Байланысты: Дәріс тезистері Комп.модел.техн. 2018-2019
Л.Н. Гумилев атындағы Еуразия ҧлттық университеті Пәннің оқу-әдістемелік кешені Басылым: алтыншы ЕҰУ Ф 703-08-17. Пәннің оқу-әдістемелік кешені. Алтыншы басылым
19
Дәріс 7. Тақырыбы: Ӛзара байланысқан шамалардың сызықты тәуелділігін модельдеу. Дәрістің мақсаты:
Ӛлшеу нәтижелерін ӛңдеу және екі ӛзара байланысқан шамалардың сызықты
тәуелділігін модельдеуді үйрету.
Тҥйін сӛздер: ӛлшеу нәтижелері, ӛз-ара байланысқан шамалар, салыстырмалы қате, орта кедергісін
есептеу, дененің құлауын модельдеу.
Жоспар: 1.
Ӛлшеу нәтижелерін ӛңдеу және екі ӛзара байланысқан шамалардың сызықты тәуелділігін
модельдеу.
2.
Орта кедергісін есептей отырып дененің құлауын модельдеу.
1. Ӛлшеу нәтижелерін ӛңдеу және екі ӛзара байланысқан шамалардың сызықты тәуелділігін модельдеу 1.
Excel –ді іске қосу.
2.
Модель 6-7_Ӛлшеу нәтижелрін ӛңдеу.xlt үлгісін ашыңыз№ ашық үлгіде
екі парақ болады: Модель 6 және Модель 7. Бірінші параққа кестелер үлгілері және ӛлшеудің
абсолют және салыстырмалы қателерін, ӛлшенген шаманың орта мәнін есептейтін негізгі формулалар
болады. Екіншіде – сызықты тәуелділікті модельдеуге керек кесте.
1. Кіріспе (6 Модель) Айталық тәжірибе нәтижесінде
x физикалық шамасының
N мәні алынсын.
i x арқылы
x шамасының
i- ші қлшеу нәтижесін белгілейік. Ӛлшенетін шаманың ең ықтимал мәні орнына
ӛлшенген шама мәндерінің барлық қатарынан есептелген оның орташа арифметикалық мәнін алады:
N x N x x x x x x N i i N op
1
3
2
1
...
Әр жеке алыңған ӛлшем орташадан ӛзгеше.
Орта мәні
x айырымыныңы модулін және осы
x : ӛлшеу нәтижесін жеке ӛлщеудің абсолют қатесі деп атайды:
i x x i
. Орташа абсолю қате
N x x N N N i i N i i N op
1
1
2
1
...
Абсолют қате ӛлшенген шама бірлігімен ӛлшенеді. Тәжірибенің салыстырмалы қатесі
%
100
op op x x
Ӛлшеу сапасын сипаттайды және ӛлшемсіз шама болады. Ӛлшеулер нәтижесін жазу
ережелеріне сәйкес тәжірибенің ақтық нәтижесі мына түрде берілуі керек:
x x x x
;
Нәтижені жазған кезде келесі ережелерге сүйеніңіз:
Ӛлшенген шама және оның қатесі бір бірлікте берілуі керек.
Абсолют қатені жазғанда оның мәнін екі мәнді санға дейін дӛңгелектеу керек, егерде оның
біріншісі бір болса және де қалған барлық жағдайларда бір мәнді санға дейін.
Ӛлшеу нәтижеінің сандық мәнін әр уақытта дӛңгелектейді немесе оның соңғы санының
разряды қате санының разрядымен бірдей блуы керек.
1, 2 ± 0,2; 1,24 ± 0,03; 81,20 ± 0,01; 1,243 ± 0,012; 0,900 ± 0,004; (396, 2 ± 0,5)
2
10
т.т.