Оқулық Алматы, 012 Əож 528(075. 8) Кбж 26. 12я73 т 53
жүктеу/скачать 11,51 Mb. Pdf көрінісі
|
tokpanov-kartografia
| 59
2.3 сурет. Глобустың бір бөлігін созып немесе сығу арқылы картада кескіндеу Картографиялық бұрмаланудың түрлері. Жазықтыққа көшіргенде созылып, жиырылып, жыртылуына байланысты жердің сфералық бетінің пішіні өзгереді. Жазықтықта кескіндеу барысында жердің физикалық бетінің пішіні мен ауданының, бұрыштарының табиғи қалпын сақтау үшін картаның белгілі бір бөлігін қысып немесе созуға тура келеді. Жазықтықта кескіндеу барысында геойд тəрізді жер бетінің белгілі бір бөлігі мен ондағы нысандардың геометриялық қасиеттерінің өзгеруін картографиялық бұрмалану дейміз. Жер бетін жазықтықта кескіндеу барысында ұзындықтар, белгілі бір бағыттың арасындағы көлденең бұрыштар, географиялық нысандардың ауданы мен пішіндері алып жатқан орындары бұрмаланады. Қорыта айтқанда, картографиялық бұрмаланудың төрт түрі болады. Олар: ұзындықтың, көлденең бұрыштардың, географиялық нысандардың пішіндері мен аудандарының бұрмалануы. Сызықтардың ұзындықтарының бұрмалануы жер бетінің белгілі бір бөлігін жазықтыққа көшіргенде ұзындық масштабының өзгеруінен пайда болады. Жердің деңгейлік бетінің картада кескінделген бөлігінің ұзындығы əр түрлі болады. Географиялық картадағы ұзындықтың бұрмалануын көршілес жатқан екі параллельді қиып өтетін меридиандардың өлшемдерін 60 салыстыру арқылы анықтаған қолайлы. Олардың барлық жақтары тең болса, меридиандардың бұрмалануы жоқ, ондай теңсіздік болмаса, бар деп есептелінеді (3.6-суреттегі ВА жəне DС қиындысының аралығы). Жердің ірі бөлігі қамтылған карта- да экватор мен 60º ендіктер көрсетілсе параллельдердің бойын- да бұрмаланулар өзгеруін экватор мен 60º ендіктердің көршілес меридиандармен қилысын бір-бірімен салыстыру арқылы оңай анықтауға болады. 60º параллельдің ұзындығы экватордан екі есе қысқа болатындықтан, оларды бір-бірімен салыстырған жеткілікті. Егер 60º ендіктегі параллельдің ұзындығы экватор- дан екі есе қысқа болса, бұрмалану жоқ, одан артық болса бар деп есептелінеді. Мысалы: жартышарлар картасындағы 20º-30º ендіктердің 70º-140º меридиандар қиып өтетін бөліктеріндегі параллельдердің аралықтарындағы ұзындықтарының бірдей емес екенін көруге болады [2.4-сурет]. жүктеу/скачать 11,51 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|