Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
tokpanov-kartografia
| 10.19 сурет
. Т-30 теодолиті түтігінің көру алаңы жəне теодолитінің тік жəне көлденең шеңберінің микроскобының шкаласы бойынша есептеу Құрал толық көлденең түзу жағдайға келген соң алидадалық шеңбердің тежегіш винтін босатып, белгілі бір қашықтықта орнатылған өлшегіш тақтайшаға бағыттап, көру түтігінің жіптері- нің ортасымен түйілістіріп, тік шеңберді бұрап заттың бейнесін айқын дап алады. Лимба мен верньердің көрсеткіштері ауытқып кетпес үшін винтті қатайтып лимбаны тежейді. Содан соң бірінші верьнер бойынша белгілі бір бағыттың бұрышының градусы мен мину- 394 ты, екінші верьнерлік өлшем бойынша тек минутының өлшемі алынады. Алидадалық шеңберді бекітілген күйде көру түтігін оңға бұ- рып, нысаналайтын жолақты қаданы тауып алып, екі Верньердің өл ше мін алып, екеуінің ортақ өлшемі 1 1 1 b a − = β шығарылады. Со дан соң, лимбаның білігінің тежегішін босатпастан сол жақ бағыт ты өлшеніп алынады, 1 a өлшемінен 1 b өлшемдері үлкен бо- лады. Ішкі бұрыштардың өлшемі 1 1 1 b a − = β , бұл əрекетті бірінші жар ты өлшем деп атайды. Егер жүргізілген өлшем нысаналаушының оң жағында орна- ласса, шеңберді оңға айналдыру (ш.о), егер шеңбер нысаналау- шының сол жағына бұрылса, шеңбер солға айналдыру (ш.с) деп аталады. Бір жарты өлшем жеткіліксіз болғандықтан бақылау үшін тік шеңбердің басқа жағдайында екінші өлшем алынады, оны екінші жарты өлшем деп атайды. Ол үшін көру түтігін көкжиек арқылы (объективті төмен түсіріп) өткізіп, көлденең шеңберді 90º бұрып, осы жағдайда бірінші жұмысты тағы қайталайды да бұрыштардың екінші мəнінің өлшемін анықтайды. 2 2 2 b a − = β екі мəннің 1 1 аспаған жағ- дайда екі жарты өлшемнің ортақ мəніне сүйеніп бұрыштың орта ша өлшемін төмендегі формуламен есептеп шығарады: 2 2 1 β β β + = , осы əдіспен бұрыштың толық мəні β есептеп шыға ры лады. жүктеу/скачать 11,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|