198
30-45 г). Формасы ромбыға ұқсайды. Қабықтары қырлы-қырлы, сары,
кейде жасыл-сұр, қара түсті болып, дəннің 8-17 пайыз көлемін алады.
Қабықтарының қалыңдығына қарай арпаны: қалың қабықты – егер 12
пайыздан жоғары болса; орташа – 10-12 пайыз болса; жұқа қабықты –
егер 10 пайыздан төмен болса, деп үшке бөліп жүр.
Арпаның қабықтылығын анықтау үшін, оны сумен, бумен, күкірт
қышқылының ерітіндісімен, аммиакпен өңдеп, содан кейін ғана
ақтайды.
Кейбір таулы аудандарда (Армения мен Тибетте) арпадан ұн тартуға
ақ түстi сорттарын пайдаланады. Арпаның алейрон қабаты 2-4 қатар ipi
клеткалардан тұрады жəне ол дəннің 12-14 пайыз көлемін алып жата-
ды. Осы ерекшелігін оның бидай ұнына қанша мөлшерде араласқанын
табуға пайдаланады. Эндосперм дəннің 63-69 пайыз көлемін ала-
ды. Ұрық – 2,5-3,0 пайызға жақын болады. Эндоспермі шыны неме-
се ұнтəрізді болуы мүмкін. Арпаның қабығы кремний тотығын (SiO
2
)
көп ұстайды. Егер мұны есептемесек, оның химиялық құрамы бидайға
жақын.
Арпаның амилазалары өте белсенді. Сондықтан ол сыра мен спирт
алуға пайдаланылады. Сыра алуға тек қабықты арпаны пайдаланады.
Арпаның кейбір сорттары 3-тен 28 пайызғадейін сағыз байлайды. Ол
өте қиын қалыптасады, сапасы өте нашар, үзілгіш болады. Оны тек
ыстық cyғa илеп, бірaз жатқаннан кейін ғана жуып алуға болады.
Достарыңызбен бөлісу: 
