Оқулық Алматы, 013 Әож 911. (075. 8) Кбж 26. 82 я 73 м қазақстан Республикасы Білім және ғылым министрлігінің «Оқулық»
жүктеу/скачать 3,12 Mb. Pdf көрінісі
|
mustafaev-landshafttar
| ,
мұнда P - жылу алмасу); - ылғалдану коэффициенті ( y K ); - ылғалдануды бағалау ( K ); - құрғақшылық көрсеткіші ( k K ); - ауа-райының құрғақшылық белгісі ( c K ); - ылғалдану дәрежесі ( КБП ); - ауа-райының континенталдық көрсеткіші ( K ), Базилевичтың құрғақшылық белгісі ( сх K ). Өзен саласындағы табиғи жүйесі ландшафттарының өрнегін бағалау үшін мына табиғи-экологиялық көрсеткіштерді пайдалануға болады: - топырақтың биологиялық өнімділігі: ( ) exp( 1 / R R ПУ Б Б ⋅ − ⋅ ⋅ = = α α ), мұнда ( Б ) – ландшафттың биологиялық өнімділігі; ПУ - өте ыңғайлы жағдайдағы ландшафттың биохимиялық потенциалдық өнімділігі; - топырақ түзілуіне шығындалатын энергия ( ) exp( / R o R Q Q ⋅ − = = α ), топырақ түзілуіне шығындалатын энергия (күн сәулесінің қуаты) ( Q , кДж/см 2 ); - топырақтағы қарашіріктің өзгеруі ( Г ); - жер асты суы және топырақ қабатындағы ылғал арасындағы су алмасу қарқынының қатынастық шамасы ( ) 5 . 1 exp( ) /( R p O c O g g − = + = ); - экологиялық жағдайын бағалау көрсеткіші: ( ( ) [ ] ∆ ⋅ + ⋅ − − = p g з ехр к Э α 1 , 111 мұнда з α - ландшафттың улы химиялық заттармен ластауын сипаттайтын коэффициент; р - жер қабатындағы қиыршық тастардың орналасу жағдайын сипаттайтын көрсеткіш; 5 / ∆ = ∆ - жер асты суының деңгейі), топырақтың белгісі ( S ), ауа-райының ығалдылық көрсеткіші ( CL ), В. Р. Волобуевтың ылғалдану тиімділігінің көрсеткіші ( T c IgO HF − = 2 . 43 ). Табиғи жүйе құрылымының күрделілігі оның бөлшектерінің ( n ) санымен және олардың арасындағы байланыстың ( m ) санымен анықталады [53- 58]. Егер кез келген жүйедегі жеке дискреттік жағдайдың саны зерттелетін болса, онда ол жүйенің күрделілігі ( C ) байланыс санының логарифимі арқылы анықталады: m C lg = . Бұл жағдайда жүйенің шартты күрделілігі топқа былай бейнеленеді [50]: - жүйе мыңға дейін жағдайға ие болса (0< C <3), онда қарапайым жүйеге жатады; - миллион жағдайға дейін (3< C <6), күрделі; - миллионнан жоғары ( C >6) - өте күрделі жүйеге жатады. Табиғи жүйенің дәлелдемелерінің маңыздылық өлшемі, оның орнықтылығын, потенциалдық тиімділігін және ыңғайласу мүмкіншілігін мінездейтін, жүйенің құрамының әртүрлілігіне және бір-біріне байланыстылығына байланысты, оны Шенноның [91] немесе Г. Симпсонның [60] әртүрлілік ақпарат функциясымен бағалауға болады: ∑ = ⋅ − = жүктеу/скачать 3,12 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|