Оқулық Алматы, 012 ббк 65. 29 К 68
V тақырып. Корпорацияның өндіріске жəне өнімді өткізуге жұмсайтын шығындары
жүктеу/скачать 0,71 Mb.
|
mihel-korporativtik-karjy
| V тақырып. Корпорацияның өндіріске жəне өнімді өткізуге жұмсайтын шығындары
№1 тапсырма Берілген тапсырманы шешудегі негізгі кезең өнімнің бірлігіне келетін өзіндік құнның тұрақты жəне өзгермелі шығындардың үлесін анықтау болып табылады. Біздің жағдайымызда, ол бір бумаға кететін, бір теңгеге келетін шығын болып табылады. Көлемі 1000 бума болса, бір буманың өзіндік құны 25 теңгені құрайды, олардың 15-і өзгермелі жəне 10-ы тұрақты шығындарды құрайды, сəйкесінше өзгермелі шығындардың үлесі 15/25 =0,6, ал тұрақты шығындардң үлесі 10/25=0,4 құрайды. Сонымен қатар кез келген көлемде өзгермелі шығындардың үлесі өзгермейтіндігі белгілі. Ал тұрақты шығындардың үлесі көлемдердің өзгеру салдарынан өзгеріп отырады, өйткені тұрақты шығындар абсолютті түрде беріледі, мысалы теңге түрінде өзгермейді. Маржиналды пайда жалпы шығарылым мен өзгермелі шығындар арасындағы айырманы білдіреді, жалпы пайда жалпы шығарылым мен 229
жиынтық шығындардың арасындағы айырманы білдіреді. Яғни, бір буманың құны 25 теңге құрайтын 1000 бума өндірісінің көлемі үшін кəсіпорын өндірісінің көлемі алдын ала белгіленген жағдайда нөлдік пайдаға ие болады, тұрақты шығындардың үлесі (FC) 0,4-ке тең бола-ды, маржиналды пайда: МП = 1000 * 25 – 1000 * 15 = 10000 теңге құрайды. Жалпы пайда: ЖП = 1000 * 25 – 1000 * 25 = 0 теңге. Бір теңгеге келетін тұрақты шығындардың үлесі сəйкесінше, 25000 – 15000 = 10000 теңге. Яғни, өндірістің кез келген мəні үшін, берілген кезеңде өнімді шығарудың кез келген көлемі үшін тұрақты шығындардың көлемі 10 000 теңгені құрайды. Осы мəліметтерді қолдана отырып, кесте құруға болады, ол үшін бір буманың құны 25 теңге болғандағы 500, 3000, 10000 бумалар үшін пайданың көлемін анықтау қажет.
№2 тапсырма Өнімнің өндірілуі пайдалы емес болып табылатын деңгейде өнімнің 230
минималды көлемін анықтау үшін рентабельділік шегінің көрсеткішін қолдану қажет: РШ = тұрақты шығындар/жалпы маржаның салыстырмалы түрде өнімді өткізуден түсетін түсімге қатынасы. Өндірістің берілген көлеміндегі шығындар бойынша мəліметтерді қолдана отырып, өнімді өндірудегі залалдылық болып табылатын көлемді анықтау қажет жəне оның өндірілу деңгейінен төмен болмай-тындай болуы тиіс. Ол үшін біз жалпы маржа (маржиналды пайда), түсім жəне тұрақты шығындарды анықтауымыз қажет. Біздің жағдайымызда 15000 буманың əрқайсысын 50 теңгеден сатқандағы жалпы түсім 75000 теңгені құрайды. Түсім = 15000 * 50 = 750000 теңге. Жалпы маржа түсім мен өзгермелі шығындар арасындағы айырма-ны білдіреді, өзгермелі шығындар: 20 * 15000 = 300000 теңгеге тең, сəйкесінше, жалпы маржа 750 000 теңге – 300 000 = 450 000 құрайды. Тұрақты шығындар: 5 * 15000 = 75000 теңге. Сəйкесінше рентабельділік шегі: 75000 = 125000 45000
Яғни қарбыздың дəмі бар қытырлақ нанның өндірісі 2500 бумадан төмен болса, залалды болып саналады (125000 : 50). №3 тапсырма Жоспарланатын 2010 жылғы өзіндік құнның төмендеуіне қатысты еңбек өнімділігі өсуінің ықпалы немесе еңбек өнімділігін арттыру есебінен өзіндік құнның төмендеуінен туындайтын үнемдеудің сомасы келесі формула бойынша анықталады: Эз = [(Çò Çò * Ðç)Ò], мұнда: Ðâ Зт – бұйымның бірлігіне жұмсалатын шығындар немесе өнімнің 1 теңгесіне жұмсалатын шығындар 2010 жылы 7,5 теңге немесе бір теңгеге келетін 25 тиынды құрайды. Рз – 2010 жылдың % түрінде берілген орташа жылдық еңбекақысымен салыстырғанда 2010 жылдың бір жұмысшысына келетін орташа жылдық еңбекақысы. Рв–%түріндеберілген2010жылменсалыстырғандабіржұмысшыға келетін орташа жылдық өнімнің шығарылымы. – 1 млн бума немесе 30 млн. тг құрайтын 2011 жылы жоспарла-нып отырған шығарылым. Сəйкесінше еңбек өнімділігін арттыру есебінен болатын үнемдеу келесідей: 231
Эз = [(7,5тг – 7,5 тг * (75000тг / 50000тг.))1 млн. бума] = 2678571 теңге; немесе 7000000 тг./3000000 тг. Эз = [(0,25тг – 0,15 тг * (75000тг / 50000тг.))30 млн. бума] = 2678571 теңге. 7000000 тг./3000000 тг. №4 тапсырма 2010 жылы қор қайтарымдылығын арттыру есебінен өзіндік құнның төмендеуінен болатын үнемдеудің сомасы, біздің жағдайымызда өндірістік алаңдардың ұлғаюы, жаңа құрал-жабдықтарды сатып алу мен ескі құрал-жабдықтардың жетілдірілуі келесі формула бойынша анықталады. Эз = [(ÇÀ ÇÀ * ÐÀ )Ò], мұнда: Ðô ЗА – бұйымның бірлігінің құнына қатысты амортизациялық ау-дарымдар немесе 2010 жылы тауарлы өнімнің 1 теңгесіне біздің жағдайымызда 500 теңге немесе өнімнің 1 теңгесіне келетін 20 тиынды құрайды. РА – 2 млн. тг. құрайтын 2010 жылы амортизациялық аударымдардың жалпы сомасына 2010 жылы 5 млн.тг. құрайтын амортизациялық аударымдардың жалпы сомасының қатынасы. РФ – 2010 ж. қор қайтарымдылық көрсеткішімен салыстырғанда. 2010 жылы қор қайтарымдылық көрсеткіші. Қор қайтарымдылық өткізілген өнімнің сомасының негізгі өндірістік қорлардың орта жылдық құнына қатынасымен анықталады. Біздің жағдаймызда 2010 қор қайтарымдылық деңгейі: 25 млн.тг./10 млн.тг. = 2,5; сəйкесінше, 2011 ж. 75 млн.тг. / (10 млн.тг + 15 млн.тг.) = 3 Онда өндірістік қорлардың ұлғаюы мен олардың нəтижелерінің жақсаруының есебінен болатын үнемдеу келесідей болады: ЭА = [(500 тг– 500 тг * (5 млн.тг. / 2 млн.тг..))30000 дана] = 16250000 тг.; 3/2,5. ЭА = [(0,2тг– 0,2 тг * (5 млн.тг. / 2 млн.тг..)) 75000000 млн.тг.] = – 16250000 тг. 3/2,5 Осылайша, амортизациялық аударымдардың өсімі қор қайтарымдылығының өсімінен артық болады, онда негізгі қорларды ұлғайту жəне жетілдіру бойынша шаралар залалды болып табылады. №5 тапсырма Тапсырманы шешу үшін, біз, бір иіс су бұйымын өндіруге кет-кен шығындардың көлемі мен косметикалық бағыттағы басқа да бұйымдарды өндіруге жұмсалған шығындардың көлемін анықтауымыз 232
керек. Өйткені бізге өнімнен түсетін бір теңгеге келетін шығындар белгілі, сонда олардың сомасы өнімді өндіруге жұмсалатын жиынтық шығындары немесе өзіндік құны келесідей түрде болады: 10 тиын + 35 тиын + 5 тиын = түсімнің 1 теңгесіне 50 тиын немесе 0,5 теңгеге. Яғни, шығындар түсімнің 50%-ын құрайды. Осыған орай, иіс судың бірлігін өндіру шығындары: 1500 : 0,5 = 750 теңге/бұйым, ал басқа бұйымдарға жұмсалатын шығындар орта шамамен, 400*0,5 = 200 теңге/ бұйымды құрайды. Өнімді өткізу шығындарының көлемі жоспарланатын жылдың басы мен аяғында өткізілмеген өнімнің қалдықтары есебінен өнімді өндіруге жұмсалатын шығындардың көлемімен сəйкес келмейтіндігі белгілі. Сондықтан 2011 жылғы жоспарлы шығындардың мөлшері келесі формула бойынша анықталады: Зр=З1+Т–З2+С,мұнда, З1 = өзіндік құны бойынша жоспарланатын жылдың басындағы өткізілмеген өнімнің қалдығы: З1 = 2500 * 750 + 5000 * 200 = 2875000 теңге. З2 = жоспарлы өзіндік құны бойынша жоспарланатын жылдың соңындағы тауарлы өнім, өйткені жоспарлы 2011 жылғы өзіндік құны өзгермейді, онда өндіріске жұмсалатын шығындардың мөлшері өзгермейді жəне төмендегідей түрде болады: З2 = 3000 * 750 + 4000 * 200 = 3050000 теңге. – өзіндік құны бойынша жоспарланатын жылдың тауарлы өнімі: = 20000 * 750 + 25000 * 200 = 20000000 теңге. – бір жылдың жоспары бойынша өндірістік емес шығындар тапсырманың шарты бойынша 1 млн.тг. құрайды. Зр = 2875000 + 20000000 – 3050000 + 1000000 = 20825000 теңге. жүктеу/скачать 0,71 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|