Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
tokpanov-kartografia
| 412
10.33 сурет . Теодолиттің тік білігі (А). Тік біліктеггі нөлдің орыны (Б) Бастапқы нүктеде орнатылатын кипригельдің жəне теодолиттің көмегімен екі нүктенің өзара биіктігін анықтау нүктелердің арақашықтығын оптикалық арақашықтық өлшегі- шпен өлшеумен жəне тік шеңбер арқылы бұрыштың көлбеулігі α ШО, ШС жағдайында өлшеумен аяқталады. Одан ары А жəне В нүктелерінің өзара биіктігі h арнайы кестенің көмегімен анықталады. Ландшафттық, геологиялық, басқа да далалық экспедициялық зерттеу жұмыстары кезінде жоғары дəлдікті талап етпейтін жағдайда нүктелердің өзара биіктігі мен көлбеулігі эклиметрдің көмегімен өлшенеді [10.33 сурет]. Эклиметрмен көлбеулікті анықтау барысында арақашықтық өлшегіш таспамен немесе жұп адыммен өлшенеді. Брандистің эклиметрі диоптры бар (2,3) көру түтігінен (1), білікті (4) бойлай айналатын көру түтігіне бекітілген ай- налу шеңберінен (5), ұратын біршама кең таралған прототипті прибор болып табылады. Шеңбердің дөңгелегінің нөлдік көрсеткішінің екі жағында да (7) штрихтармен бөлінген градустық бөліктер бар. Жерге бағытталған ауырлық күшінің (6) болуы нөлдік көрсеткіші бар штрихты əрқашан көлденең түзу жағдайда болуын қамтамасыз етеді. Көру түтігінің көлденең түзу жағдайында прозер (8) арқылы өлшем алу 0-ге тең болады. Ол көлбеу болғанда бұрыштың көлбеулігінің гра- дусы көрсетіледі. Бұрыштың көлбеулігінің көрсеткішінің кестесі бар шеңбер эклиметрдің қорабында бекітілген [10.34 сурет]. |