Оқулық Алматы, 2014 Қазақстан Республикасы Білім жəне ғылым министрлігінің «Оқулық»
-бөлім АСТЫҚ ЖƏНЕ АСТЫҚ ӨНІМДЕРІНІҢ
жүктеу/скачать 3,11 Mb. Pdf көрінісі
|
iztaev osimdik sharyashylygy (1) (1)
| 3-бөлім
АСТЫҚ ЖƏНЕ АСТЫҚ ӨНІМДЕРІНІҢ САПАСЫН АНЫҚТАУ 12-тарау ЗЕРТХАНАЛЫҚ ЖҰМЫСТАР №1-зертханалық жұмыс Тақырып: «Əртүрлі дақылдардың жемістері мен дəндерінің мор- фологиялық белгілерін оқып үйрену» Жұмыстың мақсаты: 1. Дəнді-дақылдар, бұршақ тектес жəне майлы дақылдары жемістерінің морфологиялық ерекшеліктерімен танысу. 2. Əртүрлі дақылдардың жемістерін морфологиялық белгілері бо- йынша ажырата білу. Тапсырма: 1. Əртүрлі жеміс пен тұқымдар қоспасын бөлу. 2. Мəліметтерді кестеге жазып алу. Құрал-жабдықтар: 1. Анализдік тақта; 2. Жалпақ күрекше, шпатель, шөтке; 3. 4-4,5 есе үлкейтетін шыны (лупа); 4. Дəнді дақылдар жемістерінің коллекциясы; 5. Бұршақтектес дақылдар жемістерінің коллекциясы; 6. Майлы дақылдар жемістерінің коллекциясы; 7. Əртүрлі дақылдардың жемістері мен тұқымдары көрсетілген пла- каттар. Дəнді, бұршақтектес, майлы дақылдар жемістерінің морфологиясы мен анатомиясы жəне химиялық құрамы. Дəн дегеніміз – көп клеткалы тірі организм. Оның құрамына ұрықтық, эндосперм жəне қабықтар кіреді. Дəннің бұл бөліктерінің тағамдық құндылығы əр түрлі. Сонымен қатар бұл бөліктердің құрылысы да күрделі болып келеді. Қабықтар жемістік жəне тұқымдық болып бөлінеді. Жемістік жəне тұқымдық қабықтардың əрқайсысы үш қабаттан тұрады. 244 Бұршақтектес дақылдардың тұқымдарында дəнді дақыл да рын- дағыдай эндосперм болмайды. Бұршақтектес дақылдар тұқым дарының морфологиялық ерекшеліктері: тұқымдар оның ішкі бөліктерін қорғап тұратын тығыз қабықшамен қапталған. Осы қабықша астында екі етті бөліктен тұратын ұрықтық орналасқан. Химиялық құрамы. Клетка қабырғалары клетчаткадан тұрады. Эн- досперм екі бөліктен: сыртқы алейрондық қабаттан жəне таза эндо- спермнен тұрады. Эндоспермдегі крахмалдың мөлшері 65 пайыз жəне оданда көбірек болуы мүмкін, ақуыз – 10, минерал заттар – 0,5 пайыз- ды құрайды. Ұрықтықта көптеген күрделі ақуыздар кездесіп, қанттың мөлшері 20 пайыз, пентозандар 10 пайыз, минералдық заттар 8 пайыз, майлар мен амин қышқылдары 10-15 пайыз мөлшерінде болады. Жұмыстың орындалуы: Дəнді бұршақтектес тұқым мен майлы дақылдар жемістерін тақтайшаның оң жағына орналастырып, бұл қоспаны шпательмен бөлеміз. Морфологиялық белгілері бойынша бірдей жемістерді сол жақ қолмен біріктіре отырып, тұқым мен жемістерді тақтайшаның сол жағына орналастырамыз. Ұсақтұқымдар мен жемістердің ерекшеліктеріне толық көз жеткізу үшін оларды лупамен қараған жөн. Бөліп алынған фракцияларды алдын ала дайындалған жеміс жəне тұқым коллекцияларымен салыстыру керек. Химиялық құрамы бойынша əр дақылдың тегін жəне тобын, атауын табу керек. 41-кесте жүктеу/скачать 3,11 Mb. Достарыңызбен бөлісу:
|