Көтерілістің жеңіліске ұшырау себептері
Көтеріліс алдын ала мұқият ұйымдастырылмады
|
Көтеріліс шашыраңқы сипат алды
|
Айқын бағдарламасы болмады
|
Көтерілісшілер нашар қаруланды, саны аз болды, екі бағытта күрес жүргізді
|
Жәңгір хан көтерілісшілердің кейбір талаптарын орындауға мәжбүр болды. Атап айтқанда, халықтан жиналатын алым-салық төлемін едәуір жеңілдетті. Патша үкіметіне наразылық білдірген старшындардың пікірімен санасу керектігін түсінді. Көтеріліс басшыларының ұрпақтары өз батырларының ерліктерін мәңгі есте қалдыру мақсатымен олардың есімдерін бірқатар қала, көшелерге қойды. 2003 жылы Махамбет Өтемісұлының туғанына 200 жылдығы ЮНЕСКО көлемінде аталып өтті.
Жалға беру - жер не мүлікті уақытша пайдалану үшін жалға беру.
Фискаль - іс-әрекеттің, негізінен алғанда қаржының жұмсалу заңдылығын қадағалайтын шенеунік.
Даль Владимир Иванович (1801-1872) - орыс жазушысы, лексикограф, этнограф. Қазақ ауылдарын аралап, олардың тұрмыс-тіршілігі туралы жазған.
(1837 жылғы 5 қараша. - Исатай Тайманұлы бастаған көтеріліс туралы Орынбор әскери губернаторына подполковник Гекенің қол қойып жолдаған рапортынан).
«Мына жағдайды хабарлауды өз борышым деп санаймын. Болып өткен сойқанды оқиғалардық ізін ең таяу жерден өзім көріп шыққаннан кейін мұндағы қазіргі жағдай менің Орынбордан аттанарда көз алдыма ойша елестеткендегімнен әлдеқайда күрделі де қиын екені айқын болды. Кіші ордадағы тәртіп пен тіршіліктің берекесі қашып, былыққаны соншалықты, тіпті оны көзге елестетудің өзі қиын. Мұның ақыры немен бітетіні де белгісіз. Жұрттың бәрініқ бастары қатып, жаппай мазасыздық жайлап алған. Исатайдың барымташылары мен ел тонаушы қарақшы тобының қылықтары, жалпы алғанда адамның жүрегін айнытып, жанын ауыртатын қатыгездік әрекеттері әртүрлі рулардың арасында өшпенділік өртін өршіте түскені сонша, тіпті олар бірін-бірі кескілеп өлтіруге өзір. Олар өздерінің бастарынан кешірген қорлық пен масқара мазақты таяу арада тіпті де ұмыта алар емес. Олар бұл үшін қашан болса өз жауларынан кек алмай, тоқтай алмайтын сияқты көрінеді».
ХVIII-ХІХ ғасырлардағы қазақ-орыс қатынастары. Алматы, 1964, 280-282-беттер.
|
Достарыңызбен бөлісу: |
