдарына негізделеді, сондай-ақ психология және педагогика ғылымдары заңдылықтарына да арқа сүйейді, яғни ғылыми негіздемесі бар

2. Білім беру ісінің менеджері қызметін тиімді ұйымдастыру - оның жеке мінездері мен педагогикалық шеберлігімен, басқару қабілеттілігімен де сипатталады.

З. Ғылыми негізде басқару, психологиялық және жеке адамгершілік касиеттер білім беру менеджеріне оны оқу тәрбие жұмысына қолдануға,көшіруге толық мүмкіндік береді. Бұл педагогикалық менеджменттің әрі ғылым, әрі өнер екендігін дәлелдейді.

-Кәсіптік мектеп менеджері,өз карамағындағыларымен кикілжіңсіз. әрі тиімді істсй алуы үшін оның кажетті білім коры болуы керек.

-Кәсіптік мектеп менеджері жоғары білікті педагог болуы қажет

БІЛІМ САПАСЫ- білім түрлерінің (заңдар, теориялар, қолданбалы, әдіснамалық, бағалау білімдері) білім мазмұны элементтерімен және меңгеру деңгейлерінің арақатынасы.

Әрбір-білім оны қолдану тәсілімен потенциалды түрде байланысқандықтан ол шығармашылық процеске қатсып қандай да бір маңызға ие болғандықтан мұндай арақатынасты белгілеу қажет.

Білім сапасы адамның білімді меңгеруімен тҥрлі іс-әрекетте қолданудың көп жақты талдауы нәтижесінде айқындалады және толықтық, тереңдік, жүйелілік, шапшандық, икемділік, нақтылық, түйіндеу сипатына ие болады.

Сол сияқты ол түйінделу және өрістелу, сапалылық және беріктігімен сипатталады. Білімнің барлық сапасы өзара байланысты және өзінше дербес, себебі бірін-бірі алмастырмайды.

БІЛІМ САПАСЫН БАҒАЛАУДЫҢ ҰЛТТЫҚ ЖҮЙЕСІ (БСБҰЖ)-білім сапасының білімнің мемлекеттік жалпыға міндетті стандарттарына, жеке тұлғаның, қоғам мен мемлекет сұранысына сәйкестігін анықтау тәсілдерінің, түрлерінің, рәсімдері мен институционалдық құрылымдарының жиынтығы.

Мақсаты- отандық білім жүйесімен Қазақстан Республикасы мамандарының бәсекеге қабілеттілігін қамтамасыз ететін халықаралық білім кеңістігі мен еңбек нарығында білім сапасына қол жеткізу.

Негізгі міндеттері:

-барлық деңгейдегі білім сапасын институционалды бағалау;

-барлық білім деңгейінде оқушылардың оқу жетістігін сыртқы бағалау;

-мұғалімдер мен оқушылардың қызметін бағалау; оқыту және үйрету процесін жетілдіру;

-білім беру ұйымдарының білім беру қызметінің сапасын жүйелі және салыстырмалы

зерделеу, білім жүйесінің тұрақты дамуын қолдау;

-мемлекет азаматтарының сапалы білім алуға деген конституциялық құқығын қамтамасыз

етуге қажетті білім беру жүйесінің жағдайы туралы объективті ақпарат алу;

-айқындыққа қол жеткізу үшін қоғамды ақпараттандыру;

-үздіксіз білім беру жүйесінің сатылары арасында бағалау нәтижелерінің сабақтастығын

қамтамасыз ету;

-ұлттық мемлекеттік жалпыға міндетті білім стандарттарын халықаралық стандарттармен

салыстыру үшін халықаралық зерттеу аясында, оқушылардың оқу жетістіктеріне салыстырмалы мониторинг жасау.

Білім беру менеджерінің кәсіби еңбек тиімділігін арттырудың негізгі өлшемі

мына төмендегілер:

-оңтайландыру (қажеттілік пен жеткіліктілік)дегеніміз мақсатка жету

жолында күш - жігердің жеткіліктіболуы, сондай-ак құралдар мен тиісті мерзімнің

шешімді орындауда мүмкіндіктің мейлінше жасалуы, ол істі оң шешуге әсерін тигізеді;

— субъектінің қызмет тәсілдері мен әдістерінің тиімділігі, олардың біртұтас азара байланысты болуы;

- менеджмент субъектісінің іс-қимылының нақты жолына жұмсалуы. Багдарлама мен жүйелі басқару ісінің үйлесімділігі

- атқарылатын жұмыстың перспективалық бағыттылығы

-барлық қимыл іс-әрекеттің қойылған мақсаттар мен міндеттерге Байланысты өзектілігі (көкейкестілігі);

-оқу-танымдык процесте оқушылар кызметінің белсенділігі мен дербестігі.

Осы өлшемдерге сәйкес білім беру менеджерінің кыз метін мына төмендегі 5 денгейге бөлмекпіз.

І.Репродуктивті деңгей. Мұнда басшы педагогтар жұмысы туралы ақпар жинап оны ұжымға хабарлаумен ғана шектсліп кәсіби оқу-тәрбие жұмысының кейбір түрін ғана атап өте алады.

2.Икемделген - басшы педагогтың кейбір істеріндегі мәнді сәттерді ғана анықтауға қабілеті жетеді, соны ұжымға икемдеп, таратуға тырысады.

3 Оқшауланған үлгі - басшы мұнда педагогикалык қызметтің кейбір аспектілерін ғана үлгі етіп алуға қабілетті, оны педагогтармен оқу – тәрбие процесінің бір бөлігінде ғана пайдалана алады.

4.Жүйеленген үлгі бойынша менеджер білім берудін актуалды мәселелері төңірегінде оқу-тәрбие жұмысын жүйелі үлгі бойынша атқаруга, оны дамытуға қабілеттілігі жетеді

З.Экстраполяциялық - мұнда басшы әлеуметтік прогрестің даму бағытын болжай отырып, педагогикалык ұжым алдына білім берудің перспективалық моделін ұсынады.

Педагогикалық жүйенің тиімдІлігін арттыруда менеджердің рөлі білім беру мекемесінің басшылық қызметін, құрылымын айкындауда білім, беру менеджерінің жеке субъекті ретіндсгі рөлі, оның жеке кабілеттілік сипаттамалары сөз жоқ, маңызды мәнге ие. Оған дәлел ретінде мына төмендегі оның жеке басына байланысты тұлғалык қабілеттсрін айтсақ та жеткілікті.

- жоғарғы оқу орнын, кәсіптік білім беру мекемесін, фа -культет, кафедра, оку тобын сол салада арнайы білімі бар ма -маннның басқаруы

- жаңа жағдайларға байланысты басқару тәжірибесі мен ұжыммен тіл таба білу кабілеттілігі:-әрбір құрылым жүйесіндегі басшылардың жеке компоненттерін қалыптастыру;- кәсіби білім мекемесі басшысының сол салада жетекшімаман болуы; -педагогикалык және окушылар ұжымының баскаруерекшелігін білу:басшының педагогикалық шығармашылық мен инновацияғакөзкарасы;басшының құрылымды басқарудағы иерархиялык деңгейі: