Оқулық Алматы, 012 ббк 65. 29 К 68

Кестеде көрсетілгендей, КБОҚ-ның ең төмен мөлшері 5-нұсқада (5,776) меншікті жəне қарыз капиталдар арақатынасында 1,5-ке (60/40) тең болды. Келесі нұсқаларда КБОҚ біртіндеп ұлғайып, 8-нұсқада акционерлердің дивидендтік төлемдерінің есебінен өзінің ең жоғары мəніне жетеді. Қаржы тəуекелін төмендету критерийіне сүйене отырып, капитал құрылымын оңтайландыру корпорацияны қаржыландырудың біршама арзан көзін таңдаумен байланысты. Осы мақсатта активтер:

1. 
   айналымнан тыс (күрделі қаржы активтері);
   

2. 
   айналым активтерінің тұрақты бөлігі;
   
3. 
   айналым активтерінің түрленбелі бөлігі болып үш топқа бөлі-
   

1. 
   Сақтанымпаздық тəсілдемесінде айналым активтерінің түр-ленетін бөлігінің шамамен 50%-ы қысқа мерзімді міндеттемелер есебінен қалыптасады. Түрленетін бөліктің қалған 50%-ы айналым активтері мен айналымнан тыс активтердің тұрақты сомасын меншікті капитал жəне ұзақ мерзімді міндеттемелермен жабылады.
   

2. 
   Біркелкілік тəсілдемесінде айналым активтерінің түрленетін бөлігінің 100%-ы қысқа мерзімді міндеттемелер есебінен, ал тұрақты бөлігінің 100%-ы меншікті қаражат есебінен қалыптасады. Айналым-нан тыс активтер меншікті капитал мен ұзақ мерзімді міндеттемелер есебінен өтеледі.
   
3. 
   Басқыншылық тəсілдемеде айналым активтерінің түрленетін бөлігінің 100%-ы жəне тұрақты бөлігінің 50%-ы қысқа мерзімді міндеттемелер есебінен жабылады. Айналым активтері мен айналым-нан тыс активтердің тұрақты бөлігінің қалған 50%-ы меншікті капитал мен ұзақ мерзімді міндеттемелер есебінен жабылады.
   

Тəуекелдікке байланысты қаржы менеджерлері капитал құрылы-мын оңтайландыруда активтерді қаржыландырудың қарастырылып отырған үш нұсқасының біреуін таңдайды. Яғни, қаржы көздерін негізгі мақсатқа байланысты таңдайды: қарыз жəне меншікті капитал арасында компания акцияларының құны өзінің ең жоғары деңгейіне жететіндей арақатынас орнату. Берешек деңгейі инвесторлар үшін эмитенттердің қаржы тұрақтылығын бағалауға арналған көрсеткіш қызметін атқарады. Баланс пассивіндегі қарыз қаражаттың жоғары үлес салмағы қарыз алушының банкротқа ұшырау қатері деңгейінің артқанын айғақтайды. Егер корпорацияның көбіне қаржының меншікті көзі болса, онда қаржы тепе-теңдігін жоғалту қаупі айтарлықтай азая-ды, бірақ бұл жағдайда акционерлер жоғары дивидендтерден айыры-луы мүмкін. Аталмыш жағдайда олар корпорация пайданы ұлғайту мақсатын көздеп отырмағандықтан өз акцияларын олардың нарықтық құнын төмендете отырып сатуды бастай алады деп болжайды. Сондықтан қор рыногында бұрыннан жұмыс істеп келе жатқан компа-ния акцияларының жаңа эмиссиясын инвесторлар осы компаниялардың ықтимал қаржы тұрақсыздығының белгісі, ал қарыз қаражат тартуды қолайлы немесе бейтарап белгі ретінде бағалайды. Осыған байланы-сты, қарыз алушының əрқашан қолайлы жағдайда кредиттер мен қарыз тарту мүмкіндігі болу үшін қаржы икемділігінің резервін сақтау кеңес етіледі.

Практикада сыртқы қаржыландырудың негізгі əдістері қолда-нылады:

1. 
   бұрынғы акционерлер арасында, əдетте, нарыктық құнмен салыстырғанда төмендетілген бағамен өткізілетін акцияларға жабық жазылыс, бұл жерде шығыс сияқты алынбай қалған пайда туындайды;
   

2. 
   акцияларға ашық жазылыс төмен тəуекелдікпен едəуір ақшалай қаражатты жұмылдыруды қамтамасыз етеді, алайда акционерлік капи-тал қарқынды таратылған кезде АҚ-ның бақылауы төмендейді;
   

3. 
   кредит жəне қарыз нысанында қарыз қаражат тарту (корпора-циялық облигациялар шығару). Борышқорлық қаржыландыруда АҚ-ны бақылау қаражат тартудың төмен құнына қатысты сақталады. Алайда өтеу мерзімі қатаң белгіленгендіктен қаржы тəуекелдігі артады;
   

4. 
   активтерді қаржыландырудың аралас (құрамдастырылған) əдісі жоғарыда аты аталған əдістердің кемшіліктерін жоя отырып, оларды пайдалануды қамтамасыз етеді.